Թոմաս Ստարզլ

Թոմաս Ստարզլ; ֆր.՝ Thomas Earl Starzl
Ի ծնե	ֆր.՝ Thomas Earl Starzl
Ծնվել է	մարտի 11, 1926
Ծննդավայր	Լե Մարս, Այովա, ԱՄՆ
Մահացել է	մարտի 4, 2017 (90 տարեկան)
Մահվան վայր	Փիթսբուրգ, Փենսիլվանիա, ԱՄՆ
Քաղաքացիություն	ԱՄՆ
Կրթություն	Հյուսիսարևմտյան համալսարան, Feinberg School of Medicine?, Westminster College? և Օստինի Տեխասի համալսարան
Մասնագիտություն	բժիշկ, վիրաբույժ և գիտնական
Աշխատավայր	Փիթսբուրգի համալսարան և Կոլորադոյի համալսարան
Անդամակցություն	ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա, Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա, Ամերիկական փիլիսոփայական ընկերություն և Ազգային բժշկական ակադեմիա
Ծնողներ	հայր՝ Ռոման Ֆրեդերիկ Ստարզլ
Պարգևներ	Բժշկության ոլորտում Ֆեյսալ թագավորի անվան միջազգային մրցանակ, Ազգային գիտական մեդալ, կլինիկական բժշկական հետազոտությունների ոլորտում Լասկե-Դեբեյկի մրցանակ, honorary doctorate of the University of Rennes I? և Prince Mahidol Award?
Կայք	stiresearch.health.pitt.edu

Թոմաս Ստարզլ (անգլ.՝ Thomas Earl Starzl, մարտի 11, 1926(1926-03-11)^[1]^[2], Լե Մարս, Այովա, ԱՄՆ - մարտի 4, 2017(2017-03-04)^[3]^[1]^[2], Փիթսբուրգ, Փենսիլվանիա, ԱՄՆ), ամերիկացի վիրաբույժ-փոխպատվաստող, գիտնական, ժամանակակից փոխպատվաստման հիմնադիր։ Առաջինն է կատարել մարդու լյարդի փոխպատվաստումը, մշակել է իմունաճնշիչ թերապիայի մեթոդները, դոնորից օրգանների՝ բազմաօրգանային վերցման մեթոդիկան։ Հայտնի է որպես «ժամանակակից փոխպատվաստման հայր»^[4]։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Թոմաս Ստարլզը ծնվել է 1926 թվականի մարտի 11-ին Այովայի Լե Մարս քաղաքում՝ թերթի խմբագիր, ֆանտաստ գրող Ռոման Ֆրեդերիկ Ստարլզլի ընտանիքում։ Մանուկ հասակում երազում էր քահանա դառնալ, սակայն կաթնագեղձի քաղցկեղից մոր մահվանից հետո որոշում է բժիշկ դառնալ։ Ընդունվում է Միսսուրիի Վեսթմինսթերյան քոլեջ, որտեղ ստանում է կենսաբանության բակալավրի աստիճան։ Այնուհետև ավարտում է Չիկագոյի Նորթվեսթերն համալսարանի բժշկական դպրոցը, որտեղ 1950 թվականին ստանում է անատոմիայի մագիստրոսի, իսկ 1952 թվականին՝ նյարդաֆիզիոլոգիայի մագիստրոսի և գիտությունների թեկնածուի աստիճան։

Կոլորադոյի համալսարանում, այնուհետև Փիթսբուրգի համալսարանում (1962-1981) զբաղվել է փորձարարական և կլինիկական փոխպատվաստման հարցերով։ Հեղինակ կամ համահեղինակ է ավելի քան 2130 գիտական աշխատությունների, 4 գրքերի, ժողովածուներում 292 գլուխների, որի շնորհիվ նա համարվում է աշխարհի արդյունավետ գիտնականներից մեկը։ Կլինիկական բժշկության ոլորտում աշխարհի ամանաշատ մեջբերվող գիտնականներից մեկն է։

Հիմնական ձեռքբերումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մարդու լյարդի առաջին փոխպատվաստումը 1963 թվականին, մարդու լյարդի առաջին հաջող փոխպատվաստումը 1967 թվականին^[5]
1982 թվականին ցիկլոսպորինի և 1991 թվականին տակրոլիմուսի կլինիկական կիրառման մշակումը
Դոնորական օրգանների վերցման, պահպանման և փոխպատվաստման տեխնիկական հնարքների մշակումը
Բնածին նյութափոխանակային հիվանդությունների գենային թերապիայի սկզբունքների մշակումը
Հետվիրահատական բարդությունների առաջացման վրա իմունաճնշիչ թերապիայի ազդեցության ուսումնասիրումը
Վեցամյա աղջկան լյարդի և սրտի առաջին միաժամանակյա փոխպատվաստում^[6]
Իմունային հանդուրժողականության համար գենետիկական խիմերիզմի գաղափարը

