Բերնար Անդրե

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Բերնար Անդրե
Ծնվել է1450[1]
ԾննդավայրԹուլուզ
Վախճանվել է1522[1]
Վախճանի վայրԼոնդոն, Անգլիայի թագավորություն[2]
ԳերեզմանԼոնդոն
Մասնագիտությունբանաստեղծ, պատմաբան, իրավաբան, վանական, կրոնավոր, ուսուցիչ և դաստիարակ

Բերնար Անդրե, կամ Անդրեաս (անգլ.՝ Bernard André, լատին․՝ Bernardi Andreas, 1450[1], Թուլուզ - 1522[1], Լոնդոն, Անգլիայի թագավորություն[2][3][4]), ֆրանսիացի բանաստեղծ, մանկավարժ, ավգուստինացի վանական, Անգլիայի պատմության մասնագետ, պալատական պատմաբան, Հենրիխ 7-րդ և Հենրիխ 8-րդ Թյուդորների կենսագիրը։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նա ծնունդով Օքսիտանիայի Թուլուզից քաղաքից էր[5]։ Ժամանակակիցների խոսքով, ծագում էր հայտնի ընտանիքից, որի մասին, սակայն, գրեթե ոչինչ հայտնի չէ։

Թուլուզում ստացել է Սուրբ Օգոստինի շքանշանը, Եվրոպական համալսարաններից մեկում ստացել է երկու իրավունքների դոկտորի աստիճան (լատին․՝ Iuris Utriusque Doctor), (կանոնական և քաղաքացիական), ինչպես երևում է Հռոմի օգոստոսյան ռեգիստրում 1514 թվականի գրառումից[6]։

Բրետանում, հնարավոր է, Ռիչարդ Ֆոքսի միջնորդությամբ ծանոթացել է Անգլիայի ապագա թագավոր Հենրի VII-ի, այն ժամանակ Կոմս Ռիչմոնդի հետ, որը 1475 թվականից, լինելով աքսորվելով, այնտեղ էր ապրում Ֆրանցիսկոս 2-րդի հովանու ներքո։ Այլ տվյալներով՝ Հենրիխը հանդիպել է նրան Բուրգունդյան ամրոցում[7]։

1485 թվականին, 35 տարեկան հասակում Հենրիխի հետ միասին մեկնել է Անգլիա, և Ռիչարդ 3-րդի Բոսվորտի հաղթական ճակատամարտից հետո, նույն թվականի օգոստոսի 22-ին Լոնդոնում ողջունել է նրան լատիներեն «Սաֆրոյական ներբող»-ով, որը հետագայում հրատարակվել է իր անձնական քրոնիկայում[8]։

1486 թվականին նոր թագավորից ստանալով տարեկան գումար և ցմահ թոշակ, չհաշված դրամական պարգևները՝ դարձել է առաջին հայտնի մրցանակակիր բանաստեղծը՝ հեղինակություն ձեռք բերելով արքունիքում։ 1489 թվականին թագավորի անունից բանաստեղծական վեճի մեջ է մտել Ֆրանսիայի դեսպանատան անդամ, Սուրբ Երրորդություն շքանշանի գեներալ Ռոբեր Գագիենի հետ՝ պաշտպանելով անգլիական թագի պատիվը[4][9]։

1496 թվականին նշանակվել է գահաժառանգ արքայազն Արթուրի խորհրդական, իսկ ավելի ուշ, հավանաբար, մասնակցել է նաև վերջինիս եղբոր՝ ապագա թագավոր Հենրի VIII-ի դաստիարակությանը։ Մտնելով թագավորական շրջապատ՝ արքայազնի համար մի շարք մանկավարժական շարադրություններ է գրել, որոնցից մի քանիսը պահպանվել են։ Դասավանդել է նաև Օքսֆորդում։ Ժամանակակիցների շրջանում հայտնի էր առավելապես որպես բանաստեղծ՝ գովեստի արժանանալով այնպիսի հեղինակությունների կողմից, ինչպիսիք են Թոմաս Մորն ու Էրազմ Ռոտերդամսկին։

1498 թվականին եպիսկոպոս Լինքոլնսկին նրան ծխական համայնք է տրամադրել Բեդֆորդի Սուրբ Լեոնարդի հոսպիտալում, որը հաջորդ տարում նա թողել է։ 1500 թվականին թագավորից ստացել է Կալեի մոտ գտնվող Գինի համայնքային ծուխը, իսկ 1501 թվականին Գլաստոնբերիի աբբայության վանահայրը նրան բենեֆիցիում է տրամադրել Հայեմում[5]։

1500 թվականի օգոստոսից զբաղվել է Հենրի VII-ի կենսագրության կազմմամբ, որի վրա աշխատանքն ընդհատել է 1502 թվականի ապրիլի 2-ին գահաժառանգ արքայազն Արթուրի հանկարծակի մահից հետո, որը բարդությունների է հանգեցրել արքունիքում և նրան հասցրել է շփոթության։

