Դևիդ Հան
| Դևիդ Հան անգլ.՝ David Hahn | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | հոկտեմբերի 30, 1976[1] |
| Ծննդավայր | Ռոյալ Օուք, Օկլենդ շրջան, Միչիգան, ԱՄՆ |
| Մահացել է | սեպտեմբերի 27, 2016[1] (39 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Shelby Charter Township, Մաքոմ շրջան, Միչիգան, ԱՄՆ կամ Shelby Township, Օսեանա շրջան (Միչիգան), Միչիգան, ԱՄՆ |
| Քաղաքացիություն |  ԱՄՆ |
| Կրթություն | Macomb Community College? և Chippewa Valley High School? |
| Մասնագիտություն | գյուտարար, mariner և ֆիզիկոս |
| Պարգևներ և մրցանակներ |  |
Դևիդ Հան (անգլ.՝ David Hahn, հոկտեմբերի 30, 1976[1], Ռոյալ Օուք, Օկլենդ շրջան, Միչիգան, ԱՄՆ - սեպտեմբերի 27, 2016[1], Shelby Charter Township, Մաքոմ շրջան, Միչիգան, ԱՄՆ և Shelby Township, Օսեանա շրջան (Միչիգան), Միչիգան, ԱՄՆ), հայտնի է նաև որպես «ռադիոակտիվ տղա սկաուտ», մարդ, որը հայտնի է նրանով, որ տասնյոթ տարեկանում Դետրոյթի ծայրամասի իր տան մոտակայքում գտնվող ամբարում փորձել է ինքնուրույն ստեղծել միջուկային ռեակտոր-բազմապատկիչ։
Մանկական նախասիրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Դևիդ Հանը տարիներ շարունակ իր տան նկուղում քիմիական ռեակտիվների հետ տարբեր փորձեր է կատարել։ Նրա փորձերը հաճախ ավարտվել են փոքր պայթյուններով և այլ միջադեպերով։ «Քիմիական փորձերի ոսկե գիրքը» երիտասարդ Հանի համար դարձել է սեղանի գիրք, նա նպատակ է դրել հավաքել հավաքածու, որը ներառում է պարբերական աղյուսակի բոլոր տարրերի 2 տոկոսը։
Հանը ջանասիրաբար հավաքել է ռադիոակտիվ նյութեր՝ դրանք փոքր քանակությամբ հանելով տարբեր կենցաղային սարքերից։ Այսպիսով, օրինակ, ամերիցիումը հանել է ծխի դետեկտորներից, ռադիումը՝ լյումինեսցենտային սլաքներով ժամացույցներից և լյումինեսցենտային ներկից. օգտագործել է ալկալիական մետաղներ՝ վերականգնելու թորիումը, որը որպես երկօքսիդ է պարունակվում զբոսաշրջային լապտերների օգտագործված կալիլային ցանցերի մոխրի մեջ՝ մետաղաթերմիական մեթոդով։ Նա նաև խնդրել է ընկերոջը քիմիական լաբորատորիայից իր համար բերիլիում գողանալ[2][3][4]։
«Ռեակտորի» կառուցման գաղափար[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Լինելով դպրոցական՝ Հանը հաջողությամբ նամակագրություն է կատարել մի շարք մասնագետների հետ՝ միաժամանակ ներկայանալով որպես չափահաս գիտնական կամ դպրոցի ֆիզիկայի ուսուցիչ։ Չնայած ակնհայտ սխալներին, որոնք նա թույլ էր տալիս իր նամակներում, թղթակիցներից ոչ մեկը չէր կռահում խաբեության մասին. այս նամակագրության միջոցով նա հիմնական գաղափարներ է ստացել միջուկային շղթայական ռեակցիայի հասնելու ուղիների վերաբերյալ և որոշել է այդ գիտելիքներն օգտագործել սարք կառուցելու համար, որը նա անվանում էր ռեակտոր։
Ռադիումը, ամերիցիումը, բերիլիումը և ալյումինը խառնելուց հետո նա խառնուրդը փաթաթել է նրբաթիթեղի մեջ. արդյունքում ստացված ռադիոակտիվ գնդակը նմանվել է միջուկային ռեակտորի ակտիվ գոտու։ Գնդակը շրջապատված էր թորիումի մոխրի և ուրանի փոշու փոքր խորանարդներով, որոնք փաթաթված էին փայլաթիթեղի մեջ և կապված սանտեխնիկական ժապավենով։
