«Մեղվագիտություն»–ի խմբագրումների տարբերություն
No edit summary |
No edit summary |
||
Տող 4. | Տող 4. | ||
'''Մեղվագիտություն''' ([[Հին հունարեն|հունարեն]] {{lang|grc|μέλιττα}}, ''melitta'', "[[մեղու]]"; և {{lang|grc|-λογία}} ''[[գիտություն]]'' բառերից), գիտություն, որն ուսումնասիրում է [[մեղրատու մեղուներ]]ին<ref name=" |
'''Մեղվագիտություն''' ([[Հին հունարեն|հունարեն]] {{lang|grc|μέλιττα}}, ''melitta'', "[[մեղու]]"; և {{lang|grc|-λογία}} ''[[գիտություն]]'' բառերից), գիտություն, որն ուսումնասիրում է [[մեղրատու մեղուներ]]ին<ref name=" |
||
Энтомология - Энтомология как наука">[http://entomolog.info/entomologiya/entomologiya-kak-nauka/apiologiya.html Մեղվագիտություն և հարակից տերմիններ]</ref>։ [[Միջատաբանություն|Միջատաբանության]] ճյուղ է։ Մեղրրատու մեղուները հաճախ օգտագործվում են ուսումնասիրության համար` սոցիալական համակարգերի [[էվոլյուցիա]]յի հարցերին պատասխանելու համար: |
Энтомология - Энтомология как наука">[http://entomolog.info/entomologiya/entomologiya-kak-nauka/apiologiya.html Մեղվագիտություն և հարակից տերմիններ]</ref>։ [[Միջատաբանություն|Միջատաբանության]] ճյուղ է։ Մեղրրատու մեղուները հաճախ օգտագործվում են ուսումնասիրության համար` սոցիալական համակարգերի [[էվոլյուցիա]]յի հարցերին պատասխանելու համար: |
||
== Պատմություն== |
|||
Մեղուները դեռ շատ վաղ անցյալից եղել են մարդկության ուշադրության առարկա։ Անտիկ ժամանակներում նրանց մասին գրել են [[Արիստոտել]]ը, [[Պլինիոս Ավագ|Պլինիոս]]ը, [[Վերգիլիոս]]ը։ |
|||
Մեղվագիտության՝ որպես գիտության ձևավորումն սկսվել է [[17-րդ դար]]ից, երբ [[Նիդերլանդացիներ|նիդերլանդացի]] [[բնագետ]], [[Միջատաբանություն|միջատաբան]] Յան Սվամերդամը սկիզբ դրեց մեղրատու մեղուների ուսումնասիրությանը։ Նա զբաղվել է [[մայր մեղու]]ների ուսումնասիրությամբ, որը համարվում է փեթակի գլխավոր էգ մեղուն և որից առաջանում են տվյալ փեթակի մյուս մեղուները։ [[18-րդ դար]]ում մեղուների ուսումնասիրությամբ է զբաղվել [[Ֆրանսիացիներ|ֆրանսիացի]] գիտնական Ռենե Անտուան Ռեոմյուրը։ Այս երկու բնագետների ուսումնասիրությունները շարունակել է [[Շվեյցարացիներ|շվեյցարացի]] բնագետ [[Ֆրանսուա Յուբեր]]ը, ում գիրքը՝ «Մեղուների վերջին դիտարկումները», երկար տարիներ եղել է մեղուների բիոլոգիայի հիմնական ուղեցույց։ [[19-րդ դար]]ում մեղվագիտության ասպարեզում հայտնի էին լեհ [[Մեղվաբուծություն|մեղվաբույծ]] Յան ՋԵրժոնն ու ամերիկացի մեղվաբույծ Լորեն Լանգստրոտը։ [[1940]]-[[1941]] թվականներին [[Գերմանիա]]յում մեղրատու մեղուների պոպուլացիայի վրա ոչնչացնող ազդեցություն է թողնում մակաբույծ ''Nosema apis''-ը<ref>Johannes Eckert, Karl Theodor Friedhoff, Horst Zahner, Peter Deplazes: ''Lehrbuch der Parasitologie für die Tiermedizin (German).'' 2nd Ed., Georg Thieme 2008, {{ISBN|978-3-8304-1072-0}}, p. 140.</ref>։ Այս ժամանակ ավստրիացի [[Էթոլոգիա|էթոլոգ]] [[Կառլ ֆոն Ֆրիշ]]ը, ով զբաղվել էր մեղրատու մեղուների հաղորդակցման մեխանիզմների, [[մեղուների պար]]ի լեզվի ուսումնասիրությամբ, շարունակում է գիտական գործունեությունը այդ մակաբույծի դեմ պայքարելու ուղղությամբ<ref>[https://www.spectator.co.uk/2016/06/bees-nazis-and-the-nobel-prize-the-amazing-life-of-karl-von-frisch/ Bees, Nazis and the Nobel prize: the amazing life of Karl von Frisch]</ref>: |
