Ալեքսանդր Ֆերսման

Ալեքսանդր Ֆերսման; Александр Ферсман
Ծնվել է	հոկտեմբերի 27 (նոյեմբերի 8), 1883 կամ 1883; Սանկտ Պետերբուրգ, Ռուսական կայսրություն
Մահացել է	մայիսի 20, 1945; Սոչի, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ
Գերեզման	Նովոդեվիչյան գերեզմանոց
Քաղաքացիություն	Ռուսական կայսրություն, Ռուսական հանրապետություն, Խորհրդային Ռուսաստան և ԽՍՀՄ
Մասնագիտություն	ճանապարհորդ հետազոտող, հանքաբան, երկրաքիմիկոս և քիմիկոս
Հաստատություն(ներ)	ՌԳԱ երկրաբանական ինստիտուտ
Գործունեության ոլորտ	Երկրաքիմիա և Միներալոգիա
Անդամակցություն	Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա և ԽՍՀՄ գիտությունների ակադեմիա
Ալմա մատեր	Մոսկվայի համալսարանի ֆիզիկամաթեմատիկական ֆակուլտետ (1907)
Տիրապետում է լեզուներին	ռուսերեն
Գիտական ղեկավար	Վլադիմիր Վերնադսկի
Եղել է գիտական ղեկավար	Vladimir Shcherbina?, Natan Ginzburg? և Alexander Sosedko?
Պարգևներ	; և Ուոլասթոնի մեդալ
	Ստորագրություն;
	Alexander Fersman Վիքիպահեստում

Ալեքսանդր Եվգենիի Ֆերսման ռուս.՝ (Александр Евгеньевич Ферсман, հոկտեմբերի 27 (նոյեմբերի 8), 1883^[1] կամ 1883, Սանկտ Պետերբուրգ, Ռուսական կայսրություն^[2] - մայիսի 20, 1945(1945-05-20)^[2], Սոչի, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ), ռուս երկրաքիմիկոս և հանքաբան, ԽՍՀՄ ԳԱ ակադեմիկոս (1919)։

Վլադիմիր Վերնադսկու աշակերտը։

Գիտական գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1907 թվականին ավարտել է Մոսկվայի համալսարանը։ 1907-09 թթ. աշխատել է Փարիզում և Հայդելբերգում։ 1909 թվականից՝ Մոսկվայի համալսարանի դասախոս։ 1919-30 թթ. ԽՍՀՄ ԳԱ միներալոգիական թանգարանի տնօրեն։ Եղել է «Պրիրոդա» («Природа») հանդեսի կազմակերպիչներից (1912) և խմբագիրներից։ Ֆերսմանւ մասնակցել է Կոլա թերակղզու, Տյան Շանի, Կզլկումի և Կարակումի, Ուրալի, Անդրբայկալի և այլ շրջանների հետազոտություններին։ Առավել կարևոր կիրառական նշանակություն ունեցան Խիբինի տունդրայի (1920 թվականից) և Մոնչետունդրայի (1930 թ.-ից) ուսումնասիրությունները, ուր Ֆերսմանի մասնակցությամբ հայտնաբերվեցին ապատիտի և պղինձ-նիկելի հանքավայրեր։

Ալեքսանդր Ֆերսմանը ԽՍՀՄ-ում երկրաքիմիայի հիմնադիրներից Է։ Նա զբաղվել է կլարկների պրոբլեմով և տարրերի միգրացիայով։ Հետազոտությունների զգալի մասը վերաբերում է գրանիտային պեգմատիտների ուսումնասիրությանը։

1922-45 թթ.-ին եղել է ԳԱ տարբեր ինստիտուների (ռադիումի, միներալոգիայի և երկրաքիմիայի, երկրաբանական գիտությունների) տնօրենը։ Հայրենական մեծ պատերազմի ժամանակ ստեղծել և ղեկավարել է ՍՍՀՄ ԳԱ երկրաբանա-աշխարհագրական գիտությունների բաժանմունքին առընթեր՝ խորհրդային բանակին գիտական օգնություն ցույց տվող հանձնաժողովը։

Լայն ճանաչում են ստացել Ֆերսմանի հանրամատչելի գրքերը և հոդվածները («Հիշողություններ քարի մասին», 1940, «Հետաքրքրաշարժ միներալոգիա», «Հետաքրքրաշարժ երկրաքիմիա», 1950 և այլն)։

Ֆերսմանի հիշատակին ՌԴ աշխարհագրական ընկերությունը սահմանել է նրա անվան շքանշան^[4]։

Մրցանակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստացել է մի շարք մրցանակներ՝

Վ․ Ի․ Լենինի անվ․ մրցանակ (1929)
ՍՍՀՄ պետ․ մրցանակ (1942)
Լոնդոնի երկրաբական ընկերության Վոլաստոնի անվան պալլադիումե մեդալ (1943)

Պարգևատրվել է Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշանով։ Ալեքսանդր Ֆերսմանի անունն են կրում ֆերսմիտ և ֆերսմանիտ միներալները։

Երկեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Избр․ труды, т․ 1—7, М․, 1952—62
Երկրաքիմիա, հ․ 1-4, Ե․, 1933-39

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 Deutsche Nationalbibliothek, Staatsbibliothek zu Berlin, Bayerische Staatsbibliothek, Österreichische Nationalbibliothek Record #124019307 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 Ферсман Александр Евгеньевич // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
↑ https://www.geolsoc.org.uk/About/Awards-Grants-and-Bursaries/Society-Awards/Wollaston-Medal
↑ Ферсман А.Е. (о нём) на странице о минералогии (geo.web.ru)

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։

[_cebe03d20a2ef1f1-1] 1,0 ^1,1 Deutsche Nationalbibliothek, Staatsbibliothek zu Berlin, Bayerische Staatsbibliothek, Österreichische Nationalbibliothek Record #124019307 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.

[_b7b4f0fdc74d35e7-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 Ферсман Александр Евгеньевич // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.

[_47091ffc3bfbe06b-3] ttps://www.geolsoc.org.uk/About/Awards-Grants-and-Bursaries/Society-Awards/Wollaston-Medal

[4] Ферсман А.Е. (о нём) на странице о минералогии (geo.web.ru)

[1]

[2]

[3]

[4]