«Շիբամ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
No edit summary
չ clean up, փոխարինվեց: — ( → , ( oգտվելով ԱՎԲ
Տող 1. Տող 1.
{{Տեղեկաքարտ Աշխքարտ}}
{{Տեղեկաքարտ Աշխքարտ}}
{{Համաշխարհային ժառանգություն}}
{{Համաշխարհային ժառանգություն}}
'''Շիբամ''' կամ '''Շիբամ Հադրամաութ''', ({{lang-ar|شِـبَـام حَـضْـرَمَـوْت}})<ref name="Al-Bayan 2012">{{cite news |work=[[Al Bayan (newspaper)|Al-Bayan]] |script-title=ar:مدينة شبام حضرموت "شيكاغو الصحراء" |language=Arabic |url=https://www.albayan.ae/editors-choice/asfar/2012-07-30-1.1698590 |date=30 July 2012 |access-date=22 March 2018}}</ref><ref name="Mawdoo3 2017">{{cite news |work=Mawdoo3.com |script-title=ar:بلدة شبام حضرموت |language=Arabic |url=http://mawdoo3.com/بلدة_شبام_حضرموت |date=6 April 2017 |access-date=22 March 2018}}</ref>, քաղաք [[Եմեն]]ի Հադրամաութ [[Մուհաֆազա|մուհաֆազա]]յում: Շիբամը մի քանի անգամ եղել է Հադրամաութի թագավորության մայրաքաղաք: Շիբամ հայտնի է իր անհամեմատելի ճարտարապետությամբ, որի շնորհիվ այն ընդգրկված է [[ՅՈՒՆԵՍԿՕ]]-ի [[Համաշխարհային ժառանգություն|Համաշխարհային ժառանգությա]]ն ցանկում<ref name="autogenerated1">{{citation|title=Land without shade|first=Hans|last=Helfritz|journal=Journal of The Royal Central Asian Society|volume=24|issue=2|date=April 1937|pages=201-16}}</ref><ref>[http://whc.unesco.org/en/list/192/ Сайт всемирного наследия]</ref>։ 1982 թվականից Շիբամը գտնվում է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի պաշտպանության տակ<ref name="SHB">[http://yemen-club.ru/Yemen_club/Attractions/Shibam_Hadhramout.html Достопримечательности и города Йемена. Шибам, Хадрамаут] // Йеменский клуб, ноябрь 2008</ref>։
'''Շիբամ''' կամ '''Շիբամ Հադրամաութ''', ({{lang-ar|شِـبَـام حَـضْـرَمَـوْت}})<ref name="Al-Bayan 2012">{{cite news |work=[[Al Bayan (newspaper)|Al-Bayan]] |script-title=ar:مدينة شبام حضرموت "شيكاغو الصحراء" |language=Arabic |url=https://www.albayan.ae/editors-choice/asfar/2012-07-30-1.1698590 |date=30 July 2012 |access-date=22 March 2018}}</ref><ref name="Mawdoo3 2017">{{cite news |work=Mawdoo3.com |script-title=ar:بلدة شبام حضرموت |language=Arabic |url=http://mawdoo3.com/بلدة_شبام_حضرموت |date=6 April 2017 |access-date=22 March 2018}}</ref>, քաղաք [[Եմեն]]ի Հադրամաութ [[մուհաֆազա]]յում: Շիբամը մի քանի անգամ եղել է Հադրամաութի թագավորության մայրաքաղաք: Շիբամ հայտնի է իր անհամեմատելի ճարտարապետությամբ, որի շնորհիվ այն ընդգրկված է [[ՅՈՒՆԵՍԿՕ]]-ի [[Համաշխարհային ժառանգություն|Համաշխարհային ժառանգությա]]ն ցանկում<ref name="autogenerated1">{{citation|title=Land without shade|first=Hans|last=Helfritz|journal=Journal of The Royal Central Asian Society|volume=24|issue=2|date=April 1937|pages=201-16}}</ref><ref>[http://whc.unesco.org/en/list/192/ Сайт всемирного наследия]</ref>։ 1982 թվականից Շիբամը գտնվում է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի պաշտպանության տակ<ref name="SHB">[http://yemen-club.ru/Yemen_club/Attractions/Shibam_Hadhramout.html Достопримечательности и города Йемена. Шибам, Хадрамаут] // Йеменский клуб, ноябрь 2008</ref>։


