Բախումներ Սուդանում (2023)

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Բախումներ Սուդանում
Թվական2023
Մասն է2019 Sudanese transition to democracy?
ՎայրԽարթում
Հակառակորդներ
Հրամանատարներ
Կողմերի ուժեր
Ռազմական կորուստներ

Սուդանում զինված հակամարտություն, Սուդանի Զինված ուժերի (SAF) և Արագ արձագանքման ուժերի (RRF) միջև զինված հակամարտություն Սուդանում, որը սկսվել է 2023 թվականի ապրիլի 15-ին։ Սուդանի զինված ուժերը Անցումային ինքնիշխան խորհրդի ՝ երկրի ներկայիս կառավարության կողմից է։ Արագ արձագանքման ուժերը կիսառազմական կազմակերպություն է, որը սերում է Ջանջավիդ աշխարհազորից։ Բախումների պատճառը բանակի կառուցվածքում Արագ արձագանքման ուժերի ինտեգրման խնդիրն էր. Մայրաքաղաքում սկսված ռազմական գործողությունները շուտով տարածվել են երկրի այլ շրջաններում։

Նախապատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2018 թվականի դեկտեմբերի 19-ին Սուդանում կյանքի գնի կտրուկ աճի և տնտեսական վիճակի վատթարացման հետ կապված բողոքի ցույցեր են բռնկվել[1]։ 2019 թվականի հունվարին ցուցարարների ուշադրությունը տնտեսական խնդիրներից անցել է երկրի նախագահ Օմար ալ-Բաշիրի հրաժարականի կոչերին, ով իշխանության ղեկին էր գրեթե 30 տարի[2][3]։

Այս ֆոնին ապրիլի 11-ին տեղի է ունեցել ռազմական հեղաշրջում, և երկրում իշխանության է եկել խունտան։ Պետության նոր ղեկավարը Աբդել Ֆաթահ ալ-Բուրհանն էր, ով գլխավորում էր Անցումային ռազմական խորհուրդը՝ հետագայում՝ Ինքնիշխան խորհուրդը։ Խորհրդի կազմում եղել են ինչպես քաղաքացիական, այնպես էլ զինվորականներ։ Երկու տարի շարունակ այս մարմինը չի կարողացել հաշտեցնել կողմերին, քանի որ կան խորը քաղաքական տարաձայնություններ, որոնք առկա են Ալ-Բաշիրի ժամանակներից ի վեր։ Խորհուրդը սկսել է կոշտ տնտեսական բարեփոխումներ իրականացնել Արժույթի միջազգային հիմնադրամից վարկեր ստանալու համար, սակայն այս որոշումը առաջացրել է ժողովրդական դիմադրություն[4]։

2021 թվականի սեպտեմբերի 21-ին նախկին նախագահ Օմար ալ-Բաշիրի կողմնակիցները կազմակերպեցին պետական հեղաշրջման փորձ, սակայն այն ձախողվել է[5][6]։ Նույն թվականի հոկտեմբերի 25-ին, կառավարության ռազմական և քաղաքացիական ներկայացուցիչների միջև կոնֆլիկտի արդյունքում, գեներալ Բուրխանը պետական հեղաշրջում է կատարել՝ հաստատելով բանակի լիակատար գերիշխանությունը նոր Անցումային ինքնիշխան խորհրդում։ Վարչապետ Աբդուլլահ Համդուկը ժամանակավորապես կալանավորվել է, սակայն մնացել է իր պաշտոնում ևս երկու ամիս, մինչև որ հրաժարական է տվել։

Նախադրյալներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վերջին հեղաշրջումից ի վեր երկիրը կառավարվում է ռազմական խունտան՝ Սուդանի Անցումային ինքնիշխան խորհուրդը[7]։ Սուդանի զինված ուժերի հրամանատար Աբդել Ֆաթահ ալ Բուրհանը և օպերատիվ աջակցության ուժերի հրամանատար Մուհամմադ Համդան Դագլոն դավադիրների առաջնորդներն էին։ Քանի որ խունտան ղեկավարող ալ-Բուրհանը մենաշնորհել է իշխանությունը, Դագլոն ափսոսանք է հայտնել հեղաշրջման համար[8]։

