Միկա Վալտարի

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Միկա Վալտարի
Ծննդյան անունֆիններեն՝ Mika Toimi Waltari
Ծնվել էսեպտեմբերի 19, 1908(1908-09-19)[1][2][3][…]
ԾննդավայրՀելսինկի, Southern Finland Regional State Administrative Agency, Ֆինլանդիա[4]
Վախճանվել էօգոստոսի 26, 1979(1979-08-26)[1][2][3][…] (70 տարեկան)
Վախճանի վայրՀելսինկի, Ֆինլանդիա[5]
ԳերեզմանՀիետանիեմի գերեզմանատուն
Գրական անունKristian Korppi[6], Leo Rainio[7], Leo Arne[8], M. Ritvala[9] և Nauticus[10]
Մասնագիտությունգրող, թարգմանիչ, լրագրող, վիպասան, սցենարիստ, բանաստեղծ և դրամատուրգ
Լեզուֆիններեն
Քաղաքացիություն Ֆինլանդիա
ԿրթությունՀելսինկիի համալսարան և Helsinki Normal Lyceum?
Ժանրերպատմավեպ և քրեական վեպ
Ստեղծագործությունների ցանկթեմատիկ կատալոգ
Պարգևներ
ԶավակներՍաթու Վալտարի
Изображение автографа
 Mika Waltari Վիքիպահեստում

Միկա Թոյմի Վալտարի (ֆիններեն՝ Mika Toimi Waltari, սեպտեմբերի 19, 1908(1908-09-19)[1][2][3][…], Հելսինկի, Southern Finland Regional State Administrative Agency, Ֆինլանդիա[4] - օգոստոսի 26, 1979(1979-08-26)[1][2][3][…], Հելսինկի, Ֆինլանդիա[5]), ֆինն գրող, ավելի հայտնի է՝ որպես «Եգիպտացի» վեպի հեղինակ (ֆիններեն՝ Sinuhe egyptiläinen)[13]։ Նա չափազանց բեղուն գրող է եղել։ Բացի իր վեպերից, նա գրել է նաև պոեզիա, պատմվածքներ, քրեական վեպեր, պիեսներ, էսսեներ, ճանապարհորդական պատմություններ, ֆիլմերի սցենարներ և հանգավորված տեքստեր Ասմո Ալհոյի կոմիքսների համար[14]։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մանկություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վալտարին ծնվել է Հելսինկիում 1908 թվականի սեպտեմբերի 19-ին[15]։ Նրա ծնողներն էին Թոյմի Վալտարին և Օլգա Յոհանսոնը։ Թոյմին ժամանակին եղել է լյութերական հովիվ, որը կրոն է դասավանդել Պորվոյում, իսկ Օլգան նրա աշակերտներից էր։ Երկու աշակերտների միջև հարաբերությունների պատճառով առաջացած վեճը նրանց ստիպել է տեղափոխվել Տամպերե, որտեղ նրանք ամուսնացել են 1906 թվականի նոյեմբերի 18-ին[16]։

Հինգ տարեկանում՝ 1914 թվականի հուլիսի 5-ին, Միկա Վալտարիի հայրը հիվանդության պատճառով մահացել է, իսկ 25-ամյա Օլգա Վալտարին մնացել է Տոյմիի եղբոր` Տոյվոյի խնամակալության ներքո. որն աջակցել է նրա երեք երեխաներին՝ Սամուլին (7 տարեկան), Միկային (5 տարեկան) և Էրկկիին (6 ամսական)[17]։ Փոքր ժամանակ Վալտարին ականատես է եղել Ֆինլանդիայի քաղաքացիական պատերազմին, որի ընթացքում նրա ընտանիքը տեղափոխվել է իր մոր մորաքրոջ տուն՝ Լաուկկոսկիում, Պորնաինենում, Պորվոյի մոտ, որտեղ համեմատաբար խաղաղ էր[18]։