Շիբամը Եմենի տեսարժան վայրերից մեկն է: 1930-ական թվականներին Եմենով շրջագայող գերմանացի լրագրող Հանս Հելֆրիցի թեթև ձեռքով Շիբամը մինչ այժմ կոչվում է «[[երկնաքեր]]ների քաղաք» կամ «Անապատի [[Մանհեթեն]]»<ref name="SHB" />: Շիբամը հաճախ անվանում են «աշխարհի երկնաքերների ամենահին քաղաք»։ Այն նաև քաղաքաշինության ամենահին օրինակն է՝ հիմնված ուղղահայաց շինարարության սկզբունքի վրա<ref name="UNESCO">[http://whc.unesco.org/en/list/192 Old Walled City of Shibam], [[UNESCO]] World Heritage Centre</ref>։
Շիբամը Եմենի տեսարժան վայրերից մեկն է: 1930-ական թվականներին Եմենով շրջագայող գերմանացի լրագրող Հանս Հելֆրիցի թեթև ձեռքով Շիբամը մինչ այժմ կոչվում է «[[երկնաքեր]]ների քաղաք» կամ «Անապատի [[Մանհեթեն]]»<ref name="SHB" />: Շիբամը հաճախ անվանում են «աշխարհի երկնաքերների ամենահին քաղաք»։ Այն նաև քաղաքաշինության ամենահին օրինակն է՝ հիմնված ուղղահայաց շինարարության սկզբունքի վրա<ref name="UNESCO">[http://whc.unesco.org/en/list/192 Old Walled City of Shibam], [[UNESCO]] World Heritage Centre</ref>։


== Նկարագրություն ==
== Նկարագրություն ==
Այս հնագույն քաղաքը հայտնվել է մոտ 2 հազար տարի առաջ Հադրամաութ [[Մուհաֆազա|մուհաֆազա]] չորացրած գետի հովտում։ Ամրոցի պատերի ներսում ամրացված քաղաքը կարող էր աճել միայն դեպի վեր: Իր պատմության ընթացքում քաղաքը մեկից ավելի անգամ ծառայել է որպես բազմաթիվ էմիրների և սուլթանների [[Մայրաքաղաք|մայրաքաղաք]], որոնք հայտնվել և անհետացել են անապատում:
Այս հնագույն քաղաքը հայտնվել է մոտ 2 հազար տարի առաջ Հադրամաութ [[մուհաֆազա]] չորացրած գետի հովտում։ Ամրոցի պատերի ներսում ամրացված քաղաքը կարող էր աճել միայն դեպի վեր: Իր պատմության ընթացքում քաղաքը մեկից ավելի անգամ ծառայել է որպես բազմաթիվ էմիրների և սուլթանների [[մայրաքաղաք]], որոնք հայտնվել և անհետացել են անապատում:


Քաղաքը ուղղահայաց շինարարության ամենավառ օրինակն է: Շիբամի տները, որոնք շրջապատված են 16-րդ դարի պարիսպով, [[Աշտարակ (կառույց)|աշտարակ]]ներ են, որոնք տեղակայված են միմյանց շատ մոտ: Քաղաքի որոշ տներ նույնիսկ միմյանց հետ կապված են փոքր [[Պատշգամբ|պատշգամբ]]ներով, ինչը հնարավորություն է տվել հարձակումների ընթացքում մեկ տնից մյուսը տեղափոխվել: Շիբամը Եմենի գրեթե միակ քաղաքն է [[Ամրոց|ամրոց]]ատիպ Ք.ա 5-րդ դարի նախա[[Իսլամ|իսլամ]]ական թագավորություններից<ref name=SHB/>։
Քաղաքը ուղղահայաց շինարարության ամենավառ օրինակն է: Շիբամի տները, որոնք շրջապատված են 16-րդ դարի պարիսպով, [[Աշտարակ (կառույց)|աշտարակ]]ներ են, որոնք տեղակայված են միմյանց շատ մոտ: Քաղաքի որոշ տներ նույնիսկ միմյանց հետ կապված են փոքր [[պատշգամբ]]ներով, ինչը հնարավորություն է տվել հարձակումների ընթացքում մեկ տնից մյուսը տեղափոխվել: Շիբամը Եմենի գրեթե միակ քաղաքն է [[ամրոց]]ատիպ Ք.ա 5-րդ դարի նախա[[իսլամ]]ական թագավորություններից<ref name=SHB/>։


