Գրասիելա Չիչիլնիսկի

Գրասիելա Չիչիլնիսկի (անգլ.՝ Graciela Chichilnisky, ), արգենտինական ծագումով ամերիկացի տնտեսագետ, Կոլումբիայի համալսարանի պրոֆեսոր, կլիմայի փոփոխությունների բնագավառի փորձագետ, Global Thermostat ընկերության համահիմնադիր և նախկին գլխավոր գործադիր տնօրեն։

Կենսագրություն

Ծնվել է Արգենտինայի մայրաքաղաք Բուենոս Այրեսում, Ռուսաստանից գաղթած հրեական ընտանիքում։ Քանի որ 1966 թվականի հունիսին տեղի ունեցած ռազմական հեղաշրջումից հետո արգենտինացի զինվորականները բռնությամբ փակել են Բուենոս Այրեսի համալսարանի գիտական բաժանմունքները, Գրասիելան ուսումը շարունակելու նպատակով մեկնել է Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ, Ֆորդի հիմնադրամի աջակցությամբ ընդգրկվել Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտի մաթեմատիկական առարկաների դոկտորական ծրագրում։ 1968 թվականին տեղափոխվել է Բերքլիի Կալիֆոռնիական համալսարան, որտեղ երկու տարի անց դոկտորի գիտական աստիճան է ստացել մաթեմատիկայի ասպարեզում։ 1976 թվականին էլ նրան շնորհվել է տնտեսագիտության դոկտորի աստիճան (դոկտորական ատենախոսության գիտական ղեկավարը ականավոր տնտեսագետ Ժերար Դեբրյոն էր)։ Հետդոկտորական շրջանում մեկ տարի պաշտոնավարել է Հարվարդի համալսարանում, ապա դասախոսական աշխատանքի անցել Կոլումբիա համալսարանում։ 1980-1981 թթ․ տնտեսագիտություն է դասավանդել Էսսեքսի, 1985-86 թվականներին՝ Անտիլյան կղզիների և Գվիանայի համալսարանում։ 1995-2008 թվականներին եղել է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի մաթեմատիկայի և տնտեսագիտության պրոֆեսոր, միաժամանակ որպես այցելու պրոֆեսոր դասախոսել է մի շարք համալսարաններում, ներառյալ Սթենֆորդի համալսարանը։

2010 թվականին Փիթըր Այզենբերգերի ու Էդգար Բրոնֆման Կրտսերի հետ համատեղ հիմնել է Global Thermostat ընկերությունը։

Չիչիլնիսկին շուրջ քսան գրքի և 330-ից ավելի գիտական հոդվածների հեղինակ է։ Լայն ճանաչում ու համբավ է ձեռք բերել հատկապես այն բանի շնորհիվ, որ առաջ է քաշել ու զարգացրել ածխածնի արտանետումների հետ ըստ որոշակի չափաբաժինների գործողություններ կատարելու գաղափարը, որն ընկած է 2005 թվականից միջազգային իրավունքի ուժ ստացած Կիոտոյի արձանագրության հիմքում։ Կին գիտնականի համբավի տարածմանն ու ամրապնդմանը նպաստել է նաև այն հանգամանքը, որ նա եղել է կլիմայի փոփոխությունների հետազոտման նպատակով 2007 թվականին ստեղծված միջկառավարական փորձագիտական խմբի առաջատար հեղինակը (ընդ որում՝ այդ խումբն իր կատարած աշխատանքի համար արժանացել է Նոբելյան մրցանակի)։

Միջազգային առևտրի տեսության ասպարեզում Չիչիլնիսկու կարևոր ներդրումը եղել է այսպես կոչված փոխանցումային պարադոքսի մի նմուշօրինակի կառուցումը, ըստ որի՝ նվիրատուից բարիքների փոխանցումը կարող է հանգեցնել ստացողի վիճակի վատթարացմանը և տվողի վիճակի բարելավմանը։

Բարեկեցության տնտեսագիտության և քվեարկության տեսության բնագավառներում, մասնավորապես՝ հասարակական ընտրության տեսության մեջ, Չիչիլնիսկին ներդրել է կոլեկտիվ որոշումներ կայացնելու շարունակական մոդելը՝ հանրահաշվական տոպոլոգիայի կիրառմամբ։ Նրա այս նախաձեռնությանը հետևելով և ժամանակի ընթացքում այն զարգացնելով՝ շարունակական հասարակական ընտրությունը դարձրել են միջազգային ենթագիտաճյուղ։ 1980-1990-ականներին Չիչիլնիսկին որոշ հետազոտություններ իրականացրել է՝ համագործակցելով մաթեմատիկ-տնտեսագետ Ջեֆրի Հիլի հետ, ով եղել է նրա գործընկերը Էսսեքսի և Կոլումբիայի համալսարաններում։

Դատական վեճեր

1994 թվականին Չիչիլնիսկին դատի է տվել տնտեսագիտության երկու պրոֆեսորի՝ նրանց մեղադրելով իր գաղափարները գողանալու մեջ։ Վերջիններս հանդես են եկել հակընդդեմ հայցով, և նա ետ է վերցրել իր հայցադիմումը։ Ժամանակի լրագրերի ներկայացմամբ՝ դատական վեճի առարկան, փորձագետների մեծ մասի կարծիքով, եղել են մանր-մունր բաներ։ 1991 և 2000 թվականներին Չիչիլնիսկին դատի է տվել իր գործատուին՝ Կոլումբիայի համալսարանին՝ մեղադրելով գենդերային խտրականության, անհավասար վարձատրության, իրեն շնորհված պաշտոնը լուծարելու փորձերի մեջ։ Վեճը լուծվել է 2008 թվականին, ընդ որում՝ պայմանները չեն հրապարակվել։ New York Sun թերթի հաղորդման համաձայն՝ Չիչիլնիսկին $200․000 ամերիկյան դոլար է ստացել։ Կոլումբիայի համալսարանի մամլո խոսնակն էլ հայտնել է, որ Չիչիլնիսկին հայտարարագիր է ստորագրել՝ նշելով, որ իր աշխատավարձը խտրական չի եղել։