Ինքնաշեն «ռեակտորը» չէր կարող հասնել կրիտիկական վիճակի, այն թույլ նեյտրոնային աղբյուր էր՝ իոնացնող ճառագայթման բարձր մակարդակով, որը մոտ 1000 անգամ գերազանցում էր այս տարածքի սովորական ֆոնային ցուցանիշները։ Այս դեպքում ռեակտորը կարող էր հասնել կրիտիկական վիճակի։ Վախենալով Գեյգերի հաշվիչի ցուցմունքներից (չնայած դրանք, ընդհանուր առմամբ, անվնաս էին առողջության համար, ի տարբերություն ռադիոակտիվ նյութերի հետ շփման և դրանց աերոզոլների և մասնիկների ներշնչման, որոնք երիտասարդը կատարում էր)՝ Հանը որոշել է ավարտել իր փորձերը՝ անտառում «թաղելով» իր ռեակտորի բոլոր բաղկացուցիչ մասերը։ Ավելորդ հարցերից խուսափելու համար վտանգավոր բեռի բեռնումը նա որոշել է կատարել 1995 թվականի օգոստոսի 31-ի ուշ գիշերով, ինչը գրավել է ոստիկանության ուշադրությունը։ Ի վերջո, ամեն ինչ ավարտվել է ՀԴԲ-ի և միջուկային կարգավորման հանձնաժողովի միջամտությամբ։ Դևիդի ցախատունն ապամոնտաժվել է և պարունակության հետ դուրս բերվել 39 տակառներով, որոնք թաղվել են Յուտայի թույլ ռադիոակտիվ թափոնների գերեզմանոցում։ Ցախատան մոտակայքում գտնվող տարածքը չի տուժել։ Ծախսերը փոխհատուցելու համար երիտասարդի ծնողներին տուգանել են 60 հազար դոլարով, ինչը վերջնականապես փչացրել է նրանց հարաբերությունները որդու հետ։
Հանը հրաժարվել է բժշկական հետազոտությունից՝ իր առողջության վրա ճառագայթման ազդեցության համար, որը նրան առաջարկել են անցնել մոտակա ԱԷԿ-ում։ «Կարծում եմ, որ հինգ տարուց ոչ ավելի կյանք եմ խլել ինձնից»,- իր առողջության վրա ճառագայթման ազդեցության մասին լրագրողի հարցին պատասխանել է Հանը[2][3][5][6]։
Գիտնականների գնահատականը փորձերին[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Միջուկային ֆիզիկայի ոլորտում հայտնի փորձարարական գիտնական Ալբերտ Գիորսոն, վերլուծելով Հանի փորձերը, իր հոդվածում գրել է, որ Հանը իր գաղափարները հերքելու համար, ի դժբախտություն իրեն, ոչ մեկին չէր կարող դիմել։ Եթե տաղանդավոր տղան շարժվեր ճիշտ ուղղությամբ, կարող էր կանգնել գիտնականի կարիերայի ավելի իրատեսական ճանապարհին։ Ֆիզիկոսի կարծիքով՝ փորձարարը գիտակցում էր իր գործողությունների խոր սխալը, բայց, միևնույն ժամանակ, սխալ էր մեկնաբանել տեղի ունեցածի էությունը՝ հավատալով, որ իրականանալու է ռեակտորի մոդելի իր երազանքը։ Իրականում այն ամենը, ինչ նա ստեղծել է, լոկ չափավոր ճառագայթման վտանգ է[7]։
Կյանքը «փորձերից» հետո[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Միջուկային հետազոտությունների փորձի դեպքից հետո Հան ընկել է խոր դեպրեսիայի մեջ, որն ուժեղացել է հասակակիցների ծաղրանքի և մեծահասակների զգոն վերաբերմունքի ազդեցությամբ։ Նա կարծում էր, որ իր աշխատանքի տարիները աղբավայր են նետվել։ Ծնողները Դևիդին ստիպել են ընդունվել քոլեջ, սակայն նա գործնականում չի հաճախել դասերի և ավելի շատ ժամանակ է անցկացրել մոտոցիկլետ վարելով։ Ի վերջո նրան վտարել են, որից հետո ծնողների ճնշման տակ Դևիդն ընդգրկվել է ամերիկյան բանակի շարքերում։ Նրա ծառայության վայրը դարձել է USS Enterprise ատոմային ավիակիրը, ավելի ուշ նրան տեղափոխել են ծովային հետևակ։
2007 թվականին Դևիդ Հանը զորացրվել է և անմիջապես հայտնվել ՀԴԲ-ի ուշադրության կենտրոնում՝ իր պատանեկան չարաճճիությունների պատճառով։ Շուտով նրան ձերբակալել են ծխի դետեկտոր գողանալու համար, նրա բնակարանի խուզարկության ժամանակ հայտնաբերվել է ևս 15 նմանատիպ դետեկտոր։ Տղային կասկածում էին, որ նա կրկին սկսել է ծխի դետեկտորներից ռադիոակտիվ ամերիցիում արդյունահանել՝ հնարավոր է պատրաստվելով շարունակել իր փորձերը։ Հանը դատապարտվել է 90 օրվա ազատազրկման, որի ընթացքում նրան պետք է հետազոտեին բժիշկները՝ 1994 թվականից իրեն հետապնդող մոլուցքի համար։
