Ալեքսանդրետտա

Ալեքսանդրետտա
Քաղաք
	Ալեքսանդրետտա
	թուրքերեն՝ İskenderun,հայերեն՝ Կատիսոն
Երկիր	Թուրքիա
Շրջան	Հաթայի մարզ
Քաղաքապետ	Ալի Իհսան Սու
Այլ անվանումներ	Ալեքսանդրեթ, Ալեքսանդրիա Կիլիկյան, Իսքենդերուն, Կատիսոն, Սկունդրուն
Մակերես	759 կմ²
ԲԾՄ	4±1 մետր
Կլիմայի տեսակ	ծովային
Պաշտոնական լեզու	Թուրքերեն
Բնակչություն	201․183 մարդ (2010)
Ժամային գոտի	UTC+3, ամառը UTC+4
Հեռախոսային կոդ	(+90) 326
Փոստային ինդեքս	312xx
Փոստային դասիչ	313xx / 314xx
Պաշտոնական կայք	iskenderun.bel.tr
	Ալեքսանդրետտա (Թուրքիա)
	Ալեքսանդրետտա (Թուրքիա)
	Ալեքսանդրետտա Վիքիպահեստում

Ալեքսանդրետտա կամ Իսկենդերուն (թուրք. İskenderun, հին հուն. Ἀλεξανδρέττα — բառ․ «փոքր Ալեքսանդրիա») քաղաք Թուրքիայի Հաթայ նահանգում, Միջերկրական ծովի ափին։

Քաղաքի անվանումները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քաղաքը ձեռքից ձեռք անցնելով տարբեր անուններ է ստացել, որոնք են՝ Ալեքսանդրեթ, Ալեքսանդրետ, Ալեքսանդրետտե, Ալեքսանդրիա, Ալեքսանդրիա Իսսոսյան, Ալեքսանդրիա Կիլիկյան, Ալեքսանդրիան, Ալեքսնադրիա Սկաբիոսա, Ալեքսանդրիա Փոքր, Ալեքսանդրիոլա, Ալեսանդրյակ, Աղեքսանդրյակ, Իսկենդերուն, Իսկենտերուն, Իսքենդերուն, Իսկենտերուն, Կատիսոն, Սկունդրուն։

Ալեքսանդրետտան հիմա գտնվում է Թուրքիայում և կրում է Իսքենդերուն անվանումը։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քաղաքը հիմնադրվել է մթա IV դարում՝ Ալեքսանդր Մակեդոնացու կողմից՝ ի պատիվ պարսիկների դեմ տարած հաղթանակի։

1097 թ.-ին Ալեքսանդրետտան գրավվեց խաչակիրների կողմից, իսկ այնուհետև այն մտավ Կիլիկիայի հայկական թագավորության կազմում։ Ըստ արաբ պատմիչ Մարկիզիի Ալեքսանդրետտան եղել է Կիլիկիայի առաջին քաղաքը։

XVII դարում Ալեքսանդրետտան արդեն անցել է թուրքական տիրապետություն ձեռքը։ Քաղաքը գտնվում էր հարմար ծովախորշի ափին, դրա համար էլ քաղաքի դերը որպես նավահանգիստ գնալով մեծանում է։

Ալեքսանդրետտայի շրջակայքում կային հայաբնակ գյուղեր։ Ալեքսանդրետտայի և նրա հարևան գյուղերի ողջ հայությունը թուրքերի կողմից զանգվածաբար ոչնչացվեց 1915-1920 թթ.-ին։

Ալեքսանդրետի սանջակ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ալևքսանդրետ, Ալեքսանդրեկ (թուրքերեն՝ Իսկենդերուն), Ալեքսանդրետ քաղաքին հարող մարզի նախկին անվանումը (այժմ Թուրքիայի Հաթայի մարզը)։ XI-XIV դդ. Ա. ս-ի տարածքի զգալի մասը մտել է Կիլիկիայի հայկական պետության կազմի մեջ։ Տարածությունը՝ 5 հազար կմ²։ Որպես Սիրիայի մի մասը, Ալեքսանդրետտան 1915-1918 թվականներին Օսմանյան կայսրության կազմում էր։ 1918 թվականի նոյեմբերին օկուպացրել են անգլիացիները, հետո՝ ֆրանսիացիները։ Այստեղ է գտնվում Մուսա լեռը, ուր 1915 թ.-ի հուլիս-սեպտեմբերին տեղի Է ունեցել հայերի ինքնապաշտպանական հերոսամարտը։ 1920 թվականին Ալեքսանդրետի սանջակը մտցվել է Ֆրանսիայի մանդատին հանձնված Սիրիայի կազմի մեջ։

1937 թ.-ից, ձևականորեն մնալով Սիրիայի կազմում, Ալեքսանդրետի սանջակը անցել է Ֆրանսիայի և Թուրքիայի համատեղ հսկողության տակ։ 1938 թվականին այստեղ ստեղծվել Է Հաթայի ինքնավար պետությունը։ 1939 թվականի հունիսին վերջինս միացվել Է Թուրքիային։ Տեղի հայ բնակչությունը (մոտ 40 հազար) հուլիսի 16-23-ը հեռացել է և հաստատվել Սիրիայում, Լիբանանում։ Հեռացել է նաև 20 հազար արաբ։ Սիրիան չի ճանաչել այդ անեքսիան։