«Գազար»–ի խմբագրումների տարբերություն
չ clean up oգտվելով ԱՎԲ |
չNo edit summary |
||
| Տող 24. | Տող 24. | ||
| ipni = |
| ipni = |
||
}} |
}} |
||
'''Գազար''' ({{lang-lat|Daucus}}), [[նեխուրազգիներ]]ի ([[հովանոցավորներ]]) ընտանիքի երկամյա, հազվադեպ՝ միամյա կամ բազմամյա բույսերի ցեղ։ Հայտնի է մոտ 60, ՀՀ-ում՝ 1 տեսակ՝ [[գազար վայրի]] (''D. carota'')։ |
|||
'''Գազար''' ([[լատիներեն]]՝ ''Daucus''), [[հովանոցավորներ]]ի ընտանիքի միամյա կամ երկամյա [[խոտաբույս]]։ |
|||
Գազարի [[արմատ]]ը հաստ է, մսալի, կոնուսաձև կամ գլանաձև։ Գազարը լինում է [[դեղին]], [[կարմիր]] կամ [[սև]] գույնի։ [[Ցողուն]]ը բարձրանում է մինչև 60 սմ։, ճյուղավորված է։ [[Տերև]]ները բազմափետրավոր են։ [[Ծաղիկ]]ները մանր են, հավաքված բարդ հովանոցում, առանց [[ծաղկաբաժակ]]ի։ [[Պսակ]]ը փոքր է, կազմված հինգ մանր [[պսակաթերթ]]երից։ [[Առէջ]]ները հինգն են։ Գազարը ծաղկում է ամռան սկզբին։ |
Գազարի [[արմատ]]ը հաստ է, մսալի, կոնուսաձև կամ գլանաձև։ Գազարը լինում է [[դեղին]], [[կարմիր]] կամ [[սև]] գույնի։ [[Ցողուն]]ը բարձրանում է մինչև 60 սմ։, ճյուղավորված է։ [[Տերև]]ները բազմափետրավոր են։ [[Ծաղիկ]]ները մանր են, հավաքված բարդ հովանոցում, առանց [[ծաղկաբաժակ]]ի։ [[Պսակ]]ը փոքր է, կազմված հինգ մանր [[պսակաթերթ]]երից։ [[Առէջ]]ները հինգն են։ Գազարը ծաղկում է ամռան սկզբին։ |
||
== Նկարագրություն == |
|||
Մշակության մեջ տարածված է [[գազար մշակովի]]ն (''D. sativus'')։ Երկամյա բույս է։ Առաջին տարում ձևավորվում են տերևային վարդակը և արմատապտուղը, երկրորդում՝ ծաղկում է և սերմ տալիս։ Արմատապտուղը մսալի է, գլանաձև, իլիկաձև՝ բութ կամ սուր ծայրով, կարմիր, սպիտակ, դեղին, երբեմն՝ մուգ կապտավուն։ Տերևները բարդփետրաձև են՝ խիստ կտրտված, նշտարաձև բլթակներով։ [[Ծաղկաբույլ]]ը բարդ հովանոց է, ծաղիկները՝ մանր, սպիտակ, բաց վարդագույն։ Ծաղկում է հունիս-օգոստոսին։ Պտուղը երկսերմիկ է։ Գազարը պարունակում է [[ածխաջրեր]], հանք, [[աղեր]], [[եթերայուղեր]], [[վիտամին]]ներ (C, B1, B2), [[կարոտին]] ([[A-նախավիտամին]])։ Օգտագործում են սննդի մեջ (թարմ, եփած, պահածոյած) և որպես դեղամիջոց՝ սակավարյունության, հիպերտոնիկ հիվանդության և այլ դեպքերում։ |
|||
==Տարածումը Հայաստանում== |
|||
Հանդիպում է [[Արագածոտնի մարզ|Արագածոտն]]ի, [[Լոռի|Լոռու]], [[Տավուշի մարզ|Տավուշ]]ի, [[Գեղարքունիքի մարզ|Գեղարքունիք]]ի, [[Վայոց ձոր]]ի, [[Սյունիք]]ի և այլ մարզերում։ Աճում է թփուտներում, խոտածածկ լանջերին, առաջացնում է գազարի ինքնուրույն բուսուտներ, երբեմն աղբոտում է ցանքերը։ |
|||
== Քիմիական բաղադրությունը == |
== Քիմիական բաղադրությունը == |
||
| Տող 39. | Տող 42. | ||
== Աղբյուրներ == |
== Աղբյուրներ == |
||
{{Reflist}} |
{{Reflist}} |
||
{{ՀԲ}} |
|||
| ⚫ | |||
[[Կատեգորիա:Հովանոցավորներ]] |
[[Կատեգորիա:Հովանոցավորներ]] |
||
| ⚫ | |||
[[Կատեգորիա:Մշակաբույսեր]] |
|||
08:50, 5 Մարտի 2014-ի տարբերակ
| Գազար | ||
|---|---|---|
 | ||
| Գիտական դասակարգում | ||
|
||
| Լատիներեն