Գրաժինա Դիդելիտե

Գրաժինա Դիդելիտե;
Ծնվել է	հոկտեմբերի 2, 1938
Ծննդավայր	Կաունաս, Լիտվա
Մահացել է	հունվարի 2, 2007 (68 տարեկան)
Մահվան վայր	Վիլնյուս, Լիտվա
Քաղաքացիություն	Լիտվա
Կրթություն	Վիլնյուսի գեղարվեստի ակադեմիա
Մասնագիտություն	նկարազարդող և գծանկարիչ

Գրաժինա Դիդելիտե (լիտ.՝ Gražina Didelytė, հոկտեմբերի 2, 1938(1938-10-02)^[1], Կաունաս, Լիտվա - հունվարի 2, 2007(2007-01-02)^[2], Վիլնյուս, Լիտվա), լիտվացի գրաֆիկ նկարիչ և գրքերի նկարազարդող։

Կյանք և գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գրաժինա Դիդելիտեն ծնվել է Կաունասի արվարձաններից մեկում 1938 թվականին։ Նա ավարտել է Կաունասի Սալոմեյա Ներիսի միջնակարգ դպրոցը 1957 թվականին։ Հետագայում նասովորել է քիմիա Կաունասի պոլիտեխնիկական ինստիտուտում, բայց 1961 թվականին փոխադրվել է Լիտվայի արվեստի ինստիտուտ և ավարտել գրաֆիկայի բաժինը այնտեղ 1967 թվականին^[3]։

1968 թվականից Դիդելիտեն սկսեց իր կարիերան որպես նկարիչ։ Մասնակցել է տեղական և արտասահմանյան ցուցահանդեսների, նկարազարդել գրքեր, ձևավորել գրատախտակներ։ 1970-1980-ական թվականներին ակտիվորեն մասնակցել է ազգագրական արշավախմբերին, ժողովրդական փառատոներին, արշավներին Լիտվայի կարևոր պատմական վայրերով։ Այս գործունեության պատճառով նա հետաքննվել է խորհրդային անվտանգության կազմակերպությունների կողմից^[4]։

1977 թվականին Դիդելիտեն Կաունասից տեղափոխվել է Վիլնյուս, որտեղ բացել է ստուդիա։ Հետագայում նա հաճախակի ճամբարում էր Ձուկիջա շրջանում և տուն գնեց Ռուդնիա (Ռուդնելե) գյուղում։ 1995 թվականից մինչև 2006 թվականը նա մշտապես ապրել է հեռավոր Ռուդնիա գյուղում (երբեմն ամբողջ գյուղում միայնակ էր) և 2005 թվականին բացել է իր "Andeinė" պատկերասրահը այնտեղ^[5]։

2006 թվականի հոկտեմբերին նա մեկնել է Վիլնյուս, որտեղ մահացել է 2007 թվականին։

Գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գրաժինա Դիդելիտեն մասնակցել է մոտ 30 ցուցահանդեսների Լիտվայում, Չեխոսլովակիայում (1977, 1983), Լեհաստանում (1977 ), Լատվիայում (1984–1985), Ֆինլանդիայում (1993–1994), Ճապոնիայում (1996)։

Նա նախագծել է շուրջ 700 գեղարվեստական տպագրություններ, օֆորտային հավաքածուներ՝

"Song about Tree", 1970,
"Lithuania of Svirskis", 1975,
"Oh, Homeland", 1976,
"In memoriam Vincas Mykolaitis-Putinas", 1978,
"Moments" in 1982,
"The Rudnia Marsh", 1991

Դիդելիտեն ներկայացրել է հիանալի գրաֆիկական աշխատանքներ, գրքերի նկարազարդումներ (Յուստինաս Մարցինկևիչյուսի, Կազիս Բրադունասի, Ալդոնա Պուիշյտեի, Գինտաուտաս Իեշմանտասի, Չեսլովաս Բալտաքսիսթայի, Ալգիստանի և այլոց բանաստեղծական գրքերի համար)^[3]։ Ռուդնելեում գտնվելու ընթացքում նա ստեղծեց մի ցիկլ՝ նվիրված տեղական բնությանը՝ Dainavos klodai («Դայնավայի շերտ»)^[5]։

Դիդելիտեն օգտագործում է մետաֆորիկ ոճ, որը պատկերում է մարդու ներքին հույզերը, առասպելական, ազգագրական մոտիվները, բնության տարրերը։ Ավելի ուշ նրա ստեղծագործություններն արտացել են աքսորի և հետպատերազմյան դիմադրության թեմաները^[3]։

Մրցանակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1974, Եվրոպական XV գրադարանային կոնգրես Բելեում (Սլովենիա) - առաջին մրցանակ

1978, XVII Եվրոպական գրադարանային կոնգրես Լուգանոյում (Շվեյցարիա) - առաջին մրցանակ 1973, 1975, 1984 և 1990, Մեդալ Մարիենբուրգում (Լեհաստան), Լիբրիս բիենալեում։ 1985, Միջազգային ex-libris մրցույթը «Ex libris.Pakruojis՝ 400», դափնեկիր, առաջին մրցանակ 2001, Միջազգային ex-libris մրցույթ՝ նվիրված Յանոսիսի անվան Շյուլյայի գիմնազիայի 150-ամյակին, առաջին մրցանակ։

Նկարազարդած գրքեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Justinas Marcinkevičius, Gyvenimo švelnus prisiglaudimas, [1978
Anglim ant beržo tošies, 1989
Kazys Bradūnas, Prie vieno stalo, 1990.
Česlovas Masaitis, Sugrįžki niekad neišėjęs, 1994
Aldona Puišytė, Šviesa pro erškėtį, 1995
Gintautas Iešmantas, Kauno elegija, 1997
Aldona Puišytė, Neužmirštuolių skliautas, 1989.
Aldona Puišytė, Atminties vainikas, 1996
Aldona Puišytė, Baltojo raitelio baladės, 2006
Aldona Puišytė, Sidabro varpelis, 1976
Ričardas Mikutavičius, Kryžiaus kelio apmąstymas, 2004.
Lidija Šimkutė, Vėjas ir šaknys, 1991
Vytautas Čepliauskas, Sonetų vainikas Dariui ir Girėnui, 2005.
Vytautas Čepliauskas, Atsiverk į mane, 2006
Algimantas Baltakis, Strazdiškio giesmės, 1979.
Simono Daukanto taku. Žygeivių maršrutai, 1998
Gražina Didelytė, Laukiu užklydusių paukščių, 2006
Gintautas Černeckis, Knygos pakeleivio užrašai, 2001
Gintautas Černeckis, Slaptakeliai Slaptavietės Slaptaknygės.
Šarūnas Laužadis, Švenčionių krašto legendos, 1996
Šarūnas Laužadis, Nalšios žemės paslaptys, 1998
Šarūnas Laužadis, Sakmė apie Merą ir Naglį, 2001
Šarūnas Laužadis, Sakmė apie Lietuvos ąžuolą, 2002
Onutė Grigaitė, Gražina Didelytė, Raiste, 2005

Աղբյուրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Gražina Didelytė mūsų atminty. – Vilnius, 2008.
Vytenis Rimkus, Gražina Didelytė. Šiuolaikiniai lietuvių dailininkai. – Vilnius, 1984

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 Կերպարվեստի արխիվ — 2003.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 Կերպարվեստի արխիվ — 2003.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 «Gražina Didelytė». Visuotinė lietuvių enciklopedija (Lithuanian). Vol. 4. Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidybos institutas. 2003. էջ 678. Վերցված է 2020 թ․ դեկտեմբերի 20-ին.{{cite encyclopedia}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
↑ Jasukaitienė, Regina (2012 թ․ սեպտեմբերի 24). «Žygeivių metraštyje – tautos dvasia». bernardinai.lt (լիտվերեն). Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 4-ին.
↑ ^5,0 ^5,1 Čaplikas, Vygandas (2011). Andeinė – Dainavos girios galerija [Andeinė – Gallery of Dainava Forest] (լիտվերեն). Vilnius: Petro ofsetas. ISBN 978-609-420-127-1.

[_6ebe841cbd49e1cf-1] 1,0 ^1,1 Կերպարվեստի արխիվ — 2003.

[_6709b64afa261e9d-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 Կերպարվեստի արխիվ — 2003.

[VLE-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 «Gražina Didelytė». Visuotinė lietuvių enciklopedija (Lithuanian). Vol. 4. Vilnius: Mokslo ir enciklopedijų leidybos institutas. 2003. էջ 678. Վերցված է 2020 թ․ դեկտեմբերի 20-ին.{{cite encyclopedia}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)

[bern-4] Jasukaitienė, Regina (2012 թ․ սեպտեմբերի 24). «Žygeivių metraštyje – tautos dvasia». bernardinai.lt (լիտվերեն). Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 4-ին.

[andeine-5] 5,0 ^5,1 Čaplikas, Vygandas (2011). Andeinė – Dainavos girios galerija [Andeinė – Gallery of Dainava Forest] (լիտվերեն). Vilnius: Petro ofsetas. ISBN 978-609-420-127-1.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]