1509 թվականին Հենրի VII-ի մահից հետո թողել է արքունիքը, սակայն, տեղեկություններ ուներ նոր թագավորից։ Նամակագրական կապ է ունեցել բազմաթիվ հոգևորականների և հումանիստների հետ, բարեկամական հարաբերություններ է պահպանել Էրազմ Ռոտերդամսկու հետ։ Սակայն նրանց միջև վիճաբանություն է տեղի ունեցել 1511 թվականին Լոնդոն կատարած այցելության ժամանակ[6]։

Թագավորական գանձարանից պարգևների և նվիրատվությունների վճարումների մասին հաշվետվություններում նրան բազմիցս անվանում են «վարպետ Բարնար՝ կույր բանաստեղծ» (անգլ.՝ master Barnard the blind poet), դրա ցուցումները հանդիպում են նաև նրա ստեղծագործություններում։ Հնարավոր է, որ նա սկսել է կորցնել տեսողությունը նույնիսկ նախքան Հենրի VII-ի հետ Անգլիա գնալը, և հաջորդ 16-րդ դարի սկզբին ամբողջությամբ կուրացել է, որի պատճառով նա նկարագրում է ժամանակակից իրադարձություններն ուրիշների խոսքերով, այլ ոչ թե որպես ականատես։ Իր ստեղծագործություններից մեկում նա հեգնական համեմատում է իրեն Հոմերոսի հետ։

Ըստ փաստաթղթերի՝ 1521 թվականին նոյմեբերին այցելել է Գին, իսկ ոչ ուշ՝ 1522 թվականին մահացել է։ Թաղված է Լոնդոնում՝ Ավգուստինյան եղբայրների գերեզմանատանը։

Շարադրանքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ըստ Վերածննդի ժամանակաշրջանի ներկայացուցիչների՝ Բերնար Անդրեն նույնպես իր աշխատանքները գրել է լատիներեն։

1500 թվականի օգոստոսի 22-ին նա սկսել է «Հենրիխ 7-րդի կյանքն ու գործունեությունը» (լատին․՝ De Vita atque Gestis Henrici Septimi)։ Իր սանի հանկարծակի մահվան պատճառով անավարտ է մնացել արքայազն Արթուրի պատմությունը։ Իրադարձությունների շարադրանքը նրան հասցվել է 1497 թվականին[10] Քորնվալի ապստամբության ժամանակ, որտեղ նկարագրված են այնքան հավաստի իրադարձություններ, որ այդ շարադրանքը համարվում է այս ապստամբության մասին անփոխարինելի աղբյուր[11]։

Չնայած Անդրեն իր գրած շարադրանքներին՝ նա նշում է այնպիսի դասական հեղինակների, ինչպիսիք են Կատոն Ավագը, Ցիցերոնը, Ստացիուսը, Պլուտարքոսը, տեքստում նա հղում չի տալիս աղբյուրներին՝ իր պատմածն առանձնացնելով հերոսների մենախոսություններով, ինչպես նաև բազմաթիվ բանաստեղծություններով, որոնք 16-րդ դարի սկզբի նեոլատինյան պոեզիայի գեղեցիկ նմուշն են։ Տեքստում հանդիպող բացերը բացատրվում են ոչ այնքան ձեռագրի վատ պահպանությամբ, որքան հեղինակի մտադրությամբ՝ բացթողումները թողնել անունների, ամսաթվերի, իրադարձությունների տեղում, որոնց մասին մանրամասն տեղեկություններ նա չուներ և այդ պատճառով մտադիր էր այդ տեղերը լրացնել ավելի ուշ[12]։

Անդրեի աշխատանքն ինքնին եզակի է, քանի որ թագավոր Հենրի VII-ի կառավարման միակ նկարագիրն է, որը նրա ժամանակակիցն էր ինչպես նաև արտացոլում է անգլիական պատմագրության վրա հումանիստական գաղափարների աճող ազդեցությունը։ Միշտ չէ, որ կարողացել է պատշաճ ուշադրություն դարձնել պատմական փաստերին և մանրամասներին, ինչպես նաև, հնարավոր է, չկարողանալով ուսումնասիրել աղբյուրներն իր ֆիզիկական առողջության պատճառով Անդրեն կենտրոնացել է նկարագրվող իրադարձությունների և բարոյականության հարցերի թաքնված պատճառների բացահայտման, ինչպես նաև Թյուդորների դինաստիայի ծագման ազնվության ապացույցների վրա՝ հետևողականորեն հիմնավորելով անգլիական թագի նկատմամբ նրանց պահանջների օրինականությունը։ Իր շարադրանքների մեջ ներկայացնում է Հենրի VII-ի հոր՝ Էդմունդ Թյուդոր Կոմս Ռիչմոնդի տոհմը (մ.թ. 7-րդ դար)[13]։ Ռիչարդ III-ի կերպարի նրա մեկնաբանությունը գրական ավանդույթի սկիզբ է տալիս, որը շարունակվել է Թոմաս Մորի «Ռիչարդ III-ը պատմության մեջ» և իր ավարտը գտել Ուիլյամ Շեքսպիրի «Պատմական ժամանակագրություն»-երում։

