«Խաչենի իշխանական տուն»–ի խմբագրումների տարբերություն
No edit summary |
|||
Տող 1. | Տող 1. | ||
'''Խաչենի իշխանականն տունը''' իշխել է Արցախում [[9-րդ դար]]ից մինչև [[19-րդ դար]]ի սկիզբ։ [[12-րդ դար]]ում [[Խաչենի իշխանություն]]ը բաժանված է եղել երեք ճյուղերի՝ [[Հաթերք]], [[Ծար]] (կամ Վերին-Խաչեն) և Ներքին-Խաչեն ([[Գանձասար]] կենտրոնով)։ Սկզբնապես գահերեց են եղել Հաթերքի իշխանները։ Սակայն Հասան Բ-ի մահից հետո Հաթերքի ճյուղը սպառվել է և նրա տիրույթները բաժանվել են |
'''Խաչենի իշխանականն տունը''' իշխել է Արցախում [[9-րդ դար]]ից մինչև [[19-րդ դար]]ի սկիզբ։ [[12-րդ դար]]ում [[Խաչենի իշխանություն]]ը բաժանված է եղել երեք ճյուղերի՝ [[Հաթերք]], [[Ծար]] (կամ Վերին-[[Խաչեն]]) և Ներքին-[[Խաչեն]] ([[Գանձասար]] կենտրոնով)։ Սկզբնապես գահերեց են եղել Հաթերքի իշխանները։ Սակայն Հասան Բ-ի մահից հետո Հաթերքի ճյուղը սպառվել է և նրա տիրույթները բաժանվել են [[Ծար]]ի ու Ներքին [[Խաչեն]]ի միջև։ Իսկ [[13-րդ դար]]ի սկզբից գահերեցությունը մեկընդմիշտ անցել է Ներքին-[[Խաչեն]]ի իշխանները։ Հետագա դարերում Խաչենի իշխանությունը կազմված է եղել երկու նշանավոր տոհմերից՝ [[Դոփյաններ]] ([[Ծար]]ում կամ Վերին-[[Խաչեն]]) և [[Հասան-Ջալալյաններ]] (Ներքին [[Խաչեն]])։ Հասան-Ջալալյանները իշխել են [[Խաչեն]]ի մելիքությունում մինջև [[1827]] թ-ը, որից հետո ավարտվել է Խաչենի իշխանական տունը։ |
||
Ստորև ներկայացված է |
Ստորև ներկայացված է [[Խաչեն]]ի իշանների ցանկը։ |
||
== Տոհմաբանություն == |
== Տոհմաբանություն == |
||
[[Խաչեն]]ի իշխանական տան տոհմաբանություն. |
|||
* [[Սահլ Սմբատյան|Սահլ Սմբատյան Առանշահիկ]], Խաչեն ամրոցի իշխան (†[[854]]) |
* [[Սահլ Սմբատյան|Սահլ Սմբատյան Առանշահիկ]], [[Խաչեն]] ամրոցի իշխան (†[[854]]) |
||
* [[Ատրներսեհ, |
* [[Ատրներսեհ, [[Խաչեն]]ի իշխան|Ատրներսեհ]] ∞ Սպրամ [[Միհրանյաններ|Միհրանյան]] |
||
* [[Գրիգոր-Համամ]], Աղվանից իշխանաց իշխան |
* [[Գրիգոր-Համամ]], Աղվանից իշխանաց իշխան |
||
* [[Սահակ Սևադա]], [[Գարդման]]ի և Փառիսոսի իշխան, Ձորագետի իշխան ([[10-րդ դար]]ի երկրորդ կես) |
* [[Սահակ Սևադա]], [[Գարդման]]ի և Փառիսոսի իշխան, Ձորագետի իշխան ([[10-րդ դար]]ի երկրորդ կես) |
13:47, 24 Հոկտեմբերի 2011-ի տարբերակ
Խաչենի իշխանականն տունը իշխել է Արցախում 9-րդ դարից մինչև 19-րդ դարի սկիզբ։ 12-րդ դարում Խաչենի իշխանությունը բաժանված է եղել երեք ճյուղերի՝ Հաթերք, Ծար (կամ Վերին-Խաչեն) և Ներքին-Խաչեն (Գանձասար կենտրոնով)։ Սկզբնապես գահերեց են եղել Հաթերքի իշխանները։ Սակայն Հասան Բ-ի մահից հետո Հաթերքի ճյուղը սպառվել է և նրա տիրույթները բաժանվել են Ծարի ու Ներքին Խաչենի միջև։ Իսկ 13-րդ դարի սկզբից գահերեցությունը մեկընդմիշտ անցել է Ներքին-Խաչենի իշխանները։ Հետագա դարերում Խաչենի իշխանությունը կազմված է եղել երկու նշանավոր տոհմերից՝ Դոփյաններ (Ծարում կամ Վերին-Խաչեն) և Հասան-Ջալալյաններ (Ներքին Խաչեն)։ Հասան-Ջալալյանները իշխել են Խաչենի մելիքությունում մինջև 1827 թ-ը, որից հետո ավարտվել է Խաչենի իշխանական տունը։
Ստորև ներկայացված է Խաչենի իշանների ցանկը։
Տոհմաբանություն
Խաչենի իշխանական տան տոհմաբանություն.
