Հենրիխ Յագոդա

	Հենրիխ Յագոդա; Генрих Ягода
Դրոշ	ԽՍՀՄ Ներքին գործերի ժողկոմ
հուլիսի 10, 1934 - սեպտեմբերի 26, 1936
Նախորդող	Վյաչեսլավ Մենժինսկի
Հաջորդող	Նիկոլայ Եժով
Կուսակցություն՝	Ռուսաստանի կոմունիստական (բոլշևիկյան) կուսակցության; (1917–1937)
Կրթություն՝	Մոսկվայի բարձրագույն տեխնիկական ուսումնարան
Մասնագիտություն՝	Ինժեներ
Դավանանք	աթեիզմ
Ծննդյան օր	1891 նոյեմբերի 7
Ծննդավայր	Ռիբինսկ, Ռուսական կայսրություն
Վախճանի օր	մարտի 15, 1938 (տարիքը 46)
Վախճանի վայր	Մոսկվա, ՌԽՍՖՀ, ԽՍՀՄ
Թաղված	Կոմունարկայի կրակահրապարակ
Քաղաքացիություն	Ռուսական կայսրություն, ՌԽՖՍՀ և ԽՍՀՄ
Ամուսին	Իդա Ավերբախ
Ինքնագիր
Պարգևներ	; և
Genrikh Yagoda

Հենրիխ Գրիգորևիչ Յագոդա (ռուս.՝ Генрих Григорьевич Ягода, ծնված որպես՝ Ենոխ Գերշևիչ Իեգուդա^[1], նոյեմբերի 7 (19), 1891 կամ 1891^[4], Ռիբինսկ, Յարոսլավլի նահանգ, Ռուսական կայսրություն - մարտի 15, 1938(1938-03-15)^[2]^[3], Կոմունարկայի կրակահրապարակ, Լենինսկի շրջան, Մոսկվայի մարզ, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ), ռուս բոլշևիկյան հեղափոխական գործիչ, ԽՍՀՄ պետանվտանգության մարմինների գլխավոր ղեկավարներից մեկը, ԽՍՀՄ Ներքին գործերի ժողկոմ (1934-1936)։

Ակտիվ մասնակցություն է ունեցել 1917 թվականի Հոկտեմբերյան հեղափոխությանը։ 1919-1920 թվականներին եղել է Արտաքին առևտրի ժողկոմիսարիատի կոլեգիայի անդամ, գրեթե նույն ժամանակահատվածում՝ Համառուսաստանյան արտակարգ հանձնաժողովի (Չեկա) հատուկ բաժնի գործերի կառավարիչ։ 1934 թվականին, երբ կազմավորվում է ԽՍՀՄ Ներքին գործերի ժողովրդական կոմիսարիատը (ՆԿՎԴ), Իոսիֆ Ստալինի հրամանով նշանակվել է ներքին գործերի ժողկոմ^[5]։

Յագոդայի անմիջական վերահսկողությամբ իրականացվել է Ստալինի ներկուսակցական հակառակորդների (ինչպիսիք Լև Կամենևն ու Գրիգորի Զինովևն էին) ձերբակալումները, դատավարությունները և մահապատիժը, 1930-ականների խորհրդային զանգվածային բռնաճնշումները։ Ղեկավարել է Սպիտակ ծով-Բալթյանի (Բելոմորկանալ) և Մոսկվա-Վոլգա ջրանցքների, «Դինամո» մարզաստադիոնի^[5] շինարարությունները, որոնց ժամանակ օգտագործվում էր ԳՈւԼԱԳ-ի ուղղիչ-աշխատանքային ճամբարներում բռնադատվածների աշխատուժը՝ միայն այդ ժամանակահատվածում դառնալով 12000-ից 25000 կալանավորի մահվան պատճառ։

1936 թվականին հեռացվել է Ներքին գործերի ժողկոմի պաշտոնից, ապա նշանակվել կապի մինիստր։ 1937 թվականին հեռացվել է պաշտոնից, այնուհետև կոմկուսի շարքերից և ի վերջո ձերբակալվել^[5]։ Մեղադրվել է վնասարարության, լրտեսության, տրոցկիզմի և դավադրության հանցագործությունների մեջ։ Յագոդան ընդունել է իրեն ներկայացված բոլոր մեղքերը, բացի լրտեսությունից։ Գնդակահարվել է 1938 թվականի մարտի 15-ին։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ Генрих Ягода. Нарком внутренних дел. Генеральный комиссар государственной безопасности. Сборник материалов и документов. Казань, 1997: Данные приводятся по «Книге записи вновь родившихся евреев Рыбинска».
↑ ^2,0 ^2,1 Encyclopædia Britannica
↑ ^3,0 ^3,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
↑ Who led the NKVD (ռուս.)
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 ՄԱՄՈՒԼ․ամ (2017 թ․ մարտի 16). «Ստալինյան մարդակեր համակարգը խժռել է իր իսկ կառուցողներին․ խորհրդային ժողովրդի դահիճներից մեկի՝ Հենրիխ Յագոդայի մասին». mamul.am. Մամուլ. Վերցված է 2021 թ․ մարտի 5-ին.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հ.Գ. Յագոդայի բնակարաններում և ամառանոցներում առգրավված գույքի մասին զեկույց և գույքագրում (ապրիլի 8, 1937)(ռուս.)

Նախորդող
-

ԽՍՀՄ Ներքին գործերի ժողկոմ
Հենրիխ Յագոդա
10 հուլիսի, 1934 – 26 սեպտեմբերի, 1936

Հաջորդող
Նիկոլայ Եժով

[1] Генрих Ягода. Нарком внутренних дел. Генеральный комиссар государственной безопасности. Сборник материалов и документов. Казань, 1997: Данные приводятся по «Книге записи вновь родившихся евреев Рыбинска».

[_ecb6d9a5ff59fc9b-2] 2,0 ^2,1 Encyclopædia Britannica

[_a0a697a78a8a543d-3] 3,0 ^3,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)

[_bbaa7185999de2ed-4] Who led the NKVD (ռուս.)

[mamul-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 ՄԱՄՈՒԼ․ամ (2017 թ․ մարտի 16). «Ստալինյան մարդակեր համակարգը խժռել է իր իսկ կառուցողներին․ խորհրդային ժողովրդի դահիճներից մեկի՝ Հենրիխ Յագոդայի մասին». mamul.am. Մամուլ. Վերցված է 2021 թ․ մարտի 5-ին.

[1]

[4]

[2]

[3]

[5]