Պոմպեոսի թատրոն

Պոմպեոսի թատրոն
Տեսակ	Roman archaeological site? և Հռոմեական թատրոններ (կառուցվածք)
Ստեղծում	մ. թ. ա. 55
Բացում	56
Երկիր	Իտալիա
Բնակավայր	Հռոմ
Շինության ձև	Հռոմեական թատրոն
Պատվիրատու	Գնեոս Պոմպեոս
Մասն է	Regio IX Circus Flaminius?
Theatre of Pompey Վիքիպահեստում

Պոմպեոսի թատրոն (լատին․՝ Theatrum Pompeii, իտալ.՝ Teatro di Pompeo), Հին Հռոմի առաջին քարե թատրոնը, կառուցվել է Գնեոս Պոմպեոսի հրամանով մ. թ. ա. 61 թվականին տարած իր հաղթանակից հետո։ Թատրոնը վերջնականապես պատրաստ է եղել միայն մ. թ. ա. 55 թվականին։ Թատրոնը տեղավորում էր քառասուն հազար հանդիսական։ Կառուցված լինելով հունական ճարտարապետության մոտիվներով, նախատիպ է եղել Հռոմեական կայսրության տարածքում հետագայում կառուցված թատրոնների և ամֆիթատրոնների համար։

Հռոմի Սենատի համար այն եղել է կուրիա, որտեղ անցկացվել են Սենատի ժողովները։ Այստեղ մ. թ. ա. 44 թվականին սպանվել է Հուլիոս Կեսարը։ Ներկայումս պահպանվել են ավերակները։

Պատմություն

Եղել է Հռոմի առաջին մշտական թատրոնը։ Մինչ Պոմպեոսի թատրոնի կառուցումը, Հռոմն ունեցել է միայն ժամանակավոր թատրոններ ու ամֆիթատրոններ, որոնք կառուցվում էին փայտից և կարող էին հեշտությամբ հավաքվել և քանդվել։ Պոմպեոսն առաջինն էր, որը ոգեշնչվելով հունական թատրոնների ճարտարապետությամբ, որոնք տեսել էր Լեսբոսում, որոշում է կառուցել քարե թատրոն։ Թատրոնը կառուցվում է Մարսի անունը կրող դաշտում։ Այն ունեցել է քառասունհինգ մետր բարձրություն, այսինքն՝ բարձրությամբ հավասար է եղել Հռոմի Կապիտոլիումին և վերջինիս նման ունեցել է «սուրբ բլուրի» խորհրդանշական դեր։ Ցիցերոնի նամակներից, որոնք գրվել են մ. թ. ա. 55 թվականին, հայտնի է դառնում, որ թատրոնի բացման կապակցությամբ կազմակերպվել են աննախադեպ խաղեր։ Այդ իրադարձությունը տեղի է ունեցել Պոմպեոսի ծննդյան օրը՝ սեպտեմբերի 29-ին։

Թատրոնը վերանորոգվել է մ. թ. ա. 32 թվականին Ավգուստիանոս կայսեր օրոք, հետագայում նաև նրան հաջորդող կասրերի՝ Տիբերիանոսի, Դոմիցիանոսի, Դիոկլետիանոսի օրոք։ Եղել է ոչ թե պարզապես թատրոն, այլ բազմաբովանդակ համալիր, որը ներառել է շատրվաններով հարուստ զբոսայգի, առանձին սենյակներ, որտեղ ներկաները կարող էին դիտել արվեստի ամենատարբեր գործեր, որոնք Պոմպեոսն իր հետ բերում էր արշավանքներից։ Թատրոնի ամենաբարձր կետը եղել է Վեներայի տաճարը, քանի որ, ըստ ավանդության, հենց Վեներան է եղել Պոմպեոսի երկնային հովհանավորը, նրա անձնական աստվածությունը, ուստի Պոմպեոսը թատրոնը նվիրել է հենց Վեներա աստվածուհուն։

Նկարագրություն

Թատրոնի կիսաշրջանաձև ճակատը կազմված է եղել տրավերտին քարով պատրաստված բաց կամարաշարքերից։ Թատրոնի ներքին շքեղ հարդարանքը եղել է հիմնականում մարմարից։ Այնտեղ եղել են արվեստի բազմաթիվ գործեր, որոնցից մի քանիսը հայտնաբերվել են, այդ թվում և Հերկուլեսի բրոնզաձույլ արձանը, որը գտնվում ե Վատիկանի թանգարանում։

Թատրոնի բազմահարկ բեմում կանգնեցվել են Ապոլլոնի և մյուսների արձանները, որոնցից երկուսը պահպանվել և հասել են մեր օրեր։ Դրանցից մեկը գտնվում է Լուվրում, իսկ մյուսը՝ Նեապոլի ազգային հնագիտական թանգարանում։ Բեմի հետևում կառուցվել է արվեստի գործերով զարդարված սյունասրահ, որի հակառակ կողմում եղել է ուղղանկյուն շինություն, որտեղ կանգնեցված է եղել Պոմպեոսի արձանը։

Սյունասրահից մնացել է միայն արևելյան կողմը։ Սյունասրահի կենտրոնում եղել է շատրվաններով ու արահետով զբոսայգի, որի հետքերը միայն վերջերս են հայտնաբերվել հնէաբանների կողմից։

Պատկերասրահ

• 
  Պոմպեոսի թատրոնի 3D կառուցվածքը
• 
  Պոմպեոսի թատրոն
• 
  Մարսի դաշտում Պոմպեոսի թատրոնը՝ թռչնի բարձրությունից
• 
  Պոմպեոսի թատրոնը ներկայումս
• 
  «Ծիսական տարածքի» տաճարների հատակագիծը
• 
  Պոմպեոսի թատրոնը (վերականգնված տեսքը)
• 
  Հուլիոս Կեսարի սպանությունը
• 
  Թատրոնի հատակագծը ժամանակակից Հռոմի հատակագծի վրա

