Jump to content

Գասպար Սանս

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Գասպար Սանս
Դիմանկար
Ծնվել էոչ ուշ քան ապրիլի 4, 1640
ԾննդավայրԿալանդա, Տերուել, Արագոն, Իսպանիա[1]
Մահացել էմոտ 1710[1]
Մահվան վայրմիգուցե Մադրիդ, Իսպանիա[1]
Քաղաքացիություն Իսպանիա և Արագոնի թագավորություն
ԿրոնՀռոմի Կաթոլիկ եկեղեցի
ԿրթությունՍալամանկայի համալսարան
Մասնագիտությունքրիստոնյա քահանա, կոմպոզիտոր, երաժշտության ուսուցիչ, կիթառահար և դասական կիթառահար
ԱշխատավայրՍալամանկայի համալսարան
 Gaspar Sanz Վիքիպահեստում

Ֆրանցիսկո Բարտոլոմե Սանս Սելմա (ոչ ուշ քան ապրիլի 4, 1640, Կալանդա, Տերուել, Արագոն, Իսպանիա[1] - մոտ 1710[1], միգուցե Մադրիդ, Իսպանիա[1]), ավելի հայտնի որպես Գասպար Սանս, իսպանացի կոմպոզիտոր, կիթառահար և քահանա, որը ծնվել է Կալանդայում, Իսպանիայի Բաջո Արագոն կոմարկայում, հարուստ ընտանիքում։ Սովորել է երաժշտություն, աստվածաբանություն և փիլիսոփայություն Սալամանկայի համալսարանում, որտեղ հետագայում նշանակվել է երաժշտության պրոֆեսոր: Գրել է մանկավարժական ստեղծագործությունների երեք հատոր բարոկկո կիթառի համար, որոնք կազմում են այսօրվա դասական կիթառի ռեպերտուարի կարևոր մասը և ժամանակակից գիտնականներին գաղափար են տալիս բարոկկո կիթառ նվագելու տեխնիկայի մասին:

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նրա ծննդյան տարեթիվը հայտնի չէ, բայց նա մկրտվել է որպես Ֆրանցիսկո Բարտոլոմե Սանս Սելմա 1640 թվականի ապրիլի 4-ին Արագոն քաղաքի Կալանդա դե Էբրո եկեղեցում, իսկ ավելի ուշ վերցրել է Գասպար անունը։

Սալամանկայի համալսարանում աստվածաբանության բակալավրի աստիճան ստանալուց հետո Գասպար Սանսը մեկնել է Նեապոլ, Հռոմ և հավանաբար Վենետիկ՝ շարունակելու իր երաժշտական կրթությունը[2]։ Ենթադրվում է, որ նա սովորել է Վատիկանի խմբավար Օրացիո Բենեվոլիի և Նեապոլի թագավորական մատուռի երգեհոնահար Կրիստոֆարո Կարեզանայի մոտ:

Սանսը սովորել է կիթառ նվագել Լելիո Կոլիստայի մոտ սովորելիս և տպավորվել է իտալացի կիթառահարներ Ֆոսկարինիի, Գրանատայի և Կորբետայի երաժշտությամբ։ Երբ Սանսը վերադարձել է Իսպանիա, նա դարձել է Խուան Խոսե Ավստրիացու՝ Ֆիլիպ IV թագավորի և այդ ժամանակների նշանավոր դերասանուհի՝ Մարիա Կալդերոնի միակ ճանաչված որդու կիթառի ուսուցիչ։

John of Austria
Խուան Ավստրացու նկարը «Երաժշտության ուսուցում իսպանական կիթառի վրա» գրքի շապիկին

1674 թվականին նա գրել է իր հայտնի Instrucción de Música sobre la Guitarra Española աշխատությունը[3], որը հրատարակվել է Սարագոսայում և նվիրվել է Խուան Խոսեին[4]։ 1675 թվականին Սարագոսայում հրատարակվել է երկրորդ գիրքը՝ «Իսպանական կիթառի ֆիգուրների երկրորդ գիրքը» վերնագրով։ Երրորդ գիրքը՝ «Իսպանական կիթառի վրա ծածկագրված երաժշտության երրորդ գիրքը» վերնագրով, միացվել է առաջին և երկրորդ գրքերին, և երեք գրքերը միասին հրատարակվել են առաջին գրքի վերնագրով 1697 թվականին, որը վերջապես հրատարակվել է ութ հրատարակություններում: Այս գլուխգործոցի իննսուն գործերը նրա միակ հայտնի ներդրումն են կիթառի ռեպերտուարում[5] և ներառում են ստեղծագործություններ ինչպես պունտեադո, այնպես էլ ռասքուեադո ոճով:

Բացի երաժշտական հմտություններից, Գասպար Սանսն իր ժամանակներում աչքի էր ընկնում նաև գրական ստեղծագործություններով՝ որպես բանաստեղծ և գրող, և եղել է որոշ բանաստեղծությունների և երկու գրքերի հեղինակ, որոնք այժմ մոռացության են մատնվել: Ճիզվիտ Դանիելլո Բարտոլիի հայտնի «L'huomo di lettere»-ի նրա հոյակապ թարգմանությունն առաջին անգամ հայտնվել է 1678 թվականին, իսկ հետագայում 1744 և 1787 թվականներին այլ հրատարակություններով[6]:

