Ալբանիայի իսլամացում
Ալբանիայի իսլամացում, գործընթաց, որը սկսել է 1385 թվականից՝ օսմանցիների կողմից երկրի գրավման արդյունքում[1]։
Օսմանցիներն իրենց վարչակազմի և զինվորականների միջոցով իսլամը բերեցին Ալբանիա տարբեր քաղաքականության և հարկային խթանների, առևտրային ցանցերի և անդրազգային կրոնական կապերի միջոցով։ Օսմանյան տիրապետության առաջին մի քանի դարերում իսլամի տարածումը Ալբանիայում դանդաղ էր և հիմնականում ուժեղացավ 17-րդ և 18-րդ դարերի ընթացքում՝ մասամբ օսմանյան ավելի մեծ հասարակական և ռազմական ինտեգրման, աշխարհաքաղաքական գործոնների և եկեղեցական կառույցների փլուզման պատճառով։ Դա Ալբանիայի պատմության ամենանշանակալի զարգացումներից մեկն էր, քանի որ ալբանացիները հիմնականում քրիստոնյա (կաթոլիկ և ուղղափառ) բնակչությունից վերածվեցին հիմնականում սուննի մուսուլմանների՝ միևնույն ժամանակ որոշ շրջաններում պահպանելով ազգությամբ ալբանացի քրիստոնյա փոքրամասնություններին։ Ստեղծված իրավիճակը, երբ սուննի իսլամը ամենամեծ հավատքն էր ալբանական էթնոլեզվական տարածքում, բայց այլ դավանանքները նույնպես ներկա էին տարածաշրջանում, մեծ ազդեցություն ունեցավ ուշ օսմանյան ժամանակաշրջանում Ալբանիայի քաղաքական զարգացման ձևավորման վրա։
Բացի կրոնական փոփոխություններից, իսլամ ընդունելը նաև առաջ բերեց այլ սոցիալական և մշակութային վերափոխումներ, որոնք ձևավորեցին և ազդեցին ալբանացիների և ալբանական մշակույթի վրա։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վաղ օսմանյան շրջան[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ալբանացիները սկսեցին իսլամ ընդունել, երբ 14-րդ դարի վերջին երկիրը դարձավ Օսմանյան կայսրության մաս։ Ալբանիան տարբերվում է Բալկանների այլ տարածաշրջաններից, ինչպիսիք են Բուլղարիան և Բոսնիան, նրանով, որ մինչև 1500-ական թվականները իսլամը սահմանափակված էր ընտրված վերնախավի և յուրյուքների նոսր ռազմական բնակավայրերի անդամներով[2][3]։ 1430-ական թվականների սկզբին օսմանյան տիրապետությունը վիճարկվեց հյուսիսային և կենտրոնական Ալբանիայի ավատատերերի կողմից, և օսմանցիները պատասխանեցին երկու ռազմական արշավանքներով։ Ալբանացիների պարտությունները հանգեցրին նրան, որ օսմանցիները շատ հողատարածքներ շնորհեցին Անատոլիայի թիմարներին, իսկ մեկ քառորդը՝ ալբանական վերնախավին[4]։ Ալբանացի քրիստոնյա վերնախավի որոշ մասի կողմից իսլամ ընդունելը թույլ տվեց նրանց պահպանել որոշ նախկին քաղաքական և տնտեսական արտոնություններ և միանալ օսմանյան նոր համակարգում սիփահիների, թիմարների կամ կալվածատերերի ձևավորվող դասին[5][4]։