Արտաքին հղումներ

Պոմպեոսի թատրոն էջը Վիքիպահեստում

• The Theatre of Pompey
• Theatrum Pompei at LacusCurtius (article in Platner's Topographical Dictionary of Ancient Rome)
• The Temple above Pompey's Theatre (CJ 39:360‑366)
• Pompey’s Politics and the Presentation of His Theatre-Temple Complex, 61–52 BCE Արխիվացված 2021-01-26 Wayback Machine
• theaterofPompey.com
• Roma Online Guide

Մատենագրություն

Ընդհանուր աշխատանքներ

• Bernard Andreae (1973). L'art de l'ancienne Rome. Mazenod. ISBN 2850880043.
• Bernard Andreae (2012). «3». L’art romain d’Auguste à Constantin. Picard. ISBN 9782708409101.
• François Baratte (1996). Histoire de l’art antique : L’art romain. Paris: éd. Manuels de l’école du Louvre - La documentation française. ISBN 2711835243.
• Ranuccio Bianchi Bandinelli (2010). Rome : le centre du pouvoir L'univers des formes, nouvelle présentation. Gallimard. ISBN 9782070129836.
• Filippo Coarelli (1994). Guide archéologique de Rome. Hachette. ISBN 2-01-235428-9.
• Georges Duby, Jean-Luc, Daval (2010). La sculpture, De l'Antiquité au Moyen-âge. Taschenչ. ISBN 9783836523943.{{cite book}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
• Luc Duret Jean-Pierre Néraudau (1983). Urbanisme et Métamorphoses de la Rome antique. Les Belles Lettres, Paris: Realia, Les Belles Lettres.
• Philippe Fleury (2005). La Rome antique : plan relief et reconstitution virtuelle. Caen: Presses universitaires de Caen. ISBN 2841332322.
• Jean-Claude Golvin (1988). «I et II». L'amphithéâtre romain : essai sur la théorisation de sa forme et de ses fonctions. Paris: Diffusion de Boccard. ASIN B0000EAC8A.
• Jean-Claude Golvin Frédéric Lontcho (2008). Rome antique retrouvée. Errance. ISBN 9782877723657.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
• Pierre Gros (1991)։ «La fonction symbolique des édifices théâtraux dans le paysage urbain de la Rome augustéenne»։ L'Urbs : espace urbain et histoire.-IIIe siècle ap. J.-C.). Actes du colloque international de Rome (08-12 mai 1985)։ Hanoune։
• Pierre Gros (1996). L'architecture romaine: du début du à la fin du Haut-Empire. Paris: A&J Picard. ISBN 2708405004.
• Eric Guerber, Joëlle Napoli, Michèle Coltelloni-Trannoy (2002). Rome, ville et capitale. Neuilly: Atlande. ISBN 9782912232267.{{cite book}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
• Heinz Kähler (2011). Rome et son empire. Paris: Albin Michel. ISBN 9782757825464.
• Edmond Le Blant, De quelques statues cachées par les anciens
• Claude Moatti (1989). À la recherche de la Rome antique. découvertes Gallimard. ISBN 2070530736.
• Nancy H., Ramage Andrew (տ1999). L'art romain de Romulus à Constantin. Cologne: Könemann. ISBN 3829017219.
• Lawrence Richardson (1992). A new topographical dictionary of Ancient Rome. Baltimore - London: The Johns Hopkins University Press. ISBN 0801843006.
• Gilles Sauron (1994). «գլուխ». Quis Deum ? L'expression plastique des idéologies politiques et religieuses à Rome à la fin de la République et au début du Principat. Rome: L'Erma di Bretschneider - BEFAR. ISBN 2728303134.
• Frank Sear (2006). Roman theatres. Oxford University Press.
• Robert Turcan (1995). L'art romain. Flammarion. ISBN 9782080101877.
• Dupont, F., & Letessier, P. (2012). Le théâtre romain. Armand Colin.
• Charles Picard, Sur le rôle religieux des théâtres antiques : de la Grèce à Rome

Հոդվածներ և գրքեր

• Paul Bigot (1908)։ «L'identification d'un fragment du plan de marbre et la curie de Pompée»։ Mélanges d'archéologie et d'histoire։
• Filippo Coarelli (2010)։ «Le théâtre de Pompée»։ Dialogues d'hisL'archéologue։ Արխիվացված 2016-03-10 Wayback Machine
• Pierre Gros (2009)։ «Les sanctuaires in summa cavea. L’enseignement des recherches récentes sur le Théâtre de Pompée à Rome»։ վարկած։ Travaux de la Maison de l'Orient et de la Méditerranée։
• Sophie Madeleine (2014). Le théâtre de Pompée à Rome, Restitution de l'architecture et des systèmes mécaniques. Caen: Presses universitaires de Caen. ISBN 9782841335084.
• 81 Sophie Madeleine, Le complexe pompéien du Champ de Mars au, témoin de la réappropriation idéologique Julio-Claudienne Արխիվացված 2016-03-16 Wayback Machine
• Monterroso Checa (2010). Theatrum Pompei. Forma y arquitectura de la génesis del modelo teatral de Roma. Madrid: Escuela Espanola de Historia y Arqueologia en Roma.
• Gilles Sauron (1987)։ «Le complexe pompéien du Champ de Mars : nouveauté urbanistique à finalité idéologique»։ Publications de l'École française de Rome։
• BULLETIN MENSUEL DE L'ACADÉMIE DES INSCRIPTIONS: MOIS D'OCTOBRE 1867

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Պոմպեոսի թատրոն» հոդվածին։