Հետագայում նա ընդունվում է Հելսինկիի համալսարան՝ որպես աստվածաբանության ուսանող՝ իր հորեղբոր՝ Տոյվոյի ցանկությամբ[19], բայց շուտով թողել է աստվածաբանությունը՝ հօգուտ փիլիսոփայության, գեղագիտության և գրականության, որն ավարտել է 1929 թվականին[13]։ Ուսանելու ընթացքում աշխատել է տարբեր ամսագրերում, գրել բանաստեղծություններ և պատմվածքներ։ 1925-ին տպագրվելով իր առաջին «Աստված Պաոյում» (Flight from God) գիրքը։ Այն հաջողություն է ունեցել՝ վաճառվելով 3000 օրինակ, չնայած այն ընդամենը 72 էջից է բաղկացած[19]։ 1927 թվականին նա մեկնել է Փարիզ, որտեղ գրել է իր առաջին մեծ վեպը՝ «Մեծ պատրանքը»՝ բոհեմական կյանքի պատմությունը[13]։

Վալտարիի «Արկածախնդիրը» պատմական վեպում, որը տեղի է ունենում 16-րդ դարում, գլխավոր հերոսը ֆինն է, ով գնում է Փարիզ ուսանելու մոտավորապես նույն տարիքում, երբ հեղինակը գնացել էր նույն քաղաքը 20-րդ դարում։ «Մեծ պատրանք» գիրքն անակնկալ հիթ ունեցավ՝ վաճառվելով 8000 օրինակ և Միկա Վալտարիին վերածելով հայտնի հեղինակի[20]։ Վալտարին նաև որոշ ժամանակ եղել է «Կրակակիրներ»[21] ազատական գրական շարժման անդամ, թեև նրա քաղաքական և սոցիալական հայացքները հետագայում դարձել են պահպանողական։

Վալտարին ամուսնացել է 1931 թվականի մարտի 8-ին Մարջատա Լուկկոնենի հետ, ում հետ ծանոթացել էր նախորդ տարվա զինվորական ծառայության ժամանակ, իսկ 1932 թվականի հունվարի 4-ին նրանք ունեցել են դուստր, որին անվանել են Սաթու[22]։ Սաթուն հետագայում դարձել է գրող[23]։

1930-1940-ական թվականներին Վալտարին աշխատել է որպես լրագրող և քննադատ՝ գրելով հոդվածներ մի շարք թերթերի և ամսագրերի համար և լայնորեն ճանապարհորդել Եվրոպայում։ Նա հոդվածներ է հրապարակել Ֆինլանդիայի մշակույթի և ինքնության ասոցիացիայի պաշտոնական ամսագրում՝ «Ֆինլաննական Ֆինլանդիա» (ֆիններեն՝ Suomalainen Suomi), որը հետագայում վերանվանվել է Կանավա[24]։ Նա ղեկավարել է «Սուոմեն Կուվալեհտի» ամսագիրը[25]։ Միաժամանակ նա շարունակել է բազմաթիվ ժանրերի գրքեր գրել՝ հեշտությամբ անցնելով մի գրական ասպարեզից մյուսը[26]։

Վալտարիի գրաֆիկը մեծազբաղ է եղել և խստապես հետևել է աշխատանքային էթիկային։ Նա նաև տառապել է մանիակալ-դեպրեսիվ պսիխոզով և գրքի ավարտից հետո ընկճախտով է տառապել, երբեմն հիվանդանոցային բուժման կարիք է ունեցել, Իսկ մոլագար փուլերում նա գրել է։

Վալտարին մասնակցել է և հաճախ հաջողությունների է հասել գրական մրցույթներում՝ քննադատներին ապացուցելով իր ստեղծագործության որակը։ Նմանատիպ մրցույթներից մեկում ծնվել է նրա ամենահայտնի կերպարներից մեկը՝ «Տեսուչ Պալմուն»՝ Հելսինկիի ոստիկանության ստորաբաժանման հետախույզ, ով նկարահանվել է երեք առեղծվածային վեպում։ Վալտարին նաև գրել է հայտնի «Կիեկու և Կայկու» մուլտֆիլմի սցենարը և գրել «Aiotko kirjailijaksi» ուղեցույցը գրողների համար, որն ազդել է շատ երիտասարդ գրողների վրա, ինչպիսին է Կալլե Պաատալոն[13]։

Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ և միջազգային բեկում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ձմեռային պատերազմի (1939-1940) և շարունակական պատերազմի (1941–1944) ժամանակ Վալտարին աշխատել է կառավարական տեղեկատվական կենտրոնում՝ իր գրական հմտությունները ծառայեցնելով քաղաքական քարոզչությանը։ Նա այցելեց Գերմանիա 1939 թվականին և գրեց մեծ մասամբ բարենպաստ հոդված՝ «Անհայտ Գերմանիա» վերնագրով։ 1942 թվականին նա և ևս 6 ֆին գրողներ այցելեցին Գերմանիա՝ մասնակցելու Վայմարում կայանալիք Եվրոպական գրողների միության համագումարին և գրեցին ավելի բարենպաստ լուսաբանումներ։ Մի պատմության մեջ, սակայն, ասվում է, որ նա, լինելով թեթևակի հարբած, հրաժարվել է իրենց «համբերատար և ուշադիր գերմանացի տանտերերի» կողմից իրենց հյուրանոց բերված գրպանի փողից՝ այն կիսով չափ պատռելով և դեն նետելով պատուհանից։

1945 թվականին լույս տեսավ Վալտարիի առաջին և ամենահաջողված պատմական վեպը՝ «Եգիպտացին»։ Նրա թեման՝ նյութապաշտական աշխարհում հումանիստական արժեքների կոռուպցիայի մասին, հետաքրքիր թվաց Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի հետևանքով, և գիրքը դարձավ միջազգային ամենաշատ վաճառվող գիրք՝ հիմք հանդիսանալով 1954 թվականին նկարահանված համանուն հոլիվուդյան ֆիլմի համար։ Վալտարին գրել է ևս յոթ պատմական վեպ, որոնք տեղ են գտել տարբեր հին մշակույթներում, ի թիվս այլոց՝ «Մութ հրեշտակը», որում իրադարձությունները տեղի է ունենում Կոստանդնուպոլսի անկման ժամանակ։ Պատերազմից հետո նա գրել է նաև մի քանի վեպեր։ 1957 թվականին դարձել է Ֆինլանդիայի ակադեմիայի անդամ, իսկ 1970 թվականին Տուրկուի համալսարանում ստացել է պատվավոր դոկտորի կոչում[27]։

Հետագա տարիներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վալտարիի վերջին երկու վեպերը` «Թագավորության գաղտնիքը» և «Հռոմեացին», պատմում են քրիստոնեության վաղ պատմության մասին։ Որպես Գիտությունների և գրականության ակադեմիայի անդամ՝ առաջնորդել է երիտասարդ գրողներին։ Նա նաև զբաղվում էր իր վաղ շրջանի գործերի վերահրատարակմամբ և խմբագրմամբ և երկար հարցազրույցներ է տվել Ռիտվա Հաավիկկոյին, որոնք հրատարակվել են որպես գիրք[27][28]։

Վալտարին ֆինն ամենաբեղուն գրողներից է։ Նա գրել է առնվազն 29 վեպ, 15 վեպ, 6 պատմվածքների կամ հեքիաթների ժողովածու, 6 բանաստեղծական ժողովածու և 26 պիես, ինչպես նաև էկրանային պիեսներ, ռադիոպիեսներ, ոչ գեղարվեստական, թարգմանություններ և հարյուրավոր գրախոսություններ և հոդվածներ։ Նա նաև միջազգայնորեն ամենահայտնի ֆինն գրողն է, և նրա ստեղծագործությունները թարգմանվել են ավելի քան 30 լեզուներով[13]։

Իր կյանքի վերջին տարիներին Վալտարին ավելի ու ավելի քիչ է գրել։ Սա մասամբ պայմանավորված է այն ահռելի վճարներով, որոնք նա ստանում էր «Եգիպտացին» գրքից և նրա մյուս գրքերի արտասահմանյան հրատարակություններից[29]։

Միկա Վալտարին մահացել է 1979 թվականի օգոստոսի 26-ին Հելսինկիում, 1978 թվականին նրա կնոջ՝ Մարջատայի մահից մեկ տարի անց[30]։

Գրականության ընդհանուր թեմաներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մարկետա Հեջկալովան (ով թարգմանել է Վալտարիի շատ գործեր չեխերեն և գրել նրա կենսագրությունը) առանձնացնում է 9 ընդհանուր տարրեր Վալտարիի պատմավեպերում.