Այդ արիստոկրատ գործիչներից մի քանիսի թվում էին Գեորգ Կաստրիոտին (Սկանդերբեգ), որն օսմանցիների ծառայության մեջ էր, դավանափոխվել էր իսլամ, իսկ ավելի ուշ վերադարձավ քրիստոնեությանը 15-րդ դարի վերջին հյուսիսային Ալբանիայի ապստամբության ժամանակ, որը նա նախաձեռնեց։ Դրանով նա նաև հրամայեց մյուսներին, ովքեր ընդունել էին իսլամ, կամ մուսուլման գաղութատերերին՝ ընդունել քրիստոնեություն, հակառակ դեպքում՝ սպառնալով սպանությամբ։ Սկանդերբեգը ռազմական օգնություն ստացավ Նեապոլի թագավորությունից, որը 1452 թվականին ուղարկեց Ռամոն դ’Օրտաֆային՝ որպես Ալբանիայի փոխարքա՝ իսլամի տարածումից հետո տեղական բնակչության մեջ պահպանել կաթոլիկության պահպանման հանձնարարությամբ[6]։ Ալբանացիների ժամանակավոր հաջողությունները բացատրվում էին թուրքերի կողմից 1453 թվականին Կոստանդնուպոլսի գրավմամբ։ Սկանդերբեգի և օսմանցիների միջև հակամարտությունների ժամանակ տարբեր մարտերն ու արշավանքները սուլթան Մեհմեդ II-ին ստիպեցին հարթավայրում՝ Էլբասան քաղաքի մոտ 1466 թվականին կառուցել ամրոց՝ լեռնային հենակետերից եկող դիմադրությանը հակազդելու համար[7]։ Սկանդերբեգի ապստամբության ժամանակ Վլորայի տարածքում գտնվող մուսուլմաններից և հրեաներից շատերը սպանվեցին, իսկ ոմանք փախան Իտալիա կամ Կոստանդնուպոլիս։ Սկանդերբեգի մահից առաջ և հետո (1468) ալբանական արիստոկրատիայի որոշ հատվածներ որոշ թվով ալբանացիների հետ գաղթել են հարավային Իտալիա՝ փրկվելու օսմանյան նվաճումից, որոնց ժառանգները դեռևս բնակվում են բազմաթիվ գյուղերում, որտեղ նրանք բնակություն են հաստատել[8]։ Մեկ այլ ալբանական ապստամբություն օսմանյան տիրապետության դեմ տեղի ունեցավ 1481 թվականին[9]։
Նույնիսկ Սկանդերբեգի անկումից շատ ժամանակ անց, ալբանական գյուղերի մեծ շրջանները հաճախ ապստամբում էին օսմանյան տիրապետության դեմ՝ հաճախ կրելով մարդկային մեծ զոհեր, ներառյալ ամբողջ գյուղերի ոչնչացումը[10]։ 1570-ական թվականներին Օսմանյան կառավարիչների համաձայնեցված ջանքերը՝ բնիկ բնակչության ապստամբությունների դեպքերը դադարեցնելու նպատակով իսլամ ընդունելու համար, սկսվեցին Էլբասանում և Ռեքայում, և 1596 թվականին կաթոլիկների միջև ձախողված ապստամբությունը նախորդեց մի շարք ծանր պատժիչ միջոցառումների, որի արդյունքում տեղի էր ունենում բռնի իսլամացում։ Ալբանիայի հանդեպ ծայրահեղական մոտեցումը բացատրվում էր իտալական պետությունների (Վենետիկի հանրապետություն, Նեապոլի թագավորություն) և Ավստրիական կայսրության ազդեցությամբ։ Իսլամացման գագաթնակետը Ալբանիայում տեղի ունեցավ շատ ավելի ուշ, քան մյուս իսլամացած կամ մասամբ իսլամացված շրջաններում. 16-րդ դարի օսմանյան մարդահամարի տվյալները ցույց տվեցին, որ սանջակները, որտեղ ապրում էին ալբանացիները, մնացին ճնշող մեծամասնությամբ քրիստոնյա, իսկ մուսուլմանները կազմում էին ոչ ավելի, քան 5% տարածքներում, մինչդեռ այդ ժամանակաշրջանում մուսուլմաններն արդեն աճել է մեծ համամասնությամբ Բոսնիայի (Բոսնիա 46%, Հերցեգովինա 43%, քաղաքային Սարաևո 100%), Հյուսիսային Հունաստան (Տրիկալա 17,5%), քաղաքային Մակեդոնիա (Սկոպյե և Բիտոլա երկուսն էլ՝ 75%) և Արևելյան Բուլղարիայում (Սիլիստրա 72%, Չիրմեն 88%, Նիկոպոլ 22%)։ Հետագայում՝ 19-րդ դարում, երբ իսլամացման գործընթացը դադարեցվել էր Բալկանների մեծ մասում, այն շարունակեց զգալի առաջընթաց գրանցել Ալբանիայում, հատկապես հարավում[11]։