Շիբամը ունի աշխարհի ամենաբարձր [[Կավ|կավ]]ե շինությունները, դրանցից մի քանիսի բարձրությունը 30 մ և ավելի<ref>{{citation|title=The Hadhramaut|first=J. G. T.|last=Shipman|journal=[[Asian Affairs]]|volume=15|issue=2|date=June 1984|pages=154-62}}</ref>։
Շիբամը ունի աշխարհի ամենաբարձր [[կավ]]ե շինությունները, դրանցից մի քանիսի բարձրությունը 30 մ և ավելի<ref>{{citation|title=The Hadhramaut|first=J. G. T.|last=Shipman|journal=[[Asian Affairs]]|volume=15|issue=2|date=June 1984|pages=154-62}}</ref>։
Շիբամի բոլոր տները կառուցված են կավե աղյուսներից, մոտ 500 տուն կարելի է համարել բազմահարկ, քանի որ հարկերի քանակը 5-11 է<ref name=autogenerated1 />։ Յուրաքանչյուր հարկում մի բնակարան է, որը զբաղեցնում է մեկ ընտանիք<ref name=UNESCO/>։ Այս կառույցը նախատեսված էր քաղաքի բնակիչներին պաշտպանել [[Բեդվիններ|բեդվիններ]]ի արշավանքներից։
Շիբամի բոլոր տները կառուցված են կավե աղյուսներից, մոտ 500 տուն կարելի է համարել բազմահարկ, քանի որ հարկերի քանակը 5-11 է<ref name=autogenerated1 />։ Յուրաքանչյուր հարկում մի բնակարան է, որը զբաղեցնում է մեկ ընտանիք<ref name=UNESCO/>։ Այս կառույցը նախատեսված էր քաղաքի բնակիչներին պաշտպանել [[բեդվիններ]]ի արշավանքներից։
Տների պատերի միջին բարձրությունը 20-25 մ է, պատերը աստիճանաբար թեքվում են դեպի վեր։ Շիբամի ամենաբարձր տունը 11 հարկանի է, իսկ 5-7 հարկանին ավելի տարածված էր:
Տների պատերի միջին բարձրությունը 20-25 մ է, պատերը աստիճանաբար թեքվում են դեպի վեր։ Շիբամի ամենաբարձր տունը 11 հարկանի է, իսկ 5-7 հարկանին ավելի տարածված էր:


Քաղաքը շրջապատված էր պարիսպներով, իսկ ներսում կառուցվեցին բարձրահարկ շենքեր։ Շիբամը հավանաբար, քաղաքաշինության պատմության պլանավորված զարգացման առաջին օրինակներից է, որը հիմնված է ուղղահայացության սկզբունքի վրա: Շենքերի գտնվելու վայրը և դրանց բարձրությունը կարգավորվում են այնպես, որ յուրաքանչյուր տուն-աշտարակ ստանա մոտավորապես նույն քանակությամբ արևի լույս: Ամբողջ քաղաքով անցնում է բավականին լայն պողոտա, որտեղից հեռանում են բազմաթիվ փողոցներ և երթուղիներ։ Ամենա նեղը ունի 2 մ լայնություն։
Քաղաքը շրջապատված էր պարիսպներով, իսկ ներսում կառուցվեցին բարձրահարկ շենքեր։ Շիբամը հավանաբար, քաղաքաշինության պատմության պլանավորված զարգացման առաջին օրինակներից է, որը հիմնված է ուղղահայացության սկզբունքի վրա: Շենքերի գտնվելու վայրը և դրանց բարձրությունը կարգավորվում են այնպես, որ յուրաքանչյուր տուն-աշտարակ ստանա մոտավորապես նույն քանակությամբ արևի լույս: Ամբողջ քաղաքով անցնում է բավականին լայն պողոտա, որտեղից հեռանում են բազմաթիվ փողոցներ և երթուղիներ։ Ամենա նեղը ունի 2 մ լայնություն։


Շինության համար նյութը հանդիսանում էր, մադարը [[Կավ|կավ]]ե [[Աղյուս|աղյուս]]ը, որ չորացնում էին արևի տակ և կառուցում էին իրենց տները։ Եմենի ծայրաստիճան չոր կլիմայի պատճառով կավե տան միջին տևողությունը 2-3 դար է: Շիբամի ամենահին տունը թվագրվում է 1609 թվականից, մինչդեռ տների մեծ մասը կառուցվել է 1880-1915 թվականներին<ref name=SHB/>։
Շինության համար նյութը հանդիսանում էր, մադարը [[կավ]]ե [[աղյուս]]ը, որ չորացնում էին արևի տակ և կառուցում էին իրենց տները։ Եմենի ծայրաստիճան չոր կլիմայի պատճառով կավե տան միջին տևողությունը 2-3 դար է: Շիբամի ամենահին տունը թվագրվում է 1609 թվականից, մինչդեռ տների մեծ մասը կառուցվել է 1880-1915 թվականներին<ref name=SHB/>։


