Արցունքի շատրվան
| Արցունքի շատրվան Közyaş Çeşmesi | |
|---|---|
 Արցունքի շատրվանի երկու վարդերը | |
| Երկիր | դե յուրե  ՈւկրաինաՂրիմի Հանրապետություն |
| Երկիր | դե ֆակտո  Ռուսաստան |
| Հիմնադրման թվական | 1764 թվական |
| Վիճակ | Գործող շատրվան |
 | |
 | |
Արցունքի շատրվան (Ղրիմի թաթարերեն՝ Közyaş Çeşmesi, ուկրաիներեն՝ Фонтан Сліз, ռուս.՝ Фонтан слёз), սպիտակաթույր մարմարից կերտված շատրվան, որը գտնվում է Բախչիսարայի պալատի տարածքում։ Կառուցվել է 1764 թվականին։ Հռչակվել է ամբողջ աշխարհում շնորհիվ Ալեքսանդր Պուշկինի «Բախչիսարայի շատրվանը» պոեմի։
Կառուցում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ավանդույթն ասում է, որ շատրվանի շինարարության նախաձեռնողն է եղել Ղրիմի Քըրըմ Հիրեյ խանը։ Արցունքի շատրվանը կառուցվել է խանի սիրելի հարճի՝ Դիլարայի դամբարանին կից։ Վերջինս իր մահկանացուն կնքել է 1764 թվականին։ Ներկա դրությամբ շատրվանը տեղափոխվել է այդ վայրից։ Հիմա այն գտնվում է Խանսարայի (Բախչիսարայի պալատ) «շատրվանային բակ» հատվածում։ Տեղափոխվել է Դիլարա Բիկեչի դամբարանի պատից դեպի ավելի տեսանելի վայր՝ ի պատիվ Եկատերինա II կայսրուհու Ղրիմ այցելության։
Այսպիսի շատրվաններ Բախչիսարայում էլի կան, հատկապես «Ավազանային բակ»-ում։ Սրա նմանօրինակից կա տեղադրված թուրքական Թոփքափը ամրոցում՝ Ստամբուլում։ Այսպիսի տեսքով շատրվաններ շատ են տեղադրում իսլամադավան երկրներում, հատկապես այդ երկրների սուրբ վայրերում կամ գերեզմանոցներում։
Շատրվանի վերևի՝ ճակատային մասում Շեյխ պոետի բանաստեղծությունն է փորագրված, որը ձոնված է Քըրըմ Հիրեյին։
Իսկ շատրվանի ներքևի մասում գրված է Ղուրանի 18-րդ բանաստեղծության 76-րդ սուրահից մի հատված.
|
Դրախտում արդարամիտները պիտի ջուր խմեն աղբյուրից, որին անվանում են Սելսիբել - Ղուրան
|
|
Ռուս քանդակագործ, ճարտարապետ Անդրեյ Իվանովիչ Շտակենշնայդերը ընդօրինակեց Արցունքի շատրվանների դիզայնը, երբ կառուցում էր Սանկտ Պետորբուրգի Փոքր Էրմիտաժի Տաղավարային սրահը[1]։
Գեղարվեստական գրականության մեջ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- 1820 թվականին Բախչիսարայի պալատ այցելեց ռուս բանաստեղծ Ալեքսանդր Սերգեևիչ Պուշկինը։ Նա պալատում շրջելիս հիացավ այդ շատրվանը տեսնելից։ Ու տպավորված այդ ամենից 1824 թվականին գրեց իր ամենահայտնի պոեմներից մեկը՝ «Բախչիսարայի շատրվանը»[2]։
- Ղրիմի թաթարների պատմության և մշակույթի թանգարանի աշխատակիցները ամեն օր Արցունքի շատրվանի «վերին ավազանում» երկու թարմ վարդ են տեղադրում։ Դա արվում է այն բանից հետո, երբ Պուշկինի «Բախչիսարայի շատրվանը» պոեմում հիշատակվում է այդ մասին[3]։
Ալեքսանդր Պուշկինի «Բախչիսարայի շատրվանը» պոեմից մի հատված, որի հայերեն թարգմանիչն է Սուրեն Վահունին.
|
|
Խանը ետ դարձավ հողը Տավրիկյան - Ալեքսանդր Պուշկին
|
|
Գտնվելու վայր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Արցունքի շատրվանը ներկա դրությամբ գտնվում է Ղրիմի Հանրապետության Բախչիսարայ քաղաքում՝ Խանսարայի տարածքում։ Դե յուրե Ղրիմի թերակղզին պատկանում է Ուկրաինայի Հանրապետությանը, իսկ դե ֆակտո՝ Ռուսաստանին։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Ю. Г. Шапиро. Эрмитаж: по выставкам и залам. Искусство: Ленинградское отд-ние, 1980. Стр. 18.
- ↑ «Бахчисарайский фонтан» в Викитеке?
- ↑ «Фонтану Бахчисарайского дворца» в Викитеке?
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Другие достопримечательности Бахчисарая(չաշխատող հղում)
- «Фонтан слез» (Сельсебиль) Արխիվացված 2006-05-05 Wayback Machine
|
Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Արցունքի շատրվան կատեգորիայում։ |