Ալբերտ Բասերման

Ալբերտ Բասերման
Ծնվել է	սեպտեմբերի 7, 1867[…]
Ծննդավայր	Մանհայմ, Բադենի Մեծ Դքսություն
Մահացել է	մայիսի 15, 1952[…] (84 տարեկան)
Մահվան վայր	Ցյուրիխ, Շվեյցարիա
Մասնագիտություն	թատրոնի դերասան, կինոդերասան և դերասան
Քաղաքացիություն	Գերմանիա
Պարգևներ	Իֆլանդի մատանի և Q30065168?
IMDb	ID 0060168
	Albert Bassermann Վիքիպահեստ

Ալբերտ Բասերման (գերմ.՝ Albert Bassermann, սեպտեմբերի 7, 1867(1867-09-07)^[1]^[2]^[3]^[…], Մանհայմ, Բադենի Մեծ Դքսություն^[4] - մայիսի 15, 1952(1952-05-15)^[1]^[2]^[3]^[…], Ցյուրիխ, Շվեյցարիա^[4]), թատրոնի և կինոյի գերմանացի դերասան։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ալբերտ Բասերմանը ծնվել է Մանհայմում, որտեղ էլ 1887 թվականին սկսել է իր դերասանական կարիերան։ Այնուհետև չորս տարի աշխատել է Մայնինգենի թատրոնում, իսկ ավելի ուշ տեղափոխվել է Բեռլին, որտեղ 1899 թվականից աշխատել է Օտտո Բրամի թատրոնում, 1904 թվականից՝ Գերմանական թատրոնում, իսկ 1909 թվականից՝ Լեսինգի թատրոնում։ 1909-1915 թվականներին Մաքս Ռայնհարդի հետ աշխատել է Բեռլինի Գերմանական թատրոնում։ Որպես դերասան՝ նա այնպիսի հեղինակություն ու ճանաչում է ունեցել, որ 1911 թվականին ստացել է Իֆլանդի մատանին։

Ալբերտ Բասերմանը եղել է գերմանական թատրոնի առաջին դերասաններից մեկն, որն սկսել է նկարահանվել ֆիլմերում։ 1913 թվականին կատարել է լխավոր դեր «Ուրիշը» ֆիլմում, որից հետո աշխատել է համր կինոյի դարաշրջանի գերմանացի խոշորագույն ռեժիսորների հետ։ Նրա կինը՝ Էլզան, նույնպես դերասան էր, որի հետ նա հաճախ էր խաղում բեմում։ Էլզան եղել է հրեա, այդ պատճառով 1933 թվականին, երբ Գերմանիայում իշխանության գլուխ են անցել նացիստները, Ադոլֆ Հիտլերը, հարգելով Բասերմանի գործը, անձամբ նրան առաջարկել է ամուսնալուծվել իր կնոջից, որպեսզի կարողանա շարունակել աշխատել։ Բասերմանը հրաժարվել է, և 1933 թվականին կնոջ հետ Գերմանիայից գաղթել է Շվեյցարիա^[5]։

1935 թվականին՝ ականավոր դերասան Ալեքսանդր Մոիսիի մահվանից հետո, Ալբերտ Բասերմանը, բողոքելով Գերմանիայի նացիստական քաղաքականության դեմ, փորձել է որպես բողոքի նշան Իֆլանդի մատանին դնել Ալեքսանդր Մոիսիի գերեզմանի մեջ, բայց հետո այն հանձնել է պահպանության Ավստրիայի ազգային գրադարանում (Վիեննա), որտեղ այն մնացել է մինչև 1946 թվականը, երբ Ավստրիայի թատերական վարչակազմի տնօրեն Է․ Գիլբերտը Բասերմանին առաջարկել է հետ վերցնել մատանին, սակայն նա հրաժարվել է՝ մատանին համարելով անիծված։ Ավելի ուշ մատանու ճակատագիրը որոշել գերմանախոս դերասանների հանձնաժողովը։

1938 թվականին Ալբերտ Բասերմանը տեղափոխվել է Միացյալ Նահանգներ։ Նա անգլերեն այդքան էլ լավ չի խոսել, սակայն կնոջ օգնությամբ կատարելագործել է իր առոգանությունը ու սկսել է նկարահանվել ամերիկյան կինոյում՝ կատարելով երկրորդ պլանի դերեր։ 1940 թվականին առաջադրվել է «Օսկար» մրցանակի որպես երկրորդ պլանի լավագույն դերասան։ 1946 թվականին նա վերադարձել է Եվրոպա, սակայն Նյու Յորքից Ցյուրիխ թռիչքի ժամանակ մահացել է^[6] սրտի կաթվածից և թաղվել իր հայրենի քաղաքում։

Ընտրյալ ֆիլմագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1913 – Ուրիշը – Գալերս
1940 – Արտասահմանյան թղթակից – Վան Մեյեր
1941 – Դաժան Շանհայ - Վան Էլստ
1943 – Մադամ Կյուրի
1944 – Այն պահից, երբ դուք հեռացաք
1948 – Կարմիր կոշիկներ

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Encyclopædia Britannica
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Discogs — 2000.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 filmportal.de — 2005.
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 Deutsche Nationalbibliothek Record #118653407 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
↑ Annija Simsone, Atminas, Atminas, Gramatu Draugs, copyright 1961, page 109. Note: The book is in Latvian; an English translation exists but has not been published.
↑ «Albert Bassermann, German Actor, Dies». Rutland Daily Herald. Vermont, Rutland. Associated Press. 1952 թ․ մայիսի 16. էջ 3. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 1-ին – via Newspapers.com.

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Julius Bab: Albert Bassermann Weg und Werk. Erich Weibezahl Verlag, Leipzig 1929
Thomas Blubacher: Albert Bassermann. In: Andreas Kotte (Hrsg.): Theaterlexikon der Schweiz. Band 1. Chronos, Zürich 2005, ISBN 3-0340-0715-9, S. 127.
Hans Knudsen: Bassermann, Albert. In: Neue Deutsche Biographie (NDB). Band 1, Duncker & Humblot, Berlin 1953, ISBN 3-428-00182-6, S. 622.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ալբերտ Բասերման» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 2, էջ 303)։

[_dffa06919fc8a171-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Encyclopædia Britannica

[_a5d98e729d56d7a3-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Discogs — 2000.

[_4e1331c88747cd41-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 filmportal.de — 2005.

[_8c0f43004079c273-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 Deutsche Nationalbibliothek Record #118653407 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.

[Latvia-5] Annija Simsone, Atminas, Atminas, Gramatu Draugs, copyright 1961, page 109. Note: The book is in Latvian; an English translation exists but has not been published.

[6] «Albert Bassermann, German Actor, Dies». Rutland Daily Herald. Vermont, Rutland. Associated Press. 1952 թ․ մայիսի 16. էջ 3. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 1-ին – via Newspapers.com.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]