2023 թվականի ապրիլի սկզբին խունտայի և ավելի քան 50 քաղաքացիական կազմակերպությունների ու խմբերի ներկայացուցիչների միջև համաձայնագրի ստորագրումը հետաձգվել է։ Համաձայնագիրը նախատեսում էր երկրում անցումային քաղաքացիական իշխանության ստեղծում։ Բացի այդ, փաստաթղթում, որը ստորագրել են նաև ընդդիմադիր «ուժեր հանուն ազատության և փոփոխության դաշինքի» առաջնորդները, վերջնաժամկետ է սահմանել անցումային շրջանի համար, որին պետք հետևեյին ընտրություններ։ Ստորագրման հետաձգման պատճառ է դարձել Արագ արձագանքման ուժերի ինտեգրման շուրջ համաձայնության գալու անհրաժեշտությունը։ Ապագա անվտանգության կառուցվածքի և կազմավորման սկզբունքների շուրջ բանակի և Դագլոյի զորքերի միջև տարաձայնություններ են սկսվել։ Մասնավորապես, այն մասին, թե ով պետք է ղեկավարի զինված ուժերը՝ պրոֆեսիոնալ զինվորական, թե քաղաքացիական առաջնորդ[9]։ Ապրիլի 11-ից Մերովե քաղաքի մոտ, ինչպես նաև Խարթումում տեղակայվել են Արագ արձագանքման ուժերի ջոկատներ։ Իշխանությունները նրանց հրամայել են ցրվել, սակայն նրանք հրաժարվել են ենթարկվել։ Ապրիլի 13-ին Արագ արձագանքման ուժեր մոբիլիզացիա են սկսել։ Սա մտահոգություն էր առաջացրել խունտայի դեմ հնարավոր ապստամբության վերաբերյալ։ Սուդանի իշխանությունները հայտարարել են, որ մոբիլիզացիան անօրինական է[10]։

Փաստարկելով իր դիրքորոշումը՝ Դագլոն մեղադրել է ալ-Բուրխանին Ալ-Բաշիրին իշխանության վերադարձնելու փորձի մեջ[11]։ Սուդանի բանակն իր հերթին մեղադրել է Արագ արձագանքման ուժերին երկրի դեմ «դավաճանական դավադրության» մեջ և հայտարարել, որ կազմակերպությունը լուծարվելու է[7]։

Իրադարձությունների ընթացք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Խարթում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2023 թվականի ապրիլի 15-ին Արագ արձագանքման ուժերը գրոհներ է ձեռնարկել ամբողջ երկրի տարածքում գտնվող բազմաթիվ Սուդանի բանակի բազաների վրա, ներառյալ նրա մայրաքաղաք Խարթումում[12][13]։ Արագ արձագանքման ուժերը հայտարարել է նախագահական պալատի), ինչպես նաև Խարթումի միջազգային օդանավակայանի գրավման մասին[14], իշխանությունները հերքել են այս պնդումները[15][16]։ Սուդանի բանակը հայտարարել է երկրի բոլոր օդանավակայանների փակման մասին[17], իսկ Սուդանի ռազմաօդային ուժերը ավիահարվածներ են հասցրել Խարթումում գտնվող Արագ արձագանքման ուժերի դիրքերին[12][18], քաղաքի տարբեր հատվածներում լսվել ենհրետանային կրակոցներ[19]։ Բախումներ են գրանցվել նաև Սուդանի պետական հեռուստատեսությունում[20]։ Ականատեսները և Ալ Արաբիան ավելի ուշ հայտնել են, որ Արագ արձագանքման ուժերը գրավել է հեռուստաընկերությունը[12][20]։ Քաղաքում տեղադրվել անցակետեր[21]։

