Զարեհ Որբունի

Զարեհ Որբունի
Ծննդյան անուն	արմտ. հայ.՝ Զարեհ Մարտիրոս Էոքսյուզեան
Ծնվել է	մայիսի 24, 1902
Ծննդավայր	Օրդու, Տրապիզոնի վիլայեթ, Օսմանյան կայսրություն
Վախճանվել է	դեկտեմբերի 1, 1980 (78 տարեկան)
Վախճանի վայր	Բանյո
Գրական անուն	Զարեհ Որբունի
Մասնագիտություն	վիպասան, արձակագիր և խմբագիր
Լեզու	հայերեն
Ազգություն	հայ
Քաղաքացիություն	Օսմանյան կայսրություն և Ֆրանսիա
Կրթություն	Պերպերյան վարժարան (1922)
Կուսակցություն	Ֆրանսիայի կոմունիստական կուսակցություն
Աշխատավայր	Նոր հավատք, Լուսաբաց, Մենք և Երևան
Ազգականներ	Պետրոս Զարոյան
	Zareh Vorpouni Վիքիպահեստում

Զարեհ Որբունի (Էոքսյուզյան, մայիսի 24, 1902(1902-05-24), Օրդու, Տրապիզոնի վիլայեթ, Օսմանյան կայսրություն - դեկտեմբերի 1, 1980(1980-12-01), Բանյո), հայ վիպասան, խմբագիր և արձակագիր^[1]^[2]։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Զարեհ Էոքսյուզյան ծնվել է Սև ծովի հարավարևելյան ափին գտնվող Օրդու քաղաքում։ Մինչև Առաջին համաշխարհային պատերազմը հաճախել է ծննդավայրի Մովսիսյան վարժարանը։ Հայրն սպանվել է Մեծ եղեռնի ժամանակ։ Մայրը, չորս զավակներով, առագաստանավով կարողացել է փախչել Սևաստոպոլ, Ղրիմ։ 1 տարի անց նրանց ընտանիքը տեղափոխվել է Պոլիս, որտեղ Զարեհը սովորել է Պերպերյան վարժարանում (1919-1922)։ 1922 թվականին մեկնել են Ֆրանսիա ուր և հաստատում են մշտական բնակություն^[1]։ Նրանք երկու տարի ապրել են Մարսելում, ապա՝ Փարիզում (1924-1930) և Ստրասբուրգում (1930-1937)։ Ֆրանսիայում ապրած ժամանակից ի վեր Զարեհը ագահ ընթերցող էր, ծանոթանում էր եվրոպական մտքի զարգացման միտումներին և ֆրանսիական գրականության հայտնի գործերին, հատկապես Մարսել Պրուստին^[1]։

Գրական գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Օրվա ապրուստը հայթայթելով այլազան աշխատանքներով՝ Որբունին 1920-ական թվականներից եռանդուն մասնակցություն է ունենում ֆրանսահայ գրական–մշակութային կյանքին։ Զարեհ Որբունու առաջին ստեղծագործությունը «Գարուն» վերնագրով լույս է տեսնում Վահան Թեքեյանի խմբագրած «Ժողովուրդի ձայնը» թերթում։ Պետրոս Զարոյանի հետ կարճ ժամանակաընթացքում հրատարակում է «Նոր հավատք» հանդեսը, «Լուսաբաց» ամսաթերթը, աշխատակցում է սփյուռքի առաջադիմական մամուլին, և հատկապես ֆրանսահայ հանդեսներին ու թերթերին («Նաւասարդ», «Նոր գիր», «Մշակոյթ», «Անահիտ», «Զուարթնոց», «Զանգու», «Կյանք և արվեստ», «Մենք», «Անդաստան» և այլն)։

«Հալածուածները» խորագրով չորս հատորով ծրագրված վեպի առաջին հատորը «Փորձը» վերնագրով լույս է ընծայել 1929 թվականին։ Հետագայում լույս տեսան նաև մյուս երեք հատորները («Թեկնածուն», 1967, «Ասֆալթը», 1972, «Սովորական օր մը», 1974)։

Որբունին հրատարակել է նաև պատմվածքների ժողովածուներ՝ «Վարձու սենեակ» (1939), «Անձրեւոտ օրեր» (1958), «Պատմուածքներ» (1966)։ Առանձին գրքով 1947 թ. լույս է ընծայել «Դէպի երկիր» հայրենական հուշերի գիրքը, 1964 թվականին՝ «Եւ եղեւ մարդ» վեպը։

Մասնակցել է Սովետահայ գրողների երկրորդ համագումարին (1946)։ 1967 թվականին Երևանում լույս է տեսել նրա երկերի ժողովածուն՝ «Եւ եղեւ մարդ»խորագրով։

Երկեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հալածուածները. Փորձը, Մարսիլիա, 1929, 164 էջ։
Վարձու սենեակ, Փարիզ, 1939, 171 էջ։
Դէպի երկիր (ճամբորդութեան յուշեր), Փարիզ, 1947, 176 էջ։
Հալածուածները. Փորձը, Պէյրութ, 1958, 109 էջ։
Անձրեւոտ օրեր (պատմուածքներ), Փարիզ, 1958, 198 էջ։
Եւ եղեւ մարդ, Փարիզ, 1964, 188 էջ։
Պատմուածքներ, Պէյրութ, 1966, 176 էջ։
Հալածուածները. Թեկնածուն, Պէյրութ, 1967, 216 էջ։
Եւ եղեւ մարդ (վեպեր և պատմվածքներ), Երևան, 1967, 340 էջ։
Հալածուածները. Ասֆալթը, Իսթանպուլ, 1972, 252 էջ։
Հալածուածները. Սովորական օր մը, Պէյրութ, 1974, 181 էջ։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 J. Hacikyan, Agop (2005). The Heritage of Armenian Literature From The Eighteenth Century To Modern Times. Detroit: Wayne State Univ Pr. էջ 1007-1008. ISBN 9780814332214. Վերցված է 2014 թ․ ապրիլի 24-ին.
↑ B. Bardakjian, Kevork; Bardakjian, with an introduction by Kevork B. (2000). A reference guide to modern Armenian literature, 1500-1920: with an introductory history. Detroit: Wayne State Univ. Press. էջ 444. ISBN 9780814327470. Վերցված է 2014 թ․ ապրիլի 24-ին.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Զարեհ Որբունի» հոդվածին։

[The_Heritage_of_Armenian_Literature_From_The_Eighteenth_Century_To_Modern_Times.-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 J. Hacikyan, Agop (2005). The Heritage of Armenian Literature From The Eighteenth Century To Modern Times. Detroit: Wayne State Univ Pr. էջ 1007-1008. ISBN 9780814332214. Վերցված է 2014 թ․ ապրիլի 24-ին.

[A_reference_guide_to_modern_Armenian_literature,_1500-1920_:_with_an_introductory_history-2] B. Bardakjian, Kevork; Bardakjian, with an introduction by Kevork B. (2000). A reference guide to modern Armenian literature, 1500-1920: with an introductory history. Detroit: Wayne State Univ. Press. էջ 444. ISBN 9780814327470. Վերցված է 2014 թ․ ապրիլի 24-ին.

[1]

[2]