  • Ճանապարհորդություններ։ Գլխավոր հերոսը ճամփորդում է օտար երկրներով, տուն ունենալու փոխարեն աշխարհում «օտարական» է և հաճախ ունենում է կատակերգական օգնական։ Այս վեպերը կարելի է անվանել պիկարեսկ կամ խաբեբայապատում վեպեր։ Ինքը՝ Վալտարին, շատ է ճամփորդել, ճամփորդությունների մասին երկու պատմվածք է գրել և իր նյութերը քաղել է իր ճանապարհորդություններից։
  • Մեկուսացում. գլխավոր հերոսը հաճախ որբ է, ունի անհայտ ծնողներ կամ ծնվել է արտաամուսնական կապից։ Նրա ծագումը խորհրդավոր է, բայց, հնարավոր է, հասարակության ամենաբարձր շերտերից։
  • Ուժ. Գլխավոր հերոսը ծանոթանում է հզոր իշխանություն ունեցողների հետ՝ դառնալով նրանց խորհրդատուն և հաճախ երկրպագուն, նաև ձեռք է բերում կարգավիճակ և սեփականություն։ Քրտնաջան աշխատանքի միջոցով հարստանալու այս տեսակ պատմությունը սովորական է ֆիննական գրականության մեջ, և նույնիսկ արտացոլում է Վալտարիի սեփական կյանքը, քանի որ նա սկզբում ապավինել է իր ընկերների և հարազատների օգնությանը, բայց հետո դարձել է աշխարհահռչակ հեղինակ։
  • Շրջադարձային կետ. բոլոր վեպերը տեղի են ունենում համաշխարհային պատմության կարևոր և նշանակալի շրջադարձի ժամանակաշրջանում։ Դրանց ուսումնասիրության ձևը ազդում է Վալտարիի ժամանակաշրջանի նմանատիպ շրջադարձային կետերի վրա։
  • Հակամարտություններ և բռնություն. Պատկերվում են բազմաթիվ տեսակի մարտեր, պատերազմներ և բռնության այլ գործողություններ (հաճախ սարսափելի մանրամասներով) հասարակության ներսում և դրանց միջև։ Վեպում ուշադրություն է հատկացվում բազմաթիվ հակամարտություններին, այլ ոչ թե կոնկրետ անհատներին, և ոչ մի կողմ չի ներկայացվում առավել արդար, քան մյուսը։ Վալտարին կարծում էր, որ միջնադարյան խոշտանգումների բռնությունը ծագել է սեռականության կրոնական ճնշումից։
  • Գաղափարախոսությունների մերժում: Քննադատվում են բոլոր մանիպուլյատիվ գաղափարախոսությունները, որոնք արտաքուստ ունեն վեհ նպատակներ, բայց ստիպում են մարդկանց մահանալ հանուն դրանց։ Գոյություն ունեն երկու ընդհանուր բնավորության տեսակներ՝ իդեալիստը, ով բարի նպատակներ ունի, բայց բերում է քաոս և խառնաշփոթ, և ռեալիստ, ով ավելի անբարոյական է կամ նույնիսկ ագահ և իշխանության ծարավ, բայց ամեն ինչ անում է և հասնում կարգուկանոնի ու խաղաղության։ Ըստ Հեյկալովայի՝ իդեալիզմի և ռեալիզմի միջև այս լարվածությունը արտացոլում է Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո Ֆինլանդիայի արտաքին քաղաքականությունը. նախագահ Ուրհո Կեկկոնենը ռեալիստն է, ով պահպանել է Պաասիկիվի-Կեկկոնեն գիծը և պահպանել Ֆինլանդիայի անկախությունը, մինչդեռ Կարլ Մաներհայմին նա համարվում է, հավանաբար, որպես իդեալիստի նախատիպ։
  • Բարի և չար կանայք: Գլխավոր հերոսը հարաբերությունների մեջ է երկու տեսակի կանանց հետ։ Բարի, բայց ոչ կատարյալ կին, ով ողբերգականորեն մահանում է նախքան կարժանանա հերոսի սիրուն, և գեղեցիկ, բայց չար ճակատագրական կին։
  • Կախարդություն: Ներկայացվում է գերբնականություն, միստիկա և կախարդություն, որոնք ռացիոնալ բացատրություն չունեն, այլ դիտվում են որպես առօրյա կյանքի մի մաս, ինչպես հասկանում են հերոսները։ Ներկայացվում են խորը, անձնական հարաբերություններ Աստծո (կամ համարժեք աստվածային զորության) հետ։
  • Լավատեսություն. Վերոնշյալ կետերի լույսի ներքո, Վալտարին, այնուամենայնիվ, այն կարծիքին է, որ մարդկանց մեջ կա լավ, և որ մարդկությունը դանդաղ, աննկատ, բայց անխուսափելիորեն գնում է դեպի բարություն և փրկություն։ Վալտարին հատուկ ուշադրություն է դարձրել իր վեպերի վերջին մասերին և նրանց փոխանցած տրամադրությանը կամ ուղերձին՝ ապահովելով համապատասխան ոգևորող կատարսիս։

Ժառանգություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ճանաչում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վալտարին հինգ անգամ արժանացել է պետական գրական մրցանակի՝ 1933, 1934, 1936, 1949 և 1953 թվականներին։ Ֆինլանդիա Պրո մեդալը նրան շնորհվել է 1952 թվականին[31]։

Միկա Վալտարիի ծննդյան 100-ամյակը նշվել է 2008 թվականին հատված 10 եվրո արժողությամբ «Միկա Վալտարի» հուշադրամով։ Դարձերեսին պատկերված է փարավոնի զգոն պահակը՝ հղում անելով նրա հայտնի գրքին։ Դիմերեսը զարդարված է Վալտարիի ստորագրությամբ և ոճավորված գրչի ծայրով, որը խորհրդանշում է գրողի ստեղծագործության բազմազանությունը։

Վալտարիի հուշահամալիրը Տյոլոյում՝ Վեյկո Հիրվիմակիի կողմից, բացվել է 1985 թվականին[32]։

Վալտարիի պատվին անվանվել են երկու աստերոիդներ՝ (4266) Վալտարի և (4512) Սինուհե[27]։

Ազդեցություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վալտարիի պատմական վեպերը որպես ազդեցություն վկայակոչվել են Ջորջ Ռեյմոնդ Ռիչարդ Մարտինի[33] և Ժեն Աուելի[34] կողմից։

Մատենագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վեպեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • «Աստված չանի» (Jumalaa paossa (1925))
  • «Մեծ պատրանք »(Suuri illusioni (1928))
  • «Կայսեր կեղծ ատամները» (Keisarin tekohampaat (1931, with Armas J. Pulla, AKA Leo Rainio))
  • «Կարմիր Մադոննան» (Punainen Madonna (1932, AKA Leo Rainio))
  • «Մի կրակեք դաշնակահարին»(Älkää ampuko pianistia! (1932, AKA Leo Rainio))
  • Հելսինկյան եռագրություն (Helsinki trilogy:)
    1. «Մարդը և երազը» (Mies ja haave (1933))
    2. «Հոգի և բոց» (Sielu ja liekki (1934))
    3. «Այրվող երիտասարդություն» (Palava nuoruus (1935))
    4. Եռագրության կրճատ վերահրատարակություն (From Father to Son (Isästä poikaan) (1942). Abbreviated reprint of the trilogy)
  • «Վշտի և ուրախության քաղաք» (Surun ja ilon kaupunki (1936))
  • Անծանոթը եկավ ֆերմա շարք (A Stranger Came to the Farm series:)
    1. (A Stranger Came to the Farm (Vieras mies tuli taloon) (1937))
    2. Ցուցադրությունից հետո (Jälkinäytös (1938))
  • «Հրաշալի Ջոզեֆը, կամ կյանքը արկած է» (Ihmeellinen Joosef eli elämä on seikkailua (1938, AKA M. Ritvala))
  • Inspector Palmu series:
    1. «Ո՞վ սպանեց տիկին Սկրոֆին» (Kuka murhasi rouva Skrofin? (1939))
    2. Տեսուչ Պալմուի սխալը (Կոմիսարիո Պալմուի սխալը) (Inspector Palmu's Mistake (Komisario Palmun erehdys) (1940))
    3. «Աստղերն ասում են, տեսուչ Պալմու»(Tähdet kertovat, komisario Palmu! (1962))
  • «Անտերոն այլևս չի վերադառնում» (Antero ei enää palaa (1940) Novella)
  • Fine van Brooklyn (1941) Novella
  • (Catherine (Kaarina Maununtytär (fi)) (1942))
  • Երբեք ոչ վաղը(Ei koskaan huomispäivää!, AKA Kevät uuden maailmansodan varjossa (1942). Novella)
  • «Սերը հալածանքի ժամանակ» (Rakkaus vainoaikaan (1943))
  • «Պար գերեզմանների վրա» (Tanssi yli hautojen (1944))
  • Ինչ որ բան տղամարդու մեջ (Jokin ihmisessä (1944) Novella)
  • Դա չի լինում (Sellaista ei tapahdu, AKA Unohduksen pyörre (1944). Novella)
  • Եգիպտացին (The Egyptian (Sinuhe egyptiläinen) (1945) Abridged translation)
  • Կուլտակուրի (Kultakutri (1948) Novella)
  • (The Adventurer series:
    1. Արկածախնդիրը, AKA Michael The Finn (Mikael Karvajalka) The Adventurer, AKA Michael The Finn (Mikael Karvajalka) (1948))
    2. (The Wanderer, AKA The Sultan's Renegade (Mikael Hakim) (1949))
  • (A Nail Merchant at Nightfall (Neljä päivänlaskua) (1949)
  • The Dark Angel series:)
    1. (The Dark Angel (Johannes Angelos) (1952))
    2. (Nuori Johannes (1981) Prequel; published posthumously.)
  • (The Etruscan (Turms, kuolematon) (1955))
  • «Ֆելիքսը երջանիկ» (Feliks onnellinen (1958))
  • Թագավորության գաղտնիքը շարք (The Secret of the Kingdom series:
    1. 'Թագավորության գաղտնիքը (Valtakkunta sluja) (1959)The Secret of the Kingdom (Valtakunnan salaisuus) (1959))
    2. Մարդկության թշնամիները (The Roman (Ihmiskunnan viholliset) (1964))

Կարճ պատմվածքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • «Հեքիաթ թագավորի մասին, ով սիրտ չուներ» ("Satu kuninkaasta jolla ei ollut sydäntä" (1945))

Կատակերգություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • «Կիեկու և Կայկու»( Kieku ja Kaiku (1979))

Պոեմներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • «Երգեր սատանային» (Lauluja saatanalle (1926, AKA Untamo Raakki))
  • «Քո խաչի ստորոտին» (Sinun ristisi juureen (1927))
  • «Մայրուղիներ» (Valtatiet (1928, with Olavi Lauri))
  • «Օտարերկրյա լեգեոն» (Muukalaislegioona (1929))
  • «Սոտատալվի» (Sotatalvi (1940, with Yrjö Jylhä, Arvi Kivimaa, Viljo Kajava, Ragnar Ekelund, Lauri Viljanen, Otto Varhia))
  • «Բանաստեղծություններ 1925-1945» (Runoja 1925-1945 (1945))
  • «22.30 – Էքսպրես գնացք դեպի Վիբորգ» (22.30 – Pikajuna Viipuriin (1966))
  • «Սեղանի դարակ» (Pöytälaatikko (1967))
  • «Միկայի բանաստեղծություններն ու գրառումները 1925–1978» (Mikan runoja ja muistiinpanoja 1925–1978 (1979))

Ոչ գեղարվեստական[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • «Այնտեղ, որտեղ տղամարդիկ են պատրաստվում» (Siellä missä miehiä tehdään (1931). Description of the Finnish army)
  • «Գրող ե՞ս դառնալու»(Aiotko kirjailijaksi (1935))
  • «Խորհրդային լրտեսության ստվերում» (Neuvostovakoilun varjossa (1943))
  • «Ես մեկնեցի Ստամբուլ» (Lähdin Istanbuliin (1948). Travels)
  • «Անզոր Վալթարին» (Vallaton Waltari (1957). Artícles)
  • «Մարդկային ձայն» (Ihmisen ääni (1978))
  • «Միայնակ մարդու գնացքը» (1978)։ Ճամփորդություններ (Yksinäisen miehen juna (1978). Travels)
  • «Մի գրողի հուշեր» (1980)։ Հուշեր (Kirjailijan muistelmia (1980). Memoirs)
  • «Մի գրողի հուշեր» (1980)։ Հուշեր (Mika Waltarin mietteitä (1982))
  • «Ճամփորդական պատմություններ» (1989)։ Ճամփորդություններ (Matkakertomuksia (1989). Travels)