Անձնական կյանք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ամուսնացել է Բարբարա Ջուն Բրազերսի հետ, ում հետ ունեցել է 3 երեխա՝ Թիմոթին, Ռեբեկան և Թոմասը։ 22 տարվա ընտանեկան համատեղ կյանքից հետո զույգը 1980 թվականին ամուսնալուծվում է։ Մեկ տարի անց Ստարլզն ամուսնանում է իր գործընկերուհու՝ Ջոյ Քոնգերի հետ։ Վերջին տարիներին միայնակ էր։

Մրցանակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Թոմաս Ստարլզի փողոցը Փիթսբուրգի համալսարանի կամպուսում

Լասկերի մրցանակ (2012)
Gustav O. Lienhard Award (2009, National Institute of Medicine)^[7]
ԱՄՆ ազգային գիտական մեդալ (2004)
Physician of the Year Award for Lifetime Achievement (2009)^[8]
Ջոն Սքոթի մեդալ (2004)^[9]
David M. Hume Memorial Award (National Kidney Foundation)
Brookdale Award in Medicine (American Medical Association)
Bigelow Medal (Boston Surgical Society)
City of Medicine Award
Distinguished Service Award (1991, American Liver Foundation)
Ուիլյամ Բոմոնթի մրցանակ (1991)
Peter Medawar Prize (The Transplant Society)
Jacobson Innovation Award (American College of Surgeons)
Lannelongue International Medal (1998, Academie Nationale De Chirurgie)
Ֆեյսալ արքայի միջազգային մրցանակ

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Парижская медицинская академия — 1820.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Энциклопедия Брокгауз (գերմ.)
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 Thomas Starzl, father of organ transplantation, dies at 90
↑ Cronin Mike (2010-01-29)։ «Starzl, Tribune-Review reporters claim Carnegie Science Awards»։ Pittsburgh Tribune-Review։ Արխիվացված է օրիգինալից 2010-01-30-ին։ Վերցված է 2011-05-21
↑ Milestones in Organ Transplantation National Kidney Foundation
↑ New York Times. February 20, 1990. New Liver for Stormie Jones. Retrieved on July 2, 2007.
↑ Roth Mark (2009-10-12)։ «Starzl receives national award»։ Pittsburgh Post-Gazette (Pittsburgh, PA)։ Վերցված է 2009-10-12
↑ Associated Press, Transplant pioneer Starzl to receive award, 2009-03-18, Pittsburgh Post-Gazette, accessdate=2009-03-18(չաշխատող հղում)
↑ Anderson Maria W. (2004-11-25)։ «2004 John Scott Awards - Thomas Starzl and Barry Trost recognized in awards that aim to reward contributions to mankind»։ The Scientist (Philadelphia, PA)։ Վերցված է 2009-11-16

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Starzl, Thomas (1992)։ The Puzzle People: Memoirs of a Transplant Surgeon։ Pittsburgh: University of Pittsburgh Press։ ISBN 0-8229-3714-X
«President gives Starzl highest prize» by Maeve Reston, Pittsburgh Post-Gazette, February 14, 2006, retrieved March 11, 2006
«Pitt names tower after transplant pioneer» by Anita Srikameswaran, Pittsburgh Post-Gazette, March 11, 2006, retrieved March 11, 2006

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Թոմաս Ստարլզի փոխպատվաստման ինստիտուտ Archived 2010-06-12 at the Wayback Machine.
Автобиографическая книга Т. Е. Старзла «Люди-конструкторы: мемуары хирурга-трансплантолога» на Google Books (անգլ.)

[_86781fa795cc1bbc-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Парижская медицинская академия — 1820.

[_946284b966b472df-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Энциклопедия Брокгауз (գերմ.)

[_6eb1660e64d66181-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 Thomas Starzl, father of organ transplantation, dies at 90

[Trib-4] Cronin Mike (2010-01-29)։ «Starzl, Tribune-Review reporters claim Carnegie Science Awards»։ Pittsburgh Tribune-Review։ Արխիվացված է օրիգինալից 2010-01-30-ին։ Վերցված է 2011-05-21

[5] Milestones in Organ Transplantation National Kidney Foundation

[nytimes-6] New York Times. February 20, 1990. New Liver for Stormie Jones. Retrieved on July 2, 2007.

[7] Roth Mark (2009-10-12)։ «Starzl receives national award»։ Pittsburgh Post-Gazette (Pittsburgh, PA)։ Վերցված է 2009-10-12

[8] Associated Press, Transplant pioneer Starzl to receive award, 2009-03-18, Pittsburgh Post-Gazette, accessdate=2009-03-18(չաշխատող հղում)

[9] Anderson Maria W. (2004-11-25)։ «2004 John Scott Awards - Thomas Starzl and Barry Trost recognized in awards that aim to reward contributions to mankind»։ The Scientist (Philadelphia, PA)։ Վերցված է 2009-11-16

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]