Քաղաքը բազմիցս ավերվել է [[Ջրհեղեղ|ջրհեղեղ]]ներից: 2008 թվականի հոկտեմբերին Հադրամաութում և մասնավորապես, Շիբամում տեղի ունեցավ ուժեղ ջրհեղեղ, որի հետևանքով զոհվեց մի քանի տասնյակ մարդ և ավերվեց քաղաքի տների որոշ մասը<ref name=SHB/>:
Քաղաքը բազմիցս ավերվել է [[ջրհեղեղ]]ներից: 2008 թվականի հոկտեմբերին Հադրամաութում և մասնավորապես, Շիբամում տեղի ունեցավ ուժեղ ջրհեղեղ, որի հետևանքով զոհվեց մի քանի տասնյակ մարդ և ավերվեց քաղաքի տների որոշ մասը<ref name=SHB/>:


== Պատկերասրահ ==
== Պատկերասրահ ==
Տող 48. Տող 48.
{{ՎՊԵ}}
{{ՎՊԵ}}
{{Արտաքին հղումներ}}
{{Արտաքին հղումներ}}

[[Կատեգորիա:Եմենի քաղաքներ]]
[[Կատեգորիա:Եմենի քաղաքներ]]
[[Կատեգորիա:Արաբական ճարտարապետություն]]
[[Կատեգորիա:Արաբական ճարտարապետություն]]

16:07, 4 Օգոստոսի 2020-ի տարբերակ

Շիբամ
Տեսակքաղաք և քաղաքային տարածք
Երկիր Եմեն
ՎարչատարածքShibam District?
ԲԾՄ683 մետր
Քարտեզ
Քարտեզ
ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի դրոշը ՅՈւՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգություն

Շիբամ կամ Շիբամ Հադրամաութ, (արաբ․՝ شِـبَـام حَـضْـرَمَـوْت‎‎)[1][2], քաղաք Եմենի Հադրամաութ մուհաֆազայում: Շիբամը մի քանի անգամ եղել է Հադրամաութի թագավորության մայրաքաղաք: Շիբամ հայտնի է իր անհամեմատելի ճարտարապետությամբ, որի շնորհիվ այն ընդգրկված է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկում[3][4]։ 1982 թվականից Շիբամը գտնվում է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի պաշտպանության տակ[5]։

Շիբամը Եմենի տեսարժան վայրերից մեկն է: 1930-ական թվականներին Եմենով շրջագայող գերմանացի լրագրող Հանս Հելֆրիցի թեթև ձեռքով Շիբամը մինչ այժմ կոչվում է «երկնաքերների քաղաք» կամ «Անապատի Մանհեթեն»[5]: Շիբամը հաճախ անվանում են «աշխարհի երկնաքերների ամենահին քաղաք»։ Այն նաև քաղաքաշինության ամենահին օրինակն է՝ հիմնված ուղղահայաց շինարարության սկզբունքի վրա[6]։

Նկարագրություն

Այս հնագույն քաղաքը հայտնվել է մոտ 2 հազար տարի առաջ Հադրամաութ մուհաֆազա չորացրած գետի հովտում։ Ամրոցի պատերի ներսում ամրացված քաղաքը կարող էր աճել միայն դեպի վեր: Իր պատմության ընթացքում քաղաքը մեկից ավելի անգամ ծառայել է որպես բազմաթիվ էմիրների և սուլթանների մայրաքաղաք, որոնք հայտնվել և անհետացել են անապատում:

Քաղաքը ուղղահայաց շինարարության ամենավառ օրինակն է: Շիբամի տները, որոնք շրջապատված են 16-րդ դարի պարիսպով, աշտարակներ են, որոնք տեղակայված են միմյանց շատ մոտ: Քաղաքի որոշ տներ նույնիսկ միմյանց հետ կապված են փոքր պատշգամբներով, ինչը հնարավորություն է տվել հարձակումների ընթացքում մեկ տնից մյուսը տեղափոխվել: Շիբամը Եմենի գրեթե միակ քաղաքն է ամրոցատիպ Ք.ա 5-րդ դարի նախաիսլամական թագավորություններից[5]։