Կեսօրին ծանր զինատեսակների կիրառմամբ բախումներ են գրանցվել Խարթումի հարավային և կենտրոնական հատվածներում[22]։ Մինչև ապրիլի 16-ը Խարթումի կենտրոնում հիմնական մարտերը տեղի ունեցան երկրի զինված ուժերի գլխավոր հրամանատարության շենքի մոտ[23]։ Մինչև ապրիլի 17-ը քաղաքի հարավային մասում մարտերը դադարել են[24]։ Ապրիլի 21-ին հատկապես կատաղի մարտեր են գրանցվել Պորտ Սուդան տանող ճանապարհին և Ալ-Բաշիր արդյունաբերական գոտում[25]։ Ապրիլի 22-ին բախումները մայրաքաղաքի կենտրոնից տարածվեցին դեպի Խիլաթ-Համադ, Խաջալի և Արկավիթ շրջաններ[26]։

Տեղեկություններ են ստացվել Խարթումի Քոբար բանտից զանգվածային փախուստի մասին այն բանից հետո, երբ զինված մարդիկ ներխուժել են այնտեղ[27]։ Ներքին գործերի նախարարությունը հայտարարել է, որ Քոբար բանտի վրա հարձակումը եղել է հինգ բանտերի վրա հարձակումների շարքում, որոնք իրականացվել են ապրիլի 21-ից 24-ը ընկած ժամանակահատվածում Արագ արձագանքման ուժերի կողմից[28]։ Նախարարությունը նաև հայտնել է, որ Քոբարի վրա Արագ արձագանքման ուժերի հարձակումը հանգեցրել է բանտի երկու աշխատակիցների մահվան և բոլոր բանտարկյալների փախուստի[29]։ Փախածների ընդհանուր թիվը գնահատվում էր մոտ 25000 բանտարկյալ[30]։

Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպությունը (ԱՀԿ) մտահոգություն է հայտնել պոտենցիալ կենսավտանգների վերաբերյալ այն բանից հետո, երբ հակամարտող կողմերից մեկը (ինչի մասին չի հաղորդվում) վերահսկողության տակ է վերցրել Խարթումի Հանրային առողջության ազգային լաբորատորիան, որտեղ առկա են կարմրուկի, պոլիոմիելիտի և խոլերայօ, ինչպես նաև այլ վտանգավոր պաթոգենների հարուցիչներ[31]։

Այլ շրջաններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հաղորդվում է, որ մարտեր են ընթանում Հյուսիսային Կորդոֆան, Գեդարեֆ, Կասսալա, Հյուսիսային Դարֆուր, Արևմտյան Դարֆուր և Հարավային Դարֆուր նահանգներում[32]։

Ապրիլի 15-ի օրվա առաջին կեսին կռիվներ են սկսել Մերովում[12] և Օմդուրմանում։ Վերջինում կողմերը կիրառել են ծանր զինատեսակներ[33]։ Մարտեր են ծավալվել նաև Հյուսիսային Դարֆուր նահանգի մայրաքաղաք Էլ Ֆաշիրում[34]։ Ըստ ապստամբների՝ նրանք գրավել են Մերովեի օդանավակայանը, մոտակա ռազմաբազան և Սոբա ռազմական ճամբարը՝ մեծ վնաս պատճառելով զինված ուժերին[35], ինչպես նաև Ալ Օբեյդի օդանավակայանին[36]։

Հակամարտության այլ մասնակիցներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ապրիլի 18-ին Սուդանի Զինված ուժերի գեներալը հայտարարել է, որ երկու երկիր փորձում են օգնել Արագ արձագանքման ուժերին[24]։ Ըստ The Wall Street Journal-ի, լիբիացի հրամանատար Խալիֆա Հաֆթարն ուղարկել է առնվազն մեկ օդանավ՝ ռազմական պաշարներ հասցնելու Արագ արձագանքման ուժերին։ Ըստ CNN-ի աղբյուրների՝ Վագներ ոչ պետական մասնավոր զինված կազմավորումը Արագ արձագանքման ուժերին «երկիր-օդ» հրթիռներ է մատակարարում, ինչը զգալիորեն ուժեղացնում է նրանց խմբավորումը[37]։ Վագների ղեկավար Եվգենի Պրիգոժինը հերքել է Արագ արձագանքման ուժերին աջակցելը՝ ասելով, որ ընկերությունը Սուդանում չի գտնվում ավելի քան երկու տարի[38]։ Սա նաև հերքել են Արագ արձագանքման ուժերը[39] և Լիբիայի ազգային բանակը ՝ Խալիֆա Հաֆթարի հրամանատարությամբ[38]։