Օսմանյան տիրապետության վաղ շրջանում տարածքները, որոնք կազմում են ժամանակակից Ալբանիան, վերակազմավորվել են վարչական միավորի՝ Սանջակ-ի Արնավիդ կամ Սանջակ-ի Առնավուդ անունով։ Օսմանյան տիրապետության սկզբում մզկիթի են վերածվել միայն նշանավոր եկեղեցիները, որոնք ունեն նշանակալի խորհրդանշական նշանակություն կամ քաղաքային բնակավայրի մշակութային արժեք։ Ալբանիայում կառուցված վաղ մզկիթների մեծ մասը հիմնականում կառուցվել են օսմանյան կայազորների համար նախատեսված ամրոցներում, երբեմն օսմանյան սուլթանները իրենց ռազմական արշավների ժամանակ տարածքում, ինչպիսիք են Ֆաթիհ Սուլթան Մեհմեդ մզկիթը Շկոդրում, Կարմիր մզկիթը Բերաթում և այլն։
Որպես կանոն, օսմանյան իշխանությունը հիմնականում հանդուրժում էր քրիստոնյա հպատակներին, բայց նաև խտրականություն էր դրսևորում նրանց նկատմամբ՝ դարձնելով նրանց երկրորդ կարգի քաղաքացիներ՝ ավելի բարձր հարկերով և տարբեր իրավական սահմանափակումներով, օրինակ՝ մուսուլմաններին դատարան տանելու, ձիերի, զենքի կամ տների վրա նայող տներ ունենալու անկարողությունը։ Թեև օսմանյան իշխանությունները խրոնիկ կասկածանքով էին վերաբերվում կաթոլիկությանը, նրանք հիմնականում թույլ էին տալիս ուղղափառ եկեղեցուն անխոչընդոտ գործել, բացառությամբ որոշ ժամանակաշրջանների, երբ եկեղեցին ճնշվում էր եպիսկոպոսների վտարումներով և գույքի և եկամուտների բռնագրավմամբ։ Օսմանյան ժամանակաշրջանում քրիստոնյաների մեծամասնությունը, ինչպես նաև մուսուլմանների մեծ մասը գործածում էին որոշակի սինկրետիզմ՝ դեռևս կիրառելով հեթանոսական տարբեր ծեսեր. այս ծեսերից շատերը լավագույնս պահպանվել են տարաբնույթ կարգերի մեջ, ինչպիսին Բեքթաշյան միաբանությունն է[12]։
Հյուսիսային Ալբանիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Օսմանյան որոշ հյուսիսային քաղաքների նվաճումը վենետիկցիներից տեղի ունեցավ առանձին, և ավարտվեց Ալբանիան տեղացի ավատատերերից գրավելով։ Լեժան ընկել է 1478 թվականին, Շկոդերը՝ 1478-79 թվականներին և Դուրեսը 1501 թվականին, իսկ քրիստոնյա բնակչության մեծ մասը փախել է։ 16-րդ դարի ընթացքում այս քաղաքների քաղաքային բնակչությունը դարձավ հիմնականում իսլամադավան[13]։ Հյուսիսում իսլամի տարածումն ավելի դանդաղ էր՝ շնորհիվ Հռոմի կաթոլիկ եկեղեցու դիմադրության և լեռնային տեղանքի, ինչը նպաստեց 16-րդ դարում մուսուլմանների ազդեցության զսպմանը[14]։ Օսմանյան նվաճումը և Ալբանիայի տարածքային վերակազմավորումը, այդուհանդերձ ազդեցին կաթոլիկ եկեղեցու վրա, քանի որ եկեղեցական կառույցները ոչնչացվեցին։ 16-րդ դարում Շկոդերի սանջակում հաղորդվում էր, որ մուսուլման բնակչությունը կազմում էր ընդհանուրի 4,5%-ը, մինչդեռ Դուկաջինին (այդ ժամանակ սակավաբնակ) ուներ 0%, իսկ Պրիզրենը՝ 1,9%։
.jpg)
Կաթոլիկ ալբանացիների ապստամբությունները, 17-րդ դարում Վենետիկի և Ավստրիայի կաթոլիկ տերությունների հետ օսմանյան պատերազմների համատեքստում հանգեցրին կաթոլիկ ալբանացիների դեմ դաժան հաշվեհարդարների դեմ։ 1594 թվականին Հռոմի պապը ձախողված ապստամբություն հրահրեց հյուսիսում գտնվող կաթոլիկ ալբանացիների շրջանում՝ խոստանալով օգնություն Իսպանիայից։ Սակայն օգնությունը չեկավ, և երբ ապստամբությունը ջախջախվեց 1596 թվականին, ապստամբներին պատժելու համար գործադրվեցին նոր ճնշումներ։ Դա հանգեցրել է բռնի իսլամացման հզոր ալիքի[15]։