Շիբամը ունի աշխարհի ամենաբարձր կավե շինությունները, դրանցից մի քանիսի բարձրությունը 30 մ և ավելի[7]։ Շիբամի բոլոր տները կառուցված են կավե աղյուսներից, մոտ 500 տուն կարելի է համարել բազմահարկ, քանի որ հարկերի քանակը 5-11 է[3]։ Յուրաքանչյուր հարկում մի բնակարան է, որը զբաղեցնում է մեկ ընտանիք[6]։ Այս կառույցը նախատեսված էր քաղաքի բնակիչներին պաշտպանել բեդվինների արշավանքներից։ Տների պատերի միջին բարձրությունը 20-25 մ է, պատերը աստիճանաբար թեքվում են դեպի վեր։ Շիբամի ամենաբարձր տունը 11 հարկանի է, իսկ 5-7 հարկանին ավելի տարածված էր:

Քաղաքը շրջապատված էր պարիսպներով, իսկ ներսում կառուցվեցին բարձրահարկ շենքեր։ Շիբամը հավանաբար, քաղաքաշինության պատմության պլանավորված զարգացման առաջին օրինակներից է, որը հիմնված է ուղղահայացության սկզբունքի վրա: Շենքերի գտնվելու վայրը և դրանց բարձրությունը կարգավորվում են այնպես, որ յուրաքանչյուր տուն-աշտարակ ստանա մոտավորապես նույն քանակությամբ արևի լույս: Ամբողջ քաղաքով անցնում է բավականին լայն պողոտա, որտեղից հեռանում են բազմաթիվ փողոցներ և երթուղիներ։ Ամենա նեղը ունի 2 մ լայնություն։

Շինության համար նյութը հանդիսանում էր, մադարը կավե աղյուսը, որ չորացնում էին արևի տակ և կառուցում էին իրենց տները։ Եմենի ծայրաստիճան չոր կլիմայի պատճառով կավե տան միջին տևողությունը 2-3 դար է: Շիբամի ամենահին տունը թվագրվում է 1609 թվականից, մինչդեռ տների մեծ մասը կառուցվել է 1880-1915 թվականներին[5]։

Քաղաքը բազմիցս ավերվել է ջրհեղեղներից: 2008 թվականի հոկտեմբերին Հադրամաութում և մասնավորապես, Շիբամում տեղի ունեցավ ուժեղ ջրհեղեղ, որի հետևանքով զոհվեց մի քանի տասնյակ մարդ և ավերվեց քաղաքի տների որոշ մասը[5]:

Պատկերասրահ

  • Շիբամ քաղաքում շենքեր` ավանդական դռներով և պատուհաններով
    Շիբամ քաղաքում շենքեր` ավանդական դռներով և պատուհաններով
  • Շիբամի մինարեթ
    Շիբամի մինարեթ
  • Շիբամ
    Շիբամ
  • Շիբամի քաղաքային դարպաս
    Շիբամի քաղաքային դարպաս

Գրականություն

  • Густерин Павел Вячеславович Густерин П. В. Йеменская Республика и её города. М.: Международные отношения, 2006.
  • Густерин П. В. Города Арабского Востока. — М.: Восток—Запад, 2007. — 352 с. — (Энциклопедический справочник). — 2000 экз. — ISBN 978-5-478-00729-4

Արտաքին հղումներ

Ծանոթագրություններ

  1. ↑ مدينة شبام حضرموت "شيكاغو الصحراء". Al-Bayan (Arabic). 30 July 2012. Վերցված է 22 March 2018-ին.{{cite news}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  2. ↑ بلدة شبام حضرموت. Mawdoo3.com (Arabic). 6 April 2017. Վերցված է 22 March 2018-ին.{{cite news}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  3. ↑ 3,0 3,1 Helfritz, Hans (April 1937), «Land without shade», Journal of The Royal Central Asian Society, 24 (2): 201–16
  4. ↑ Сайт всемирного наследия
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 Достопримечательности и города Йемена. Шибам, Хадрамаут // Йеменский клуб, ноябрь 2008
  6. ↑ 6,0 6,1 Old Walled City of Shibam, UNESCO World Heritage Centre
  7. ↑ Shipman, J. G. T. (June 1984), «The Hadhramaut», Asian Affairs, 15 (2): 154–62
Վիիքպահեստ
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Շիբամ» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Չափորոշչային վերահսկողություն
LCCN: n87898044 · VIAF: 154868327 · WorldCat VIAF: 154868327
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Շիբամ&oldid=7270631» էջից