- Սահլ Սմբատյան Առանշահիկ, Խաչեն ամրոցի իշխան (†854)
- [[Ատրներսեհ, Խաչենի իշխան|Ատրներսեհ]] ∞ Սպրամ Միհրանյան
- Գրիգոր-Համամ, Աղվանից իշխանաց իշխան
- Սահակ Սևադա, Գարդմանի և Փառիսոսի իշխան, Ձորագետի իշխան (10-րդ դարի երկրորդ կես)
- Գրիգոր Մեծ
- Սենեքերիմ
- Գրիգոր (11-րդ դար)
- Վախտանգ-Սակառ (†1190)
Հաթերք
- Վախտանգ-Սակառ (†1190) ∞ Շուշիկ
- Հասան Կրոնավորյալ (1142-1182) ∞ Մամա
(1182թ քառասուն տարի իշխելուց հետո Հասան Կրոնավորյալը իր իշխանությունը թողնում է վեց որդիներին, և կնոջ` Մամայի հետ կրոնավորելու է գնում Դադիվանք։)
(1216 թ սելջուկ-թուրքերի դեմ պատերազմին զոհվում է Հասան Բ-ն, որով ավարտվում է Հաթերքի ճյուղը և նրա տարածքը միանում է Ծարին։
Ծար (Վերին-Խաչեն)
- Վախտանգ-Սակառ (†1190) ∞ Շուշիկ
- [[Հասան Ա (Ծարա իշխան)|Հասան Ա]] ∞ Դոփի (Զաքարե Բ և Իվանե Ա Զաքարյանների քույր)
(Դոփի իշխանուհին նշանավոր դեր է խաղում Վերին-Խաչենում և նրա մահից հետո այստեղի տոհմը կոչվում է Դոփյան)
- [[Գրիգոր Ա (Ծարա իշխան)|Գրիգոր Ա Դոփյան]]
- [[Հասան Բ (Ծարա իշխան)|Հասան Բ]] (†1298) ∞ Մամքան (Քուրդ Ա Վաչուտյանի դուստր)
- [[Գրիգոր Բ (Ծարա իշխան|Գրիգոր Բ]] (13-րդ դարի երկրորդ կես, 14-րդ դարի սկիզբ) ∞ Ասփա
- [[Հասան Գ (Ծարա իշխան)|Հասան Գ]] (†1383)
- [[Վահրամ (Ծարա իշխան|Վահրամ]]
- Ջհանշե Ա
- [[Հասան Դ (Ծարա իշխան|Հասան Դ]] ∞ Թաթուն (Քուրդ Բ Վաչուտյանի դուստր)
- Ջհանշե Բ (15-րդ դարի երկրորդ կես)
- Միրզաջան
- Մելքոն
Ներքին-Խաչեն
- Վախտանգ-Սակառ (†1190) ∞ Շուշիկ
- [[Գրիգոր Ա (Խաչենի իշխան)|Գրիգոր Ա]]
- [[Վախտանգ Ա (Խաչենի իշխան)|Վախտանգ Ա]] (12-րդ դարի երկրորդ կես) ∞ Թագուհի (Սյունիքի արքայադուստր)
- [[Հասան (Խաչենի իշխան)|Հասան Մեծ]]∞ Մամքան
- Վախտանգ Տանգիկ ∞ Խորիշահ (Զաքարե Բ և Իվանե Ա Զաքարյանների քույր)
- Հասան-Ջալալ, Խաչենի և Առանի իշխան, Արցախի թագավոր (1214-1261) ∞ Մամքան (Սյունիքի արքայադուստր)
(նշանավոր Հասան-Ջալալից հետո Վերին-Խաչենի տոհմը կոչվում է Հասան-Ջալալյան)
- [[Աթաբակ Իվանե Ա(Խաչենի իշխան)|Աթաբակ Իվանե Ա]] (1261-1287)
- Ջալալ Բ (1287-մոտ1318)
- Իվանե Բ (†1361)
- Ջալալ Գ (†1431)
- Աղբաստ (15-րդ դարի կես)
- Սայտուն
- Վելիճան (մինչև 16-րդ դարի սկիզբ)
- Մեհրաբ ∞ Շահում
- Ջալալ Դ, Խաչենի թագավոր (մինչև 17-րդ դարի սկիզբ)
- Մեհրաբ Բ
- Վելիճան Գ (†1686)
- Մուլքի Բեկ (†1716)
- [[Գրիգոր (Խաչենի մելիք)|Մելիք-Գրիգոր Բ]]
- [[Ալավերդի (Խաչենի մելիք)|Մելիք-Ալավերդի Ա]]
- Մելիք Բեկ
- Մելիք Դանիել Բեկ (†1797)
- [[Ալավերդի Բ (Խաչենի մելիք)|Մելիք-Ալավերդի Բ]](†1827)
Մելիք Ալավերդու մահից հետո ավարտվում է Խաչենի իշխանությունը։[1]
- ↑ Րաֆֆի, Խամսայի մելիքությունները, XLII