Ավստրո-թուրքական մեծ պատերազմի ժամանակ ալբանացի կաթոլիկ առաջնորդներ Պյետր Բոգդանին և Թոմա Ռասպասանին համախմբեցին Կոսովոյի ալբանացի կաթոլիկներին և մուսուլմաններին։ Պատերազմից հետո, երբ Կոսովոն չհայտնվեց Հաբսբուրգների կայսրության կազմում, հետևեցին դաժան հաշվեհարդարներ։ Մեծ թվով կաթոլիկ ալբանացիներ փախան հյուսիս, որտեղ շատերը «մահացան, ոմանք սովից, մյուսները հիվանդությունից» Բուդապեշտի շրջակայքում[16]։ Սերբերի փախուստից հետո Իփեքի փաշան (ալբանական Պեջա, սերբական Պեկ) հյուսիսում գտնվող կաթոլիկ ալբանացիներին ստիպեց տեղափոխվել Հարավային Սերբիայի ամայացած հարթավայրեր և այնտեղ ընդունել իսլամ[17]։
Հյուսիսային Ալբանիայի համայնքներում կաթոլիկների կրոնափոխությունը ներառում էր արական սեռի արտաքնապես իսլամ ընդունելը, հաճախ խուսափելու համար հարկերի վճարումից և սոցիալական այլ ճնշումներից, որոնք օսմանյան համակարգում ուղղված էին տղամարդկանց, մինչդեռ ընտանիքի կանայք մնում էին քրիստոնյա։ Քրիստոնյա կանայք փնտրում էին կրոնափոխ մուսուլման տղամարդիկ, որպեսզի ընտանիքում պահպանեին կաթոլիկությունը։ 1703 թվականին Հռոմի Պապ Կղեմես XI-ը, որն ուներ ալբանական ծագում, հրամայեց տեղական կաթոլիկ եպիսկոպոսներից կազմված սինոդ, և համաձայնեցրեց մերժել Ալբանիայի այն ծպտյալ կաթոլիկների հետ հաղորդությունը, ովքեր արտաքուստ իսլամ էին դավանում։ Որոշ ալբանացիներ պահպանում էին կրիպտո-քրիստոնեական մշակույթը, և հայտնի էին որպես «Լարամաններ»։ Հյուսիսային Ալբանիայում հակամարտությունը սերբերի հետ ի հայտ եկավ որպես իսլամ ընդունելու լրացուցիչ գործոն։ Օսմանյան իշխանությունների հավատքը կիսելը թույլ տվեց հյուսիսային ալբանացիներին դառնալ դաշնակիցներ և անվտանգություն ձեռք բերել հարևան ուղղափառ սլավոնների դեմ։
Հյուսիսային Ալբանիայի արևելքին հարող որոշ շրջաններում իսլամն ավելի արագ դարձավ մեծամասնության հավատքը. օրինակ, Մակեդոնիայի հետ սահմանակից Տետովայի շրջանի պաշտոնական օսմանյան վիճակագրությունը (որն ուներ խառը ալբանական, սլավոնական մակեդոնացի և թուրք բնակչություն) ցույց է տալիս իսլամադավան ընտանիքներ։ 1545 թվականին առաջին անգամ գերազանցելով քրիստոնյա ընտանիքներին, որտեղ իսլամադավան ընտանիքների թիվը դարավ 2-ով ավելի, քան քրիստոնեական ընտանիքները, և իսլամադավան ընտանիքներից 38-ը վերջերս էին դավանափոխվել քրիստոնեությունից, մինչդեռ Կոսովոյում, Պրիզրենի մոտակայքում գտնվող Օպոայում, իսլամադավանները եղել են մեծամասնություն 1591 թվականին[18]։
Կենտրոնական Ալբանիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կազմված լինելով հարթավայրերից և լինելով հյուսիսային և հարավային Ալբանիայի տարածքների միջև՝ կենտրոնական Ալբանիան հանդիսանում էր հին Վիա Էգնատիա ճանապարհի վրա մի հանգույց։ Այստեղ կապվում էին առևտրային, մշակութային և տրանսպորտային ուղիները, որոնք ուղղակի ենթակա էին օսմանյան վարչական հսկողությանը և կրոնական ազդեցությանը։ Կենտրոնական Ալբանիայի մեծ մասի իսլամացումը մեծապես վերագրվում է տարածաշրջանի սոցիալ-քաղաքական և տնտեսական ճակատագրի մեջ նրա աշխարհագրության ունեցած դերին[19][20]։