Իր սանի մահից և թագավորական արքունիքը լքելուց հետո Անդրեն պարտավորվել է յուրաքանչյուր երկու տարին մեկ այնտեղ ներկայացնել նորագույն իրադարձությունների հերթական տարեգրությունները, որոնցից պահպանվել են 1504-1505 թվականին կազմված «Քսաներորդ տարվա տարեգիրները» (անգլ.՝ The Annals of the twentieth) և 1507-1508 թվականին գրված «Քսաներեքերրորդ տարվա տարեգիրները» (անգլ.՝ Annals of the Twenty Third Year)։ Հայտնի է նաև, որ նա գրել է նոր թագավոր Հենրի VIII-ի պատմությունը, որն ավելի ուշ անհետացել է։

Նա գրել է նաև տարբեր պաշտոնական տոնակատարությունների համար, ինչպես1514 թվականին կազմել է ներբող՝ Ֆրանսիայի թագավոր Լյուդովիկոս XII-ի հետ Մարիա Թյուդորի ամուսնության կապակցությամբ[6]։

«Թագավոր Հենրիխ 7-րդի պատմությունը» (անգլ.՝ Historia Henrici Septimi) սկզբից գրել է 1858 թվականին Լոնդոնում[14]։

2010 թվականին հայտնվել է ժամանակակից անգլերեն թարգմանությունը, որը կատարել է Դ. Սաթոնը և տեղադրվել է Բիրմինգհեմի համալսարանի գրական թանգարանի էլեկտրոնային գրադարանում, իսկ 2011 թվականին Դենիել Հոբբինը ներկայացրել է թարգմանության նոր տարբերակը։ 2017 թվականին հումանիտար նախաձեռնությունների կենտրոնի աջակցությամբ հրապարակվել է Անդրեի ստեղծագործության առաջին ռուսերեն մեկնաբանված թարգմանությունը, որը կատարել է Կանդը։

Հրատարակություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Gairdner J. (ed.) Historia Regis Henrici Septimi a Bernardo Andrea Tholosate Conscripta, necnon Alia Quaedam ad Eundem Regem Spectantia. — Լ.: Longman, 1858. — 476 p.
  • André B. De Vita atque Gestis Henrici Septimi Historia / Translated and edited by D. Sutton. — University of California, Irvine, 2010.
  • The Life of Henry VII by Bernard André. Translated and Introduced by Daniel Hobbins. — N. Y.: Italica Press, 2011. — 126 p. , (Medieval & Renaissance Texts). — ISBN 978-1-59910-188-0.
  • Андре Бернар. История жизни и достижений Генриха VII / Пер. с лат., вступ. ст., комм. Д. В. Кирюхина. — М.; СПб.: Центр гуманитарных инициатив, 2017. — 144 с. , (MEDIAEVALIA [series minor]). — ISBN 978-5-98712-724-7.

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
  3. ↑ David R. Carlson. André, Bernard // Oxford Dictionary of National Biography. — Oxford University Press, 2004.
  4. ↑ 4,0 4,1 Neumaier M. André, Bernard // Encyclopedia of the Medieval Chronicle. — Leiden; Boston, 2016.
  5. ↑ 5,0 5,1 Gairdner J. Andreas, Bernard // Dictionary of National Biography. — Vol. 1. — Լ., 1885. — p. 398.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Bernard André // Augnet.org.
  7. ↑ Кирюхин Д. В. Манускрипт De Vita atque Gestis Henrici Septimi Бернара Андре и его перевод на русский язык // Мир науки. Социология, филология, культурология. — М., 2018. — № 2. — Т. 9. — С. 3.
  8. ↑ Андре Бернар. История жизни и достижений Генриха VII. — М.; СПб., 2017. — С. 58–59.
  9. ↑ Бэкон Фрэнсис. История правления короля Генриха VII / Под ред. М. А. Барга. — М.: Наука, 1990. — С. 61, 62; 268, прим. 75*.
  10. ↑ Gairdner J. Andreas, Bernard // Dictionary of National Biography. — p. 399.
  11. ↑ Shahan T. J. Bernard André // Catholic Encyclopedia. — Vol. 1. — N. Y., 1913.
  12. ↑ Кирюхин Д. В. Указ. соч. — С. 4.
  13. ↑ Андре Бернар. История жизни и достижений Генриха VII. — С. 27.
  14. ↑ Index to the Rolls Series. Compiled by Steven H. Silver.

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

 ⛭ 
  Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Բերնար_Անդրե&oldid=9747429» էջից