Jump to content

Ջամի

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ջամի Աբդուռահման Նուրադդին իբն Ահմադ
جامی
Դիմանկար
Ջամիի դիմանկարը, պատկանում է Քամալեդդին Բեհզադի վրձնին (15-րդ դար, պատճենը 17-րդ դար)
Ծնվել էօգոստոսի 18, 1414
ԾննդավայրՋամ, Խորասան, Նիշապուրին մոտ
Մահացել էնոյեմբերի 19, 1492
Մահվան վայրՀերաթ
Քաղաքացիություն Թեմուրյանների պետություն
ԱզգությունՏաջիկստան Տաջիկստան
Կրոնիսլամ
Մասնագիտությունբանաստեղծ, գրող, երաժշտության տեսաբան և փիլիսոփա
ԵրեխաներQ125591433?
 Ջամի Աբդուռահման Նուրադդին իբն Ահմադ Վիքիպահեստում

Ջամի Աբդուռահման Նուրադդին իբն Ահմադ (պարս.՝ جامی, տաջ.՝ Ҷомӣ, նոյեմբերի 7, 1414[1][2], Տորբետե Ջամ, Ռազավի Խորասան, Իրան - նոյեմբերի 9, 1492[1][2], Հերաթ, Թեմուրյանների պետություն), պարսիկ-տաջիկ, փիլիսոփա և գրող։ Համարվում է ֆարսի լեզվով պոեզիայի դասական շրջանի վերջին բանաստեղծը։

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է ազդեցիկ հոգևորականի ընտանիքում։ Կրթություն է ստացել Հերաթում և Սամարղանդում։ Հարել է «նաքշբանդիյե» սուֆիական օր դենին։ 1456 թվականին աներոջից ժառանգել է օրդենի ղեկավարի պաշտոնը Հերաթում։ Զամինի վաղ շրջանի ստեղծագործություններից են սուֆիական արձակ տրակտատները, «Ոսկե շղթա» պոեմի առաջին մասը (1472), ինչպես նաև ռիթմին ու տաղաչափությանը վերաբերող աշխարհիկ տրակտատները, մուհամմաներ կազմելու ձեռնարկը։

او که یک ترک بود و من تاجیک،
هردو داشتیم خویشی نزدیک.
'У ки як турк буд ва ман тоҷик
Ҳарду доштим хуши наздик
'

Չնայած նրան, որ նա եղել է թուրք, իսկ ես տաջիկ,
Մենք երջանիկ էինք միասին

[3]

Գրական գործունեություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ջամիի գրական գործունեության ծաղկման շրջանը (1474 թվականից հետո) սկսվում է «Գաղտ նիքների ծով» (1475) ու «Ոգու շողարձակում» կրոնափիլ․ քասիդներով ու «Բարե կամության հովեր որբության օթևանից» (1476-1478) ժողովածուով (սուֆիական սրբերի վարքագրություններ)։ 1480-1487 թվականներին ավարտել է «Ցոթ թագ» («Մեծ արջ համաստեղությունը») պոեմների շար քը, որի մեջ ամփոփված «Սալաման և Աբսալ», «Ցուսուֆ և Զուլեյխա» և «Լեյլի ու Մեջնուն» պոեմներում հեղինակը սիրավեպի դասական ժանրն օգտագործել է ճշմարիտ, աստվածային սիրո ճանապարհին մարմնական սերը հաղթահարելու սուֆիական ուսմունքը շարադրելու համար։ «Ընծաազնվազարմներին» (1481-1482) պոեմն ընդգրկում է 20 առակ, որոնցում մերկացվում է իշխանությունների կամայականությունն ու հոգևորականության երկերեսանիությունը։ «Արդարակյացների տերողորմյան» (1482-1483) և «Ոսկե շղթա» (մ․ 2-3, 1485-1486) պոեմներն աչքի են ընկնում շառլատանության մերկացումով և երկիրն իմաստությամբ ու մարդասիրաբար կառավարելու կոչերով։

Շարքը եզրափակում է «Գիրք իմաստության Իսկանդարի» (1486-1487) պոեմը՝ Նիզամիի «Իսքանդարնամե»-ի բանաստեղծական պատասխանը։ Ջամիի կյանքի վերջին տարիները նշանավորվել են բանաստեղծություններով ընդմիջվող «Բահարիստան» (1487) արձակ ստեղծագործությամբ, քնարական 3 դիվանով (1479-1491) և «Տրակտատ երաժշտության մասին» գործով։ Ջամիի ստեղծագործությունը վիթխարի ազդեցություն է թողել ինչպես պարսկալեզու, այնպես էլ իսլամական աշխարհի շատ ուրիշ գրականությունների զարգացման վրա։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիքաղվածքն ունի քաղվածքների հավաքածու, որոնք վերաբերում են
Ջամի հոդվածին
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։
Վիքիքաղվածքն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ջամի» հոդվածին։
Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ջամի» հոդվածին։
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ջամի» հոդվածին։