Ուղղափառ բնակչությունը կարողացավ հանգիստ գոյատևել մինչև 18-րդ դարի վերջը, և եկեղեցու հաստատությունների ավանդականությունը դանդաղեցրեց ալբանացիների շրջանում իսլամ ընդունելու գործընթացը։ Կենտրոնական և հարավարևելյան Ալբանիայի ուղղափառ բնակչությունը գտնվում էր Օխրիդի ուղղափառ արքեպիսկոպոսության եկեղեցական իրավասության ներքո, մինչդեռ հարավարևմտյան Ալբանիան գտնվում էր Կոստանդնուպոլսի պատրիարքության ներքո։ Կենտրոնական Ալբանիայի քրիստոնյա ալբանացիների և Օխրիդի արքեպիսկոպոսների միջև եղած տարբերությունները հանգեցրին այն բանին, որ ալբանացիները անցան բեքթաշյան միաբանության շարքերը։
16-րդ դարի սկզբին ալբանական Գիրոկաստրա, Կանինա, Դելվինա, Վլորա, Կորչա, Կալսիրա, Պարմետ և Բերատ քաղաքները դեռևս քրիստոնյա էին, իսկ 16-րդ դարի վերջին Վլլորան, Պերմետը և Հիմարան դեռևս քրիստոնեական էին, մինչդեռ Գիրոկաստերան գնալով իսլամադավան էր դառնում[21]։
16-րդ դարի վաղ շրջաններում Էլբասանի սանջակը 5,5% իսլամադավան բնակչություն ուներ, ինչը ամենաբարձրն էր բոլոր ալբանաբնակ սանջակների ժամանակներում։ 1570 թվականին սկսվեցին օսմանյան իշխանությունների համաձայնեցված ջանքերը` դարձի բերելու Էլբասանի և Ռեքայի քրիստոնյա բնակչությանը։ Դուրեսի շրջակայքում հույն ճանապարհորդներից մեկը հայտնել է, որ իսլամացման պատճառով այլևս ուղղափառ քրիստոնյաներ չկան։ Ալբանիայի քաղաքներում իսլամ ընդունելը դանդաղ էր ընթանում 16-րդ դարում, քանի որ քաղաքային բնակչության միայն 38%-ն էր դարձել իսլամադավան։ Բերատ քաղաքը 1670 թվականից սկսած դարձավ հիմնականում իսլամադավան, և նրա դավանափոխությունը մասամբ վերագրվում է քրիստոնյա քահանաների՝ կրոնական ծառայություններ մատուցելու հնարավորություն չունենալու հանգամանքին։
Հարավային Ալբանիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Իսլամացման այլ հանգամանքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ժառանգություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մուսուլման ալբանացիները և օսմանյան աշխարհը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Իսլամական դավանանքները և աղանդները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սոցիալական և մշակութային փոփոխություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ալբանիայի իսլամացման վերաբերյալ տեսակները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Ramet 1998, էջ. 209. "The Ottomans first invaded Albania in 1385. A second Ottoman force was sent to Albania 1394-96, occupying the country. Given both the Ottoman disposition to tolerate religious diversity among loyal subjects and the generally bellicose traditions of the Albanians, Ottoman authorities adopted a conciliatory policy