Աշխատությունների ընտրանի

Նախապես գրախոսված հոդվածներ

• Chichilnisky, Graciela (1994). «North-South Trade and the Global Environment». The American Economic Review. 84 (4): 851–874. JSTOR 2118034.
• Chichilnisky, Graciela (1996). «An axiomatic approach to sustainable development». Social Choice and Welfare (անգլերեն). 13 (2): 231–257. CiteSeerX 10.1.1.321.9924. doi:10.1007/BF00183353. ISSN 0176-1714. S2CID 189901443.
• Chichilnisky, Graciela; Heal, Geoffrey (1998 թ․ փետրվար). «Economic returns from the biosphere». Nature (անգլերեն). 391 (6668): 629–630. Bibcode:1998Natur.391..629C. doi:10.1038/35481. ISSN 0028-0836. S2CID 4322093.
• Chichilnisky, Graciela (2000). «An axiomatic approach to choice under uncertainty with catastrophic risks». Resource and Energy Economics. 22 (3): 221–231. doi:10.1016/s0928-7655(00)00032-4. ISSN 0928-7655.
• Chichilnisky, Graciela (1980 թ․ օգոստոս). «Social choice and the topology of spaces of preferences» (PDF). Advances in Mathematics. 37 (2): 165–176. doi:10.1016/0001-8708(80)90032-8. ISSN 0001-8708.
• Chichilnisky, Graciela; Heal, Geoffrey (1983 թ․ հոկտեմբեր). «Necessary and sufficient conditions for a resolution of the social choice paradox» (PDF). Journal of Economic Theory. 31 (1): 68–87. doi:10.1016/0022-0531(83)90021-2. ISSN 0022-0531. S2CID 54989387.
• Chichilnisky, Graciela; Heal, Geoffrey (1994 թ․ ապրիլ). «Who should abate carbon emissions?». Economics Letters. 44 (4): 443–449. doi:10.1016/0165-1765(94)90119-8. ISSN 0165-1765. S2CID 154675305.
• Chichilnisky, Graciela; Heal, Geoffrey; Beltratti, Andrea (1995 թ․ օգոստոս). «The Green Golden Rule». Economics Letters. 49 (2): 175–179. doi:10.1016/0165-1765(95)00662-y. ISSN 0165-1765. S2CID 154964259.
• Beltratti, Andrea; Chichilnisky, Garciela; Heal, Geoffrey (1994 թ․ դեկտեմբեր). «The environment and the long run: a comparison of different criteria» (PDF). Ricerche Economiche. 48 (4): 319–340. doi:10.1016/0035-5054(94)90011-6. ISSN 0035-5054. S2CID 154694271.
• Chichilnisky, Graciela; Gruenwald, Paul F. (1995 թ․ հունիս). «Existence of an optimal growth path with endogenous technical change» (PDF). Economics Letters. 48 (3–4): 433–439. doi:10.1016/0165-1765(94)00594-r. ISSN 0165-1765.

Հատվածներ գրքերից

• Beltratti, A., Chichilnisky, G. and Heal, G., 1998. Sustainable use of renewable resources. In Sustainability: Dynamics and Uncertainty (pp. 49–76). Springer Netherlands.

Գրքեր

• Chichilnisky, Graciela (1998). Mathematical economics. Vol. One. E. Elgar Pub. ISBN 978-1858982601.
• Chichilnisky, Graciela (1998). Mathematical Economics. Vol. Two. E. Elgar Pub. ISBN 978-1858982601.
• Chichilnisky, Graciela (1998). Mathematical Economics. Vol. Three. E. Elgar Pub. ISBN 978-1858982601.
• Chichilnisky, Graciela (2009). Saving Kyoto. New Holland Publisher (UK) Ltd. ISBN 978-1847734310.
• Chichilnisky, Graciela (1998). Topology and Markets. American Mathematical Society. ISBN 978-0821871300.
• Chichilnisky, Graciela (2007). The Economics of the Global Environment: Catastrophic Risks in Theory and Policy. Springer International Publishing. ISBN 9783319319414.
• Chichilnisky, Graciela (2017). Encyclopaedia of Econometrics: Theory and Applications. Blackwells Koros Press Ltd. ISBN 978-1785694646.
• Oil and the International Economy (1991) 978-0198285175
• The Evolving International Economy (1987) 978-0521267168
• Sustainability, Dynamics and Uncertainty (1998) 978-9401060516
• Markets, Information and Uncertainty: Essays in Economic Theory in Honor of Kenneth J. Arrow (1999) 978-0521553551
• Catastrophe or new society?: A Latin American world model (1976) 978-0889360839
• Development and Global Finance: The Case for an International Bank for Environmental Settlements (1997) 978-9211260649
• Environmental Markets: Equity and Efficiency (2000) 978-0231504478
• The Economics of Climate Change (2010) 978-1847207678
• Reversing Climate Change (2020) 978-9814719353
• Handbook on the Economics of Climate Change (2018) 978-0857939050

Մեծարում

Դոկտոր Գրասիելա Չիչիլնիսկուն 2015 թվականին IAIR-ը (International Alternative Investment Review) ընտրել է «Տարվա լավագույն գլխավոր գործադիր տնօրեն կայուն զարգացման բնագավառում»։

Արտաքին հղումներ

• Գրասիելա Չիչիլնիսկի Mathematics Genealogy Project կայքում
• Պաշտոնական կայքէջը