Օսկար Լուտս

Օսկար Լուտս; էստ․՝ Oskar Luts
Ծնվել է	հունվարի 7, 1887
Ծննդավայր	Պալամուսե, Յիգևամաա, Էստոնիա
Վախճանվել է	մարտի 23, 1953 (66 տարեկան)
Վախճանի վայր	Տարտու, Էստոնական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ
Գերեզման	Pauluse Cemetery
Մասնագիտություն	գրող, սցենարիստ, երգիծաբան և դեղագործ
Լեզու	էստոներեն
Քաղաքացիություն	Ռուսական կայսրություն, Էստոնիա և ԽՍՀՄ
Կրթություն	Տարտուի համալսարան (1914)
Ուշագրավ աշխատանքներ	Գարուն, Q12375610?, Sügis?, Q12377164?, Q55973128? և Q12371192?
Պարգևներ	և Էստոնական ԽՍՀ ժողովրդական գրող
Զավակներ	Georg Luts?
	Oskar Luts Վիքիպահեստում

Օսկար Լուտս (էստ․՝ Oskar Luts, հունվարի 7, 1887(1887-01-07)^[1]^[2], Պալամուսե, Յիգևամաա, Էստոնիա - մարտի 23, 1953(1953-03-23)^[3]^[1]^[2], Տարտու, Էստոնական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ^[3]), էստոնացի հայտնի գրող և դրամատուրգ։ Էստոնիայի ԽՍՀ-ի ժողովրդական գրող։ Նրա ամենահայտնի ստեղծագործությունը «Պատմություն Տոոտսի մասին» շարքն է, որի մեջ մտնում են «Գարուն» (1912-1913), «Ամառ» (1918-1919), «Տոոտսի հարսանիքը» (1921), «Առօրյա» (1924), «Աշուն» (1938) պատմվածքները^[4]։ Օսկար Լուտսի անունն է կրում հումորի մրցանակը, որով ամեն տարի պարգևատրվում են էստոնացի գրողները։

Կենսագրություն

Օսկար Լուտսը նախնական կրթությունն ստացել է Էնկյուլալի և Պալամուսեի դպրոցներում։ 1903 թվականից աշխատել է Յուրեվայի ու Նարվայի, ապա Ռեվելի ու Պետերբուրգի դեղատներում։ 1914 թ. ավարտել է Յուրեվյան համալսարանը։ Առաջին համաշխարհային պատերազմի տարիների որպես դեղագործ աշխատել է Պսկովում, Վարշավայում, Դվինսկում, Վիլնոյում ու Վիտեբսկում։

Առողջական խնդիրների պատճառով 1919 թ. վերադարձել է Էստոնիա և սկսել աշխատել Տարտուի համալսարանի գրադարանում։ 1922 թ-ից նա սկսել է լրջորեն զբաղվել գրականությամբ։

Օսկար Լուտսն էստոնացի առաջին գրողն է, որ ստացել է Էստոնիայի ԽՍՀ-ի ժողովրդական գրող կոչումը (1945)^[5]։

Օսկար Լուտսը մահացել է 1953 թվականին, թաղվել է Տարտուում։ Նրա անունով են կոչվել գիմնազիա Պալամուսեյում, փողոցներ ու շենքեր Էստոնիայում։

Ստեղծագործություններ

Լուտսին լայն ճանաչում է բերել «Գարուն (մաս 1-2, 1912-1913) առաջին վիպակը, որի սյուժետային շարունակությունն են «Ամառ» (մաս 1-2, 1918-1919), «Տոոթսի հարսանիքը» (1921) և «Առօրյա» (1924) վիպակները։ Նրա հերոսները քաղաքի ծայրամասերի բնակիչներ են, աշխատավորներ («Անդրեսի կյանքը», 1923, «Աշակերտ Վալտերը», 1927, «Ետնախորշերում», 1933, «Խաղաղ անկյուն» 1934, վիպակներ)։ Գրել է 13 հատորանոց հիշողությունների շարք («Հին արահետներ», 1930, «Ձմռան ճանապարհներ», 1931) և պիեսներ։

«Պատմություն Տոոտսի մասին»
- «Գարուն» (1912-13)
- «Ամառ» (1918-19)
- «Տոոտսի հարսանիքը» (1921)
- «Առօրյա» (1924)
- «Աշուն» (1938)

Նովելներ։

«Ճահիճ» (1914)
«Անդրեսի կյանքը» (1923)
«Աշակերտ Վալտերը» (1927)
«Հին արահետներ» (1930)
«Ձմեռային ճանապարհներ» (1931)
«Հետնաբակերում» (1933)
«Խաղաղ անկյուն» (1934)

Պիեսներ։

«Կաղամբի գլուղ» (1913)
«Պաունվերե» (1913)

Օսկար Լուտսը հայերեն

Գարուն (վեպ), Ե., «Հայաստան», 1970, 381 էջ։ Էստոներենից թարգմ.՝ Ժիրայր Ավետիսյան։

Էկրանավորումներ

Ռեժիսոր Արվո Կրուուսեմենտը երեք ֆիլմ է նկարահանել Օսկար Լուտսի ստեղծագործությունների հիման վրա.

«Գարուն» (1969) — համանուն նովելի էկրանավորումը,
«Ամառ» (1976) — «Ամառ» և «Տոոտսի հարսանիքը» նովելների էկրանավորումը,
«Աշուն» (1990) — «Առօրյա» և «Աշուն» նովելների էկրանավորումը։

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Eesti biograafiline andmebaas ISIK (эст.)
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 Лутс Оскар // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
↑ Օսկար Լուստի մասին luts.ee կայքում
↑ Օսկար Լուտսի մասին livelib.ru կայքում

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 4, էջ 675)։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Օսկար Լուտս» հոդվածին։

[_01902b5031439438-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_3500bd553c532320-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Eesti biograafiline andmebaas ISIK (эст.)

[_6bfda44e1a64a8a6-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 Лутс Оскар // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.

[4] Օսկար Լուստի մասին luts.ee կայքում

[5] Օսկար Լուտսի մասին livelib.ru կայքում

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]