Jump to content

Թուզլուջա

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Կողբ (այլ կիրառումներ)
Քաղաք
Կողբ (Թուզլուջա)
թուրքերեն՝ Tuzluca
ԵրկիրԹուրքիա Թուրքիա
ԻլչեԹուզլուջա
ՀամայնքԻգդիրի մարզ
ՔաղաքապետԱհմեթ Սաիթ Սադրեթին Թյուրքան
Մակերես1254 կմ²
ԲԾՄ870 մ
Պաշտոնական լեզութուրքերեն
Բնակչություն11․239 մարդ (2009)
Ագլոմերացիա25,682
Ազգային կազմքրդեր, թուրքեր
Ժամային գոտիUTC+2
Հեռախոսային կոդ+90 476
Փոստային դասիչ76900
Ավտոմոբիլային կոդ76
Պաշտոնական կայքtuzluca.bel.tr (թուրքերեն)
Թուզլուջա (Թուրքիա)##
Թուզլուջա (Թուրքիա)

Թուզլուջա (թուրքերեն՝ Tuzluca; Թուզլուջա), նախկին Կողբ, քաղաք և շրջան Թուրքիայի Իգդիրի մարզում։ Բնակչությունը՝ 11,300 մարդ[1]։ Քաղաքը համարվում է լեռնային հանգստի գոտի աստմայով հիվանդների համար։ Շրջանում աճեցվում են ծիրանի և այլ պտղատու ու բանջարեղենային տեսակներ։

Կողբը (Կուլփ, Ղուլփ) ավան էր նախկին Երևանի նահանգի Սուրմալուի գավառում, Բարդող լեռան հյուսիսարևելյան ստորոտին, Արաքսի Վարդամարգ վտակի ափին։ Հնում եղել է Այրարատ նահանգիՃակատք գավառում։

Հին Կողբը բազմամարդ ավան էր, հայտնի իր աղահանքերով։ Հին և միջին դարերում Կողբի աղն արտահանվել է զանազան երկրներ։ Հին Կողբի տեղում տակավին երևում են երեք եկեղեցու ավերակներ։ 620-ական թվականներին Կողբը գրավել են բյուզանդացիները։ Հայոց կաթողիկոս Եզր Ա Փառաժնակերտցու (կառավարել է 630 - 664 թվականներին) խնդրանքով բյուգանդական կայսր Հերակլիոսը (կառավարել է 610 - 641 թվականներին) Կողբի հանքի արտադրանքի մեկ երրորդը զիջել է Էջմիածնի վանքին։ Կողբում է ծնվել Եզնիկ Կողբացին։

9-11-րդ դարերում Կողբը Բագրատունիների արքունի տիրույթն էր։ Այնուհետև Կողբին տիրել են արաբները և թաթար-մոնղոլները։ Կողբը 1555 և 1639 թվականների թուրք-պարսկական պայմանագրերով անցել է Պարսկաստանին, 1828 թվականի փետրվարի 10-ի Թուրքմենչայի պայմանագրով՝ Ռուսաստանին։

Կողբն ուներ մոտ 400 տուն հայ բնակիչ, որոնց մեծ մասն աշխատում էր աղի հանքերում։ Զբաղվում էին նաև երկրագործությամբ։ Ավանը բաժանվում էր վերին և ներքին մասերի, որոնցից յուրաքանչյուրում կար մեկական եկեղեցի (Սուրբ Խաչ և Սուրբ Երրորդություն)։ Ուներ վարժարան։ Կողբի հայերը տեղահանվել են 1920 թվականի հայ-թուրքական պատերազմի ժամանակ և հիմնականում հաստատվել Երևանում, Արարատյան դաշտի շրջաններում։ Կարսի պայմանագրով 1921 թվականի հոկտեմբերի 13-ին Սուրմալուի գավառը, այդ թվում Կողբը, անցել է Թուրքիային։

Շրջանի գյուղերը

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աբբասգյոլ • Աղաբեյ • Ակդեղիրմեն • Ակդիզ • Աքոլուք • Ալհանլի • Ալիքյոսե • Արսլանլի • Աշաղիաքթաշ • Աշաղիջիվանլի • Աշաղիքաթիրլի • Աշաղիսութաշլի • Բադիլլի • Բաղլան • Բահչեջիք • Բահչելիմեյդան • Բեյօղլու • Բոստանլի • Բուրուքսու • Գազիլար • Գեդիքլի • Գյոքթաշ • Գյուլուջե • Գյուզելդերե • Դողանյուրթ • Էղրեքդերե • Էլմալիք • Թաշուջան • Թեզեքչի • Թուրաբի • Թութակ • Հադիմլի • Հումուրքեսեն • Հասանքենդ • Ինջե • ինջեսու • Մոլլաքեմեր • Նահիրքիրան • Չիրաքլի • Չիչեքլի • Ջանդերվիշ • Սարիաբդալ • Սարիբուլաք • Սողուքբուլակ • Սյողութլու • Սյուրմելի • Ուչկայա • Ունլենդի • Յաղլի • Յասսիբուլաք • Յայլաջիք • Յուքարիաքթաշ • Յուքարիջիվանլի • Յուջեօթակ • Քալաչ • Քամիշլի • Քանդիլլի • Քարաբուլաք • Քարաջաօրեն • Կարաքոյուն • Քարանլիկ • Քարատաշ • Քարթութան • Քարաքիշլակ • Քարաօյեն • Քազքոպարան • Քելեքլի • Քիլիչլի • Քիրքբուլաք • Քիզնեֆեր • Քյոպրուբաշի • Քուլա • Քումբուլակ • Քուրուաղաչ • Քյուչյուքովա • Օմբուլակ • Օսմանքյոյ

  • «Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան» (5 հատորով), 1986-2001 թթ., Երևանի Համալսարանի հրատարակչություն

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. «Tuik.gov.tr». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 14-ին. Վերցված է 2012 թ․ հունիսի 5-ին.
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 5, էջ 530