Դևիդ Հանը մահացել է 2016 թվականի սեպտեմբերի 27-ին։ Մահվան պատճառը պաշտոնապես չի հայտարարվել. Դևիդի հոր պնդմամբ՝ մահվան պատճառը ալկոհոլային թունավորումն է եղել[8][9][10][11]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 http://www.tributes.com/obituary/show/David-Charles-Hahn-103989982
- ↑ 2,0 2,1 Ken Silverstein The radioactive boy scout: When a teenager attempts to build a breeder reactor(անգլ.) // Harper's Magazine. — 1998. — № 11. — С. 59—72. — ISSN 0017-789X. Архивировано из первоисточника 19 Հունիսի 2012.
- ↑ 3,0 3,1 Кен Сильверштейн [in անգլերեն]. «История радиоактивного бойскаута». Не полный перевод оригинальной статьи. Kazus.ru. Արխիվացված օրիգինալից 2010 թ․ փետրվարի 28-ին. Վերցված է 2010 թ․ հոկտեմբերի 4-ին.
- ↑ Jason Zasky. «YOU GLOW BOY! The story of teenager's nuclear ambitions» (անգլերեն). A Chemist Digest. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 1-ին. Վերցված է 2010 թ․ հոկտեմբերի 4-ին.
- ↑ Tim Rauschenberger (2007 թ․ հոկտեմբերի 4). «The nuclear merit badge» (անգլերեն). The Christian Science Monitor. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 1-ին. Վերցված է 2010 թ․ հոկտեմբերի 4-ին.
- ↑ В. Чумаков GENERATION N. Или Новейшая история ядерной энергетики // Огонёк. — М.: Коммерсантъ, 2003. — № 24 от 26.06. — С. 33—39. Архивировано из первоисточника 1 Մարտի 2014.
- ↑ Albert Ghiorso Pitfalls of self-guided science(անգլ.) // Chemical & Engineering News. — American Chemical Society, 2004. — Т. 82. — № 32. — С. 36—37. — ISSN 0009-2347. Архивировано из первоисточника 21 Հոկտեմբերի 2008.
- ↑ ««Radioactive Boy Scout» Charged in Smoke Detector Theft». From Associated Press (անգլերեն). Fox News. 2007 թ․ օգոստոսի 4. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ դեկտեմբերի 8-ին. Վերցված է 2010 թ․ հոկտեմբերի 4-ին.
- ↑ Ken Silverstein [in անգլերեն] (2007 թ․ օգոստոսի 6). «Radioactive Hysteria: G-men raid home, seize smoke detectors». Washington Babylon (անգլերեն). Harper's Magazine. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 1-ին. Վերցված է 2010 թ․ հոկտեմբերի 4-ին.
- ↑ «Радиоактивный бойскаут из штата Мичиган ожидает суда по обвинению в краже 16 детекторов дыма». AtomInfo.Ru. 2007 թ․ օգոստոսի 7. Արխիվացված օրիգինալից 2010 թ․ հոկտեմբերի 5-ին. Վերցված է 2010 թ․ հոկտեմբերի 4-ին.
- ↑ ««Radioactive Boy Scout» Sentenced to 90 Days for Stealing Smoke Detectors». From Associated Press (անգլերեն). Fox News. 2007 թ․ հոկտեմբերի 4. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ նոյեմբերի 13-ին. Վերցված է 2010 թ․ հոկտեմբերի 4-ին.
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Ken Silverstein The radioactive boy scout: The True Story of a Boy and His Backyard Nuclear Reactor. — Random House, 2004. — 240 p. — ISBN 037550351X
| ||||||||||