Ապրիլի 16-ին Արագ արձագանքման ուժերը հայտարարել է, որ Պորտ Սուդանում իրենց զորքերը հարձակման են ենթարկվել օտարերկրյա օդանավերի կողմից և նախազգուշացրել է, որցանկացած օտարերկրյա միջամտություն անթույլատրելի է[40]։ Ըստ ԿՀՎ-ի նախկին վերլուծաբան Քեմերոն Հադսոնի, եգիպտական կործանիչները Արագ արձագանքման ուժերի դեմ պայքարի մի մասն են կազմում, և եգիպտական հատուկ նշանակության ստորաբաժանումները հետախուզական և մարտավարական աջակցություն են տրամադրում Սուդանի Զինված ուժերին։ The Wall Street Journal-ը հաղորդում է, որ Եգիպտոսը կործանիչներ և օդաչուներ է ուղարկել սուդանի զինվորականներին աջակցելու համար։ Ապրիլի 17-ին The War Zone-ի կողմից ձեռք բերված արբանյակային լուսանկարները ցույցեն տվել, որ եգիպտական ռազմաօդային ուժերի մեկ ՄիԳ-29 կործանիչ ոչնչացվել է, ևս երկուսը լուրջ վնասվել են Մերովեի օդանավակայանում[41]։

Ապրիլի 15-ին Արագ արձագանքման ուժերն իր Թվիթթերի էջում հայտարարել է, որ իրենք գերի են վերցրել մի քանի եգիպտացի զինվորականների[42][43], ինչպես նաև եգիպտական ռազմաօդային ուժերի նշաններով ռազմական ինքնաթիռ[44]։ Սկզբում եգիպտացի զինվորների ներկայության վերաբերյալ պաշտոնական բացատրություն չի տրվել, թեև Եգիպտոսը և Սուդանը ակտիվորեն համագործակցում էին ռազմական ոլորտում Եթովպիայի հետ դիվանագիտական լարվածության պատճառով[45]։ Ավելի ուշ Եգիպտոսի զինված ուժերը հայտնել են, որ իրենց մոտ 200 զինվորներ գտնվում են Սուդանում՝ սուդանցիների հետ համատեղ զորավարժությունների ժամանակ[12]։ Ավելի ուշ Արագ արձագանքման ուժերը հայտարարել է, որ իրենք կհամագործակցեն զինվորների Եգիպտոս հայրենադարձության հարցում[44]։ Ապրիլի 19-ին Արագ արձագանքման ուժերը հայտարարել է, որ իրենք զինվորներին տեղափոխել են Խարթում և կհանձնեն, երբ հայտնվի «ճիշտ հնարավորությունը»[46]։ 177 գերի ընկած եգիպտացի զինվորները ազատ են արձակվել և երեք ռազմական ինքնաթիռներով տեղափոխվել իրենց հայրենիք։ Մնացած 27 զինվորները, ովքեր ծառայել են Եգիպտոսի ռազմաօդային ուժերում, մնում են Եգիպտոսի դեսպանատանը մինչև տարհանվելը՝ իրավիճակի նորմալացումից հետո[47][48]։

Զոհեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Զոհերի մասին հակասական տեղեկություններ կան։ Զինված բախումների զոհ է դարձել ավելի քան 3 հազար մարդ, առնվազն 6 հազարը՝ վիրավորվել[49]։ Էլ Օբեյդում և Խարթումում բախումների հետևանքով զոհվել է առնվազն երեք խաղաղ բնակիչ, տասնյակ մարդիկ վիրավորվել են, ըստ Ալ Ջազիրա հեռուստաալիքի[35]։ Առնվազն երկու խաղաղ բնակիչ է զոհվել, 26-ը՝ վիրավորվել Հյուսիսային Դարֆուրում, հայտնում է Al-Arabiya-ն։ Եվս երեք խաղաղ բնակիչ զոհվել է նռնականետից։ Մեկ կին հրազենային վնասվածք է ստացել[50]։ Սուդանի բժիշկների կոմիտեն հայտարարության մեջ նշել է, որ Խարթումի օդանավակայանում երկու խաղաղ բնակիչ է սպանվել, իսկ Հյուսիսային Կորդոֆան նահանգում մեկ մարդ գնդակահարվել է[51]։ Արևմտյան Դարֆուրի Ֆարո-Բարանգայում մարտերի ընթացքում տասնյակ զոհեր և հարյուրավոր վիրավորներ են գրանցվել[52]։

