Jump to content

Գրաժինա Դիդելիտե

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Գրաժինա Դիդելիտե
Ծնվել էհոկտեմբերի 2, 1938(1938-10-02)[1]
ԾննդավայրԿաունաս, Լիտվա
Մահացել էհունվարի 2, 2007(2007-01-02)[2] (68 տարեկան)
Մահվան վայրՎիլնյուս, Լիտվա
Քաղաքացիություն Լիտվա
ԿրթությունՎիլնյուսի գեղարվեստի ակադեմիա
Մասնագիտություննկարազարդող և գծանկարիչ

Գրաժինա Դիդելիտե (լիտ.՝ Gražina Didelytė, հոկտեմբերի 2, 1938(1938-10-02)[1], Կաունաս, Լիտվա - հունվարի 2, 2007(2007-01-02)[2], Վիլնյուս, Լիտվա), լիտվացի գրաֆիկ նկարիչ և գրքերի նկարազարդող։

Կյանք և գործունեություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Դիդելիտեի շիրիմը Ռասայի գերեզմանատանը

Գրաժինա Դիդելիտեն ծնվել է Կաունասի արվարձաններից մեկում 1938 թվականին։ Նա ավարտել է Կաունասի Սալոմեյա Ներիսի միջնակարգ դպրոցը 1957 թվականին։ Հետագայում նասովորել է քիմիա Կաունասի պոլիտեխնիկական ինստիտուտում, բայց 1961 թվականին փոխադրվել է Լիտվայի արվեստի ինստիտուտ և ավարտել գրաֆիկայի բաժինը այնտեղ 1967 թվականին[3]։

1968 թվականից Դիդելիտեն սկսեց իր կարիերան որպես նկարիչ։ Մասնակցել է տեղական և արտասահմանյան ցուցահանդեսների, նկարազարդել գրքեր, ձևավորել գրատախտակներ։ 1970-1980-ական թվականներին ակտիվորեն մասնակցել է ազգագրական արշավախմբերին, ժողովրդական փառատոներին, արշավներին Լիտվայի կարևոր պատմական վայրերով։ Այս գործունեության պատճառով նա հետաքննվել է խորհրդային անվտանգության կազմակերպությունների կողմից[4]։

1977 թվականին Դիդելիտեն Կաունասից տեղափոխվել է Վիլնյուս, որտեղ բացել է ստուդիա։ Հետագայում նա հաճախակի ճամբարում էր Ձուկիջա շրջանում և տուն գնեց Ռուդնիա (Ռուդնելե) գյուղում։ 1995 թվականից մինչև 2006 թվականը նա մշտապես ապրել է հեռավոր Ռուդնիա գյուղում (երբեմն ամբողջ գյուղում միայնակ էր) և 2005 թվականին բացել է իր "Andeinė" պատկերասրահը այնտեղ[5]։

2006 թվականի հոկտեմբերին նա մեկնել է Վիլնյուս, որտեղ մահացել է 2007 թվականին։

Գ․ Դիդելիտեի Andeinė պատկերասրահը Ռուդնիա գյուղում

Գործունեություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գրաժինա Դիդելիտեն մասնակցել է մոտ 30 ցուցահանդեսների Լիտվայում, Չեխոսլովակիայում (1977, 1983), Լեհաստանում (1977 ), Լատվիայում (1984–1985), Ֆինլանդիայում (1993–1994), Ճապոնիայում (1996)։

Նա նախագծել է շուրջ 700 գեղարվեստական ​​տպագրություններ, օֆորտային հավաքածուներ՝

  • "Song about Tree", 1970,
  • "Lithuania of Svirskis", 1975,
  • "Oh, Homeland", 1976,
  • "In memoriam Vincas Mykolaitis-Putinas", 1978,
  • "Moments" in 1982,
  • "The Rudnia Marsh", 1991

Դիդելիտեն ներկայացրել է հիանալի գրաֆիկական աշխատանքներ, գրքերի նկարազարդումներ (Յուստինաս Մարցինկևիչյուսի, Կազիս Բրադունասի, Ալդոնա Պուիշյտեի, Գինտաուտաս Իեշմանտասի, Չեսլովաս Բալտաքսիսթայի, Ալգիստանի և այլոց բանաստեղծական գրքերի համար)[3]։ Ռուդնելեում գտնվելու ընթացքում նա ստեղծեց մի ցիկլ՝ նվիրված տեղական բնությանը՝ Dainavos klodai («Դայնավայի շերտ»)[5]։