toward Albanian Christians in the early decades of occupation. Still, although conversion to Islam was not required, a Christian Albanian lord could count on winning favor if he converted. If the Ottomans did not believe that religious reasons could compel a Christian to convert to Islam, they nonetheless looked askance when a Muslim converted (or reconverted) to Christianity. This happened in 1443 when Gjergj Kastrioti (called Skenderbeg), who had been reared as a Muslim in the sultan's palace, abandoned the Islamic faith and publicly reverted to the creed of his forefathers. But this conversion was not merely a public gesture of defiance. It was the first act in a revolutionary drama. For, after changing his religious allegiance, Skenderbeg demanded that Muslim colonists and converts alike embrace Christianity on pain of death, declaring a kind of holy war against the sultan/caliph."
- ↑ Zhelyazkova, Antonina. ‘’Albanian Identities’’. Sofia, 2000: International Center for Minority Studies and Intercultural Relations. Page 15-16
- ↑ Florian Bieber (2010 թ․ օգոստոսի 19). «Muslim identity in the Balkans before the establishment of nation states». Nationalities Papers: The Journal of Nationalism and Ethnicity. էջեր 15–19.
- ↑ 4,0 4,1 Fine, John V. A.; Fine, John Van Antwerp (1994). The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest (անգլերեն). University of Michigan Press. էջ 535. ISBN 978-0-472-08260-5. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 3-ին.
- ↑ Ergo, Dritan (2010). «Islam in the Albanian lands (XVth-XVIIth Century)». In Schmitt, Oliver Jens (ed.). Religion und Kultur im albanischsprachigen Südosteuropa [Religion and culture in Albanian-speaking southeastern Europe]. Frankfurt am Main: Peter Lang. էջեր 13–52. ISBN 9783631602959.
- ↑ Marinescu, Constantin (1994). La politique orientale d'Alfonse V d'Aragón, roi de Naples (1416-1458). Barcelona: Institut d'Estudis Catalans. ISBN 9788472832763.
- ↑ Inalcik, Halil (1989). «The Ottoman Turks and the Crusades, 1451–1522». In Hazard, Harry; Zacour, Norman (eds.). A History of the Crusades: The Impact of the Crusades on Europe. University of Wisconsin Press. էջեր 222–275. ISBN 9780299107444.
- ↑ Nasse, George Nicholas (1964). The Italo-Albanian Villages of Southern Italy. Washington, District of Columbia: National Academy of Sciences-National Research Council. ISBN 9780598204004.
- ↑ Nurja, Ermal (2012). «The rise and destruction of Ottoman Architecture in Albania: A brief history focused on the mosques». In Furat, Ayşe Zişan; Er, Hamit (eds.). Balkans and Islam Encounter, Transformation, Discontinuity, Continuity. Cambridge: Cambridge Scholars Publishing. էջեր 191–207. ISBN 9781443842839.