Մահացել է 1710 թվականին Մադրիդում։

Ազդեցություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նրա ստեղծագործությունները ներկայացնում են իսպանական բարոկկո երաժշտության ամենակարևոր օրինակները կիթառի համար և այժմ կազմում են դասական կիթառի դասավանդման մի մասը: Սանսի ձեռագրերը գրված են երաժշտական խազերի ձևով բարոկկո կիթառի համար, և բազմաթիվ կիթառահարներ ու խմբագիրներ փոխակերպել են այն ժամանակակից նշանագրության․ Էմիլիո Պուժոլի «Սանսի դեղձանիկներ» հրատարակությունը նշանավոր օրինակ է: Սանսի խազերը ուշագրավ են նրանով, որ այն տեղագրորեն ճիշտ է, որը ներկայացնում է առաջին տողը ստորին հատվածում և հինգերորդ տողը ամենաբարձր տպագիր հատվածում: Այս դարաշրջանում կիթառներն ունեին ընդամենը հինգ լար: Այն նաև պարունակում է «իտալական այբուբենը»՝ սղագրության համակարգ, որը յուրաքանչյուր տառին տալիս է ակորդ։ Այնպես որ մեղեդային ակորդները կարող են գրվել և կարդացվել շատ պարզ (ռիթմի մասին տեղեկություններով) որպես տառերի պարզ հաջորդականություն, հասկացույթ, որը կապված է վերջին ժամանակների Նեշվիլ համակարգի հետ։

Գասպար Սանսը մեծ ազդեցություն է ունեցել քսաներորդ դարի որոշ կոմպոզիտորների վրա:

  • Կոմպոզիտոր Մանուել դե Ֆայան օգտագործել է նրա մի քանի երաժշտություն 1923 թվականին ստեղծած իր «Վարպետ Պեդրոյի զոհասեղանը» ստեղծագործության մեջ:
  • 1954 թվականին կիթառահար Անդրես Սեգովիայի խնդրանքով Խոակին Ռոդրիգոն ստեղծել է իր «Ֆանտազիա ջենտլմենի համար. Երաժշտության ուսուցում իսպանական կիթառի վրա»-ի երաժշտության հիման վրա:
  • Փիթեր Ուորլոքի «Կապրիոլ սյուիտ լարային նվագախմբի համար»-ի 1926 թվականին ստեղծած հատվածները կարծես ոգեշնչված են Սանսի «Կացինների պարը» ստեղծագործությունից։
  • Պակո Պենյան և Ջոն Ուիլյամսը միասին կատարել են Սանսի ստեղծագործությունները, իսկ 1975 թվականին կատարել են «Սանսի Դեղձանիկները» (1674 թ.):

Ստեղծագործություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

:1-ին ձայնագրություն․ Instrucción de música sobre la guitarra española (Zaragoza, 1674)

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2-րդ ձայնագրություն․ Libro segundo, de cifras sobre la guitarra española (Zaragoza, 1675)

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

3-րդ ձայնագրություն․ Libro tercero de musica de cifras sobre la guitarra española (Zaragoza, 1697)

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Pasacalles por la C [27];
  • Prosiguen más diferencias sobre los antecedentes Passacalles;
  • Passacalles por la I;
  • Passacalles por la E y la D;
  • Passacalles por la Cruz y K;
  • Passacalles por la H;
  • Passacalles por la G y B;
  • Passacalles por la D por el Uno bemolado y por segundo Tono;
  • Passacalles por la L;
  • Passacalles por la K.

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 1,8 Diccionario biográfico español (իսպ.) — Real Academia de la Historia, 2011.
  2. ↑ The Guitar From The Renaissance To The Present Day - Harvey Turnbull. p56 & p57 (Publisher: B.T.Batsford Ltd, London, Third Impression, 1978. 0 7134 3251 9)
  3. ↑ The full title Instrucción de Música sobre la Guitarra Española y metodo de sus primeros rudimentos, hasta tañerla con destreza can be translated as "Musical Instruction for the Spanish Guitar and method of the primary rudiments for playing it with dexterity"
  4. ↑ Instruccion de musica sobre la guitarra española Biblioteca Nacional de España
  5. ↑ Patykula, John. Gaspar Sanz - Master of the Spanish Baroque Guitar Արխիվացված 2016-07-31 Wayback Machine
  6. ↑ El Hombre de Letras

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Raymond Burley: Gaspar Sanz - Anthology of Selected Pieces, Schott 1993
  • Luis García Abrines: Gaspar Sanz - Instrucción de musica sobre la Guitarra Española, Institución Fernando el Catolico, Zaragoza 1966 (facsimile and commentary)
  • Ralf Jarchow: Gaspar Sanz - Instrucción de musica sobre la Guitarra Española, Jarchow, Glinde 2001 (commentary and transcription for guitar; German and English translation of Sanz)
  • Ralf Jarchow: Gaspar Sanz und seine Instrucción - Ein fünfteiliger Artikel, Zupfmusik Nr. 2+4, Hamburg 2002, and Concertino Nr. 1, 3+4, Hamburg 2003
  • Frank Koonce: Baroque Guitar In Spain And The New World, Mel Bay Publications
  • Robert Strizich: The Complete Guitar Works of Gaspar Sanz, Doberman-Yppan, Québec 1999 (commentary and transcription for guitar; English translation of Sanz)
  • Robert Strizich: Sanz, Gaspar, The New Grove, New York 2001
  • Rodrigo de Zayas: Gaspar Sanz - Transcripcion, Alpuerto, Madrid 1985 (facsimile, commentary and transcription)
  • Jerry Willard: The Complete Works of Gaspar Sanz - Volumes 1 and 2, AMSCO Music, 2006, 9780825616952

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիիքպահեստ

Ձեռագրեր

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Գասպար Սանս» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Գասպար_Սանս&oldid=10082601» էջից