Դիդելիտեն օգտագործում է մետաֆորիկ ոճ, որը պատկերում է մարդու ներքին հույզերը, առասպելական, ազգագրական մոտիվները, բնության տարրերը։ Ավելի ուշ նրա ստեղծագործություններն արտացել են աքսորի և հետպատերազմյան դիմադրության թեմաները[3]։

  • 1974, Եվրոպական XV գրադարանային կոնգրես Բելեում (Սլովենիա) - առաջին մրցանակ

1978, XVII Եվրոպական գրադարանային կոնգրես Լուգանոյում (Շվեյցարիա) - առաջին մրցանակ 1973, 1975, 1984 և 1990, Մեդալ Մարիենբուրգում (Լեհաստան), Լիբրիս բիենալեում։ 1985, Միջազգային ex-libris մրցույթը «Ex libris.Pakruojis՝ 400», դափնեկիր, առաջին մրցանակ 2001, Միջազգային ex-libris մրցույթ՝ նվիրված Յանոսիսի անվան Շյուլյայի գիմնազիայի 150-ամյակին, առաջին մրցանակ։

Նկարազարդած գրքեր

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Justinas Marcinkevičius, Gyvenimo švelnus prisiglaudimas, [1978
  • Anglim ant beržo tošies, 1989
  • Kazys Bradūnas, Prie vieno stalo, 1990.
  • Česlovas Masaitis, Sugrįžki niekad neišėjęs, 1994
  • Aldona Puišytė, Šviesa pro erškėtį, 1995
  • Gintautas Iešmantas, Kauno elegija, 1997
  • Aldona Puišytė, Neužmirštuolių skliautas, 1989.
  • Aldona Puišytė, Atminties vainikas, 1996
  • Aldona Puišytė, Baltojo raitelio baladės, 2006
  • Aldona Puišytė, Sidabro varpelis, 1976
  • Ričardas Mikutavičius, Kryžiaus kelio apmąstymas, 2004.
  • Lidija Šimkutė, Vėjas ir šaknys, 1991
  • Vytautas Čepliauskas, Sonetų vainikas Dariui ir Girėnui, 2005.
  • Vytautas Čepliauskas, Atsiverk į mane, 2006
  • Algimantas Baltakis, Strazdiškio giesmės, 1979.
  • Simono Daukanto taku. Žygeivių maršrutai, 1998
  • Gražina Didelytė, Laukiu užklydusių paukščių, 2006
  • Gintautas Černeckis, Knygos pakeleivio užrašai, 2001
  • Gintautas Černeckis, Slaptakeliai Slaptavietės Slaptaknygės.
  • Šarūnas Laužadis, Švenčionių krašto legendos, 1996
  • Šarūnas Laužadis, Nalšios žemės paslaptys, 1998
  • Šarūnas Laužadis, Sakmė apie Merą ir Naglį, 2001
  • Šarūnas Laužadis, Sakmė apie Lietuvos ąžuolą, 2002
  • Onutė Grigaitė, Gražina Didelytė, Raiste, 2005
  • Gražina Didelytė mūsų atminty. – Vilnius, 2008.
  • Vytenis Rimkus, Gražina Didelytė. Šiuolaikiniai lietuvių dailininkai. – Vilnius, 1984

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. 1,0 1,1 Կերպարվեստի արխիվ — 2003.
  2. 2,0 2,1 2,2 Կերպարվեստի արխիվ — 2003.
  3. 3,0 3,1 3,2 «Gražina Didelytė». Visuotinė lietuvių enciklopedija (Lithuanian). Vol. 4. Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidybos institutas. 2003. էջ 678. Վերցված է 2020 թ․ դեկտեմբերի 20-ին.{{cite encyclopedia}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  4. Jasukaitienė, Regina (2012 թ․ սեպտեմբերի 24). «Žygeivių metraštyje – tautos dvasia». bernardinai.lt (լիտվերեն). Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 4-ին.
  5. 5,0 5,1 Čaplikas, Vygandas (2011). Andeinė – Dainavos girios galerija [Andeinė – Gallery of Dainava Forest] (լիտվերեն). Vilnius: Petro ofsetas. ISBN 978-609-420-127-1.