|||
== Հարակից տերմիններ == |
== Հարակից տերմիններ == |
13:55, 1 Սեպտեմբերի 2019-ի տարբերակ
Մեղվագիտություն (հունարեն μέλιττα, melitta, "մեղու"; և -λογία գիտություն բառերից), գիտություն, որն ուսումնասիրում է մեղրատու մեղուներին[1]։ Միջատաբանության ճյուղ է։ Մեղրրատու մեղուները հաճախ օգտագործվում են ուսումնասիրության համար` սոցիալական համակարգերի էվոլյուցիայի հարցերին պատասխանելու համար:
Պատմություն
Մեղուները դեռ շատ վաղ անցյալից եղել են մարդկության ուշադրության առարկա։ Անտիկ ժամանակներում նրանց մասին գրել են Արիստոտելը, Պլինիոսը, Վերգիլիոսը։ Մեղվագիտության՝ որպես գիտության ձևավորումն սկսվել է 17-րդ դարից, երբ նիդերլանդացի բնագետ, միջատաբան Յան Սվամերդամը սկիզբ դրեց մեղրատու մեղուների ուսումնասիրությանը։ Նա զբաղվել է մայր մեղուների ուսումնասիրությամբ, որը համարվում է փեթակի գլխավոր էգ մեղուն և որից առաջանում են տվյալ փեթակի մյուս մեղուները։ 18-րդ դարում մեղուների ուսումնասիրությամբ է զբաղվել ֆրանսիացի գիտնական Ռենե Անտուան Ռեոմյուրը։ Այս երկու բնագետների ուսումնասիրությունները շարունակել է շվեյցարացի բնագետ Ֆրանսուա Յուբերը, ում գիրքը՝ «Մեղուների վերջին դիտարկումները», երկար տարիներ եղել է մեղուների բիոլոգիայի հիմնական ուղեցույց։ 19-րդ դարում մեղվագիտության ասպարեզում հայտնի էին լեհ մեղվաբույծ Յան ՋԵրժոնն ու ամերիկացի մեղվաբույծ Լորեն Լանգստրոտը։ 1940-1941 թվականներին Գերմանիայում մեղրատու մեղուների պոպուլացիայի վրա ոչնչացնող ազդեցություն է թողնում մակաբույծ Nosema apis-ը[2]։ Այս ժամանակ ավստրիացի էթոլոգ Կառլ ֆոն Ֆրիշը, ով զբաղվել էր մեղրատու մեղուների հաղորդակցման մեխանիզմների, մեղուների պարի լեզվի ուսումնասիրությամբ, շարունակում է գիտական գործունեությունը այդ մակաբույծի դեմ պայքարելու ուղղությամբ[3]:
Հարակից տերմիններ
- Ապիդոլոգիա (Apidology) — մեղվագիտության (ապիոլոգիա) հասկացության այլ տարբերակ, որը կիրառվում է Արևմտյան կիսագնդից դուրս՝ հիմնականում Եվրոպայում։ Երբեմն ավելի լայն իմաստով նշանակում է գիտություն բոլոր մեղուների մասին։
- Ապիկոլոգիա (Apicology) — մեղրատու մեղուների էկոլոգիա։
- Մելիտոլոգիա (Melittology) — գիտություն մեղուների մասին (բացի մեղրատու մեղուներից, հայտնի են մեղուների ավելի քան 17 000 տեսակներ)[1]։
Ծանոթագրություններ
- ↑ 1,0 1,1 Մեղվագիտություն և հարակից տերմիններ
- ↑ Johannes Eckert, Karl Theodor Friedhoff, Horst Zahner, Peter Deplazes: Lehrbuch der Parasitologie für die Tiermedizin (German). 2nd Ed., Georg Thieme 2008, 978-3-8304-1072-0, p. 140.
- ↑ Bees, Nazis and the Nobel prize: the amazing life of Karl von Frisch