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Encyclopædia Britannica
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Internet Speculative Fiction Database — 1995.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Валтари Мика Тойми // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Deutsche Nationalbibliothek Record #118764160 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
  6. ↑ KANTO – Kansalliset toimijatiedot — NatLibFi.
  7. ↑ KANTO – Kansalliset toimijatiedot — NatLibFi.
  8. ↑ KANTO – Kansalliset toimijatiedot — NatLibFi.
  9. ↑ KANTO – Kansalliset toimijatiedot — NatLibFi.
  10. ↑ KANTO – Kansalliset toimijatiedot — NatLibFi.
  11. ↑ Helsingin Sanomat (фин.) / K. Niemi — Helsinki: Sanoma Media Finland, 1991. — P. D2. — ISSN 0355-2047; 1239-257X; 1798-1557
  12. ↑ https://kansallisbiografia.fi/kansallisbiografia/henkilo/702
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 13,4 Liukkonen, Petri. «Mika Waltari». Authors Calendar. Finland.
  14. ↑ «Asmo Alho - Lambiek Comiclopedia».
  15. ↑ Hejkalová, 2008, էջ 14
  16. ↑ Hejkalová, 2008, էջեր 16-17
  17. ↑ Hejkalová, 2008, էջեր 21-22
  18. ↑ Hejkalová, 2008, էջեր 25-26
  19. ↑ 19,0 19,1 Hejkalová, 2008, էջ 40
  20. ↑ Hejkalová, 2008, էջեր 51-52
  21. ↑ Hejkalová, 2008, էջեր 42-43
  22. ↑ Hejkalová, 2008, էջեր 53-54
  23. ↑ Otavan iso tietosanakirja: Encyclopaedia Fennica (ֆիններեն). Keuruu: Otava. 1965. էջ 898.
  24. ↑ Andrew G. Newby; Richard Mc Mahon (2017). «Select Document: John Hampden Jackson, 'Finland and Ireland: assorted comparisons' (1937)». Irish Historical Studies. 41 (160): 259. doi:10.1017/ihs.2017.35. S2CID 165268135.
  25. ↑ Hejkalová, 2008, էջ 56
  26. ↑ Hejkalová, 2008, էջ 58
  27. ↑ 27,0 27,1 27,2 Envall, Markku. «Waltari, Mika (1908–1979)». Kansallisbiografia. Biografiakeskus, Suomalaisen Kirjallisuuden Seura. Վերցված է 2015 թ․ հոկտեմբերի 25-ին.
  28. ↑ Haavikko, Ritva (ed.): Mika Waltari. Ihmisen ääni: Nöyryys ja intohimo. WSOY 1978. 951-0-08913-3
  29. ↑ Hejkalová, 2008, էջ 145
  30. ↑ Hejkalová, 2008, էջ 171
  31. ↑ «Waltari, Mika» (ֆիններեն). Yle. Վերցված է 2016 թ․ սեպտեմբերի 5-ին.
  32. ↑ «Kuningasajatus / The Leading Thought (The Mika Waltari Memorial)». Helsinki Art Museum. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 5-ին. Վերցված է 2015 թ․ հոկտեմբերի 25-ին.
  33. ↑ Ahlroth, Jussi (2015 թ․ հունիսի 28). «Game of Thrones -kirjailija George R. R. Martin vastasi HS:lle vaikeaan kysymykseen odotetusta kirjasta». Helsingin Sanomat (ֆիններեն). Վերցված է 2022 թ․ մարտի 7-ին.
  34. ↑ «Great Escapes: Writers Pick Their Favorites». The Washington Post. 1986 թ․ դեկտեմբերի 7. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 7-ին.

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Միկա Վալտարի» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Միկա_Վալտարի&oldid=9743999» էջից