Ամունդսենի ծով
| Ամունդսենի ծով | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | սահմանային ծով |
| Մայրցամաք | Անտարկտիդա |
| Վարչատարածք | Անտարկտիկայի համաձայնագրի տարածք |
| Խորություն | 585 մետր[1] |
| Մասն է | Հարավային օվկիանոս |
| Աղիություն | 33,5 ‰[1] |
| Անվանված է | Ռուալ Ամունդսեն |
 | |
 | |
 | |
Ամունդսենի ծով (անգլ.՝ Amundsen Sea), ծով, որը գտնվում է Հարավային օվկիանոսում, Անտարկտիդա մայրցամաքի ափերին մոտ։ Ամունդսենի ծովը պատված է սառույցներով։ Կոորդինատներն են՝ հարավային լայնության 73° և արևմտյան երկայնության 110°: Տարածված է Մերի Բերդի երկրի կղզուն կից. սահմանափակված է արևելքից Տերստոնի կղզով, իսկ արևմուտքից՝ Դարտի հրվանդանով։ Վերջինից արևմուտք ձգվում է Անտարկտիդայի խաղաղօվկիանոսային ափը, իսկ Տերստոնից արևելք սկսվում են Բելինգսհաուզենի ծովի ջրերը։ Ամունդսենի ծովը ծայրամասային դիրքում է գտնվում։ Տարածքը 98.000 քառակուսի կմ է, միջին խորությունը 286 մետր իսկ առավելագույն՝ 585 մետր։ Շելֆն իրենից ներկայացնում է թույլ ալիքավորված կուտակումնային հարթություն, որը թեթևակի հակված է դեպի մայրցամաքը։ Շելֆի արտաքին ծայրամասը գտնվում է 400-500 մետր խորություններում[2]։
.jpg)
Ընդհանուր ակնարկ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ծովն իր անվանումը ստացել է նորվեգացի բևեռախույզ Ռուալ Ամունդսենի պատվին[3]։ Ծովի մակերեսը կազմում է 98.000 քառակուսի մետր։ Առավելագույն խորությունը կազմում է 585 մետր։ Երկու մտնող հրվանդանների հեռավորությունը կազմում է 850 կմ։ Ամունդսենի ծովը ամենախիստ կլիմայով, դժվարամատչելի և քիչ այցելվող ծովերից է Համաշխարհային օվկիանոսում: Ոչ մի նավի չի հաջողվել մոտենալ նրա ծովափին, քանի որ այն շրջափակված է խաղաղօվկիանոսյան սառցե լեռնազանգվածով։ Հենց այստեղ, 1774 թվականին, անհաջողությամբ է պսակվել Ջեյմս Կուկի արշավախումբը, երբ ցանկանում էր հետազոտել Անտարկտիդան։ Տերստոն թերակղզուն համեմատաբար մոտ հասել է ամերիկյան «Գլետչեր» և «Բերտոն Այլենդ» սառցահատները (1960 թվականին), ինչպես նաև «Ն. Պալմերը» (1993 թվականին)։ Ափերը ամբողջովին սառույցներից են. դրանք կամ սառցե շելֆի սառույցներն են, կամ դրեյֆող սառույցները՝ մայրցամաքից պոկված։
Կլիմա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ծովը տարածված է անտարկտիկական կլիմայական գոտում։ Ամբողջ տարվա ընթացքում ծովի վրա փչում է մայրցամաքային սառը օդը։ Ամունդսենի ծովը կլոր տարին պատված է սառույցով։
Ձմռանը օդի ջերմաստիճանը ծովի վրա շատ ցածր է։ Ամենասառը ամիսներն են՝ հունիսը, հուլիսը և օգոստոսը։ Միջին ամսական ջերմաստիճանը հուլիսին կազմում է -18-ից -28։ Այստեղ օդի ջերմաստիճանը կախված է քամու ուղղությունից և արագությունից։ Փոթորիկների ժամանակ հարավային հատվածներում ջերմաստիճանը նվազում է մինչև -30-35 աստիճանը, իսկ հյուսիսային հատվածում՝ -40-50: Հյուսիսային քամիները մի փոքր ջերմացնում են օդը, քանի որ բարեխառն գոտուց են փչում։
Ամառային տաքացումները կարճատև են և քիչ։ Համեմատաբար տաք ամիսներն են՝ դեկտեմբերը, հունվարը և փետրվարը։ Փետրվարին օդի ջերմաստիճանը հասնում է -8-ի հյուսիսում, իսկ հարավում՝ -16 աստիճանի։
Ձմռանը Ամունդսենի ծովը լրիվ պատվում է սառույցով։ Դրան հակառակ, ամռանը, ծովը պատված է դրեյֆող սառույցներով։ Առավելագույն սառցահալատեղը արևելքում փետրվարին կազմում է մինչև 45 հազար կմ²։
Ֆաունա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ամունդսենի ծովի ջրերում տարածված են ձկները, որոնք որպես կեր են ծառայում պինգվինների և ալբատրոսների համար։ Շելֆի սառույցներում հանդիպում են ծովաշներ և ծովառյուծներ։ Այս ծովի ամենատարածված կետը փոքր զոլավորն է։ Հանդիպում է նաև կետադելֆիններ։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 2000.
- ↑ Flannery, Tim F. (2006). The Weather Makers: How man is changing the climate and what it means for life on Earth. HarperCollins. էջեր 356. ISBN 0-00-200751-7.
- ↑ [[[:Կաղապար:Gnis3]] «Amundsen Sea»]. Geographic Names Information System. United States Geological Survey. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 23-ին.
{{cite web}}: Check|url=value (օգնություն)
Արտաքին հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Море Амундсена.
- Амундсена море Արխիվացված 2016-10-13 Wayback Machine.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ամունդսենի ծով» հոդվածին։ |
| ||||||||||
| ||||||