Հունիսի 10-ին Խարթումում հայտնաբերվել է երկու տարեց հայ քույրերի դիակ, որոնք, ենթադրաբար, հունիսի առաջին օրերին սովամահ են եղել։ Խարթումում իրավիճակի վատթարանալուց առաջ՝ քույրերին առաջարկվել է լքել քաղաքը, սակայն տարեց քույրը տեղաշարժվելու խնդիր է ունեցել, իսկ կրտսեր քույրը՝ 61 տարեկան, չի ցանկացել դուրս գալ մայրաքաղաքից և մնացել է ավագին խնամելու[49]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ «Several killed in Sudan as protests over rising prices continue». www.aljazeera.com (անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 16-ին.
  2. ↑ Reuters (2019 թ․ հունվարի 17). «Sudanese police fire on protesters demanding president step down». The Guardian. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 16-ին. {{cite news}}: |last= has generic name (օգնություն)
  3. ↑ «'It's more than bread': Why are protests in Sudan happening?». Middle East Eye (անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 16-ին.
  4. ↑ «В Судане произошла попытка переворота». Белорусский партизан. Արխիվացված է օրիգինալից 2023 թ․ ապրիլի 15-ին. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 16-ին.
  5. ↑ «Sudan failed coup: Government blames pro-Bashir elements». BBC News (բրիտանական անգլերեն). 2021 թ․ սեպտեմբերի 21. Վերցված է 2021 թ․ սեպտեմբերի 21-ին.
  6. ↑ «Sudanese officials say coup attempt has failed». Al Jazeera (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ սեպտեմբերի 21-ին.
  7. ↑ 7,0 7,1 «Fighting between Sudan military rivals enters a second day, with dozens dead». CNN (անգլերեն). 2023 թ․ ապրիլի 15. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 24-ին.
  8. ↑ «Mohamed 'Hemeti' Dagalo: Top Sudan military figure says coup was a mistake». BBC News. 2023 թ․ փետրվարի 20. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 24-ին.
  9. ↑ «Столкновения в Судане имеют отношение к интересам России». Взгляд.ру (ռուսերեն). Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 24-ին.
  10. ↑ «Fears in Sudan as army and paramilitary force face off». Al Jazeera (անգլերեն). 2023 թ․ ապրիլի 13. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 24-ին.
  11. ↑ «لحظة بلحظة.. اشتباكات بين الجيش السوداني والدعم السريع | أخبار | الجزيرة نت». Al Jazeera (արաբերեն). 2023 թ․ ապրիլի 15. Արխիվացված է օրիգինալից 2023 թ․ ապրիլի 15-ին. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 24-ին.
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 12,4 «Sudan: Fighting erupts in Khartoum as army and paramilitary force clash». BBC News. British Broadcasting Corporation. 2023 թ․ ապրիլի 15. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 15-ին.
  13. ↑ SudanTribune (2023 թ․ ապրիլի 15). «Fighting broke out in Sudan between national army and RSF militiamen». Sudan Tribune (ամերիկյան անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2023 թ․ ապրիլի 15-ին. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 25-ին.
  14. ↑ «Спецназ Судана заявил о взятии под контроль аэропортов в Хартуме и Мерове». TACC. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 25-ին.
  15. ↑ «السودان.. اشتباكات عنيفة بين الجيش وقوات الدعم السريع (لحظة بلحظة)». mubasher.aljazeera.net (արաբերեն). Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 16-ին.
  16. ↑ «Суданская армия заявила, что контролирует аэропорты Хартума и Мерове». TACC. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 25-ին.
  17. ↑ دارفور ٢٤ (2023 թ․ ապրիլի 15). «استمرار الاشتباكات بين الجيش والدعم السريع بالخرطوم ومروي». موقع دارفور٢٤ الاخباري (արաբերեն). Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 25-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ թվային անուններ: authors list (link)
  18. ↑ «السودان.. اشتباكات عنيفة بين الجيش وقوات الدعم السريع». mubasher.aljazeera.net (արաբերեն). Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 25-ին.
  19. ↑ العربية (2023 թ․ ապրիլի 15). «طيران حربي في الخرطوم.. وضرب مقرات الدعم السريع». العربية (արաբերեն). Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 25-ին.
  20. ↑ 20,0 20,1 العربية [@@AlArabiya] (April 15, 2023). «التلفزيون السوداني يتحدث عن وجود اشتباكات في مقره بـ #أم_درمان ودوي إطلاق نار» (Թվիթ) (արաբերեն). Վերցված է 2023-04-25-ին – via Թվիթթեր.
  21. ↑ OSINTdefender [@@sentdefender] (April 15, 2023). «Bridges and Roads are being Closed across the City as both Forces are beginning to set up Checkpoints, there have been reports that they are Firing Indiscriminately so it is recommended that Civilian being to "Shelter-in-Place" until further notice» (Թվիթ) (անգլերեն). Վերցված է 2023-04-25-ին – via Թվիթթեր.
  22. ↑ «لحظة بلحظة.. اشتباكات بين الجيش السوداني والدعم السريع». www.aljazeera.net (արաբերեն). Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 15-ին.
  23. ↑ «В центре Хартума усилились бои». РИА Новости (ռուսերեն). 2023 թ․ ապրիլի 16. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 25-ին.
  24. ↑ 24,0 24,1 Nils Adler, Hamza Mohamed. «Fighting continues despite planned ceasefire in Sudan». www.aljazeera.com (անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 25-ին.
  25. ↑ «Battles 'raging' in Khartoum: AJ correspondent». Al Jazeera (բրիտանական անգլերեն). 2023 թ․ ապրիլի 21. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 21-ին.