- ↑ Zhelyazkova, Antonina, ‘‘Albanian identities’’, page 15.
- ↑ Anton Minkov. Conversion to Islam in the Balkans. pp. 41–42.
- ↑ Vryonis, Spyros. Religious Changes and Patterns in the Balkans, 14th-16th centuries
- ↑ Malcolm, Noel (2015). Agents of Empire: Knights, Corsairs, Jesuits and Spies in the Sixteenth-century Mediterranean World. Oxford: Oxford University Press. ISBN 9780190262785.
- ↑ Ramet, Sabrina (1998). Nihil obstat: religion, politics, and social change in East-Central Europe and Russia. Durham: Duke University Press. ISBN 9780822320708.
- ↑ Ramet 1998, էջ. 210. "Then, in 1644, war broke out between Venice and the Ottoman empire. At the urging of the clergy, many Albanian Catholics sided with Venice. The Ottomans responded with severe repressions, which in turn drove many Catholics to embrace Islam (although a few elected to join the Orthodox Church instead)... Within the span of twenty-two years (1649-71) the number of Catholics in the diocese of Alessio fell by more than 50 percent, while in the diocese of Pulati (1634-71) the number of Catholics declined from more than 20,000 to just 4,045. In general, Albanian insurrections during the Ottoman-Venetian wars of 1644-69 resulted in stiff Ottoman reprisals against Catholics in northern Albania and significantly accelerated Islamization... In general, a pattern emerged. When the, Ottoman empire was attacked by Catholic powers, local Catholics were pressured to convert, and when the attack on the Ottoman empire came from Orthodox Russia, the pressure was on local Orthodox to change faith. In some cases Islamization was only superficial, however, and in the nineteenth century many villages and some entire districts remained "crypto-Catholic" in spite of the adopting the externals of Islamic culture."
- ↑ Malcolm, Noel (1998). Kosovo: a short history. Macmillan. էջ 162. ISBN 978-0-333-66612-8. Վերցված է 2011 թ․ հունիսի 21-ին.
- ↑ Pahumi, Nevila (2007). "The Consolidation of Albanian Nationalism". Page 18: "The pasha of Ipek forcibly removed Catholic inhabitants of northern Albania into the plains of southern Serbia after a failed Serb revolt in 1689 and the flight of many Serbs to the Habsburg Empire. The transferred villagers were forced to convert over to Islam."
- ↑ «Archived copy» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2009 թ․ հունվարի 8-ին. Վերցված է 2009 թ․ նոյեմբերի 5-ին.
{{cite web}}: CS1 սպաս․ արխիվը պատճենվել է որպես վերնագիր (link) - ↑ Pistrick, Eckehard (2013). «Interreligious Cultural Practice as Lived Reality: The Case of Muslim and Orthodox Shepherds in Middle Albania». Anthropological Journal of European Cultures. 22 (2): 72–90. doi:10.3167/ajec.2013.220205.
- ↑ Skendi, Stavro (1956). «Religion in Albania during the Ottoman rule». Südost Forschungen. 15: 311–327.
- ↑ Giakoumis, Konstantinos (2010). «The Orthodox Church in Albania Under the Ottoman Rule 15th-19th Century». In Schmitt, Oliver Jens (ed.). Religion und Kultur im albanischsprachigen Südosteuropa [Religion and culture in Albanian-speaking southeastern Europe]. Frankfurt am Main: Peter Lang. էջեր 69–110. ISBN 9783631602959.
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Kaleshi, Hasan (1975). «Das Türkische Vordringen auf dem Balkan und die Islamisierung. Faktoren fur die Erhaltung der ethnischen und nationalen Existenz des Albanischen Volkes». In Bartl, Peter; Glassl, Horst (eds.). Südosteuropa unter dem Halbmond. Untersuchungen über Geschichte und Kultur der sudosteuropaischen Völker während der Türkenzeit. Munich: Trofenik. էջեր 125–138. ISBN 978-3-87828-075-0.