  26. ↑ «War continues in Khartoum streets despite Eid truce». Sudan Tribune. 2023 թ․ ապրիլի 22. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 22-ին.(չաշխատող հղում)
  27. ↑ Usaid Siddiqui, Hamza Mohamed. «Internet outage reported across Sudan as deadly fighting persists». www.aljazeera.com (անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 27-ին.
  28. ↑ Arwa Ibrahim,Hamza Mohamed. «At least 60 percent of Khartoum health centres shut: WHO». www.aljazeera.com (անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 27-ին.
  29. ↑ «Sudan latest: 'We were out of food and water' - scramble to leave before ceasefire ends». BBC News (բրիտանական անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 27-ին.
  30. ↑ «Ousted President al-Bashir in Sudan military hospital, army says». www.aljazeera.com (անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 27-ին.
  31. ↑ Tétrault-Farber, Gabrielle (2023 թ․ ապրիլի 25). «'High bio-hazard risk' in Sudan after laboratory seized, WHO says». Reuters. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 27-ին.
  32. ↑ «Что известно о вооруженных столкновениях в Судане». TACC. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 27-ին.
  33. ↑ العربية عاجل [@@AlArabiya_Brk] (April 15, 2023). «مراسل العربية: اشتباكات بالأسلحة الثقيلة بين الجيش والدعم السريع في أم درمان» (Թվիթ). Վերցված է 2023-04-23-ին – via Թվիթթեր.
  34. ↑ Al Arabiya English [@@AlArabiya_Eng] (April 15, 2023). «Eyewitnesses in #Sudan's North Darfur State say clashes have erupted between the army and paramilitary Rapid Support Forces (#RSF) in the capital el-Fasher» (Թվիթ). Վերցված է 2023-04-23-ին – via Թվիթթեր.
  35. ↑ 35,0 35,1 «السودان.. اشتباكات عنيفة بين الجيش وقوات الدعم السريع (لحظة بلحظة)». mubasher.aljazeera.net (արաբերեն). Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 16-ին.
  36. ↑ «Soudan: des tirs nourris à Khartoum, déploiement militaire à Omdurman». VOA (ֆրանսերեն). Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 25-ին.
  37. ↑ «CNN: ЧВК «Вагнер» снабжает суданские Силы быстрого реагирования ракетами». Новая газета Европа. 2023 թ․ ապրիլի 22. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 23-ին.
  38. ↑ 38,0 38,1 «Africa Live this week: 17-23 April 2023». BBC News (բրիտանական անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 25-ին.
  39. ↑ Rapid Support Forces - قوات الدعم السريع [@@RSFSudan] (April 21, 2023). «On behalf of the Rapid Support Forces (RSF) we would like to address the recent article published by CNN. In these times of information warfare and fake news, we stand as the steadfast defenders of truth, justice, and the will of the Sudanese people[...]» (Թվիթ) (անգլերեն). Վերցված է 2023-04-25-ին – via Թվիթթեր.
  40. ↑ «الدعم السريع: نتعرض لهجوم من طيران أجنبي في بورتسودان». العربية (արաբերեն). 2023 թ․ ապրիլի 16. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 25-ին.
  41. ↑ Sim Tack, Tyler Rogoway (2023 թ․ ապրիլի 17). «Egyptian MiG-29s Destroyed In Sudan». The Drive (անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 25-ին.
  42. ↑ Reuters (2023 թ․ ապրիլի 16). «Sudan's RSF says it's ready to cooperate over Egyptian troops». Reuters. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 25-ին. {{cite news}}: |last= has generic name (օգնություն)
  43. ↑ «Sudanese air force urges people to stay indoors as doctors union says at least 25 dead – as it happened | Sudan | The Guardian». web.archive.org. 2023 թ․ ապրիլի 18. Արխիվացված է օրիգինալից 2023 թ․ ապրիլի 18-ին. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 25-ին.
  44. ↑ 44,0 44,1 «Egyptian soldiers captured in Sudan to be returned, says RSF». www.aljazeera.com (անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 25-ին.
  45. ↑ «Sudan's paramilitary shares video they claim shows 'surrendered' Egyptian troops». Al Arabiya English (անգլերեն). 2023 թ․ ապրիլի 15. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 25-ին.
  46. ↑ «Africa Live this week: 17-23 April 2023». BBC News (բրիտանական անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 25-ին.
  47. ↑ Reuters (2023 թ․ ապրիլի 20). «Egyptian army says soldiers stuck in Sudan back home or at embassy». Reuters. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 25-ին. {{cite news}}: |last= has generic name (օգնություն)
  48. ↑ Mersiha Gadzo, Nils Adler. «UN chief calls for Eid ceasefire to allow Sudan civilians to flee». www.aljazeera.com (անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 25-ին.
  49. ↑ 49,0 49,1 «Պաշտոնական Երևանը հաստատում է՝ Սուդանում երկու հայ կին սովամահ է եղել».
  50. ↑ مراسل العربية: مقتل شخصين وإصابة 26 آخرين من المدنيين في الخرطوم بحري #العربية_عاجل https://alarabiya.net
  51. ↑ «Three killed, dozens injured: Doctors' committee». www.aljazeera.com (անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 15-ին.
  52. ↑ Darfur 24 (2023 թ․ ապրիլի 15). «سقوط قتلى وجرحي جراء اشتباكات بين الجيش والدعم السريع بالفاشر». موقع دارفور٢٤ الاخباري (արաբերեն). Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 16-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ թվային անուններ: authors list (link)
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Բախումներ_Սուդանում_(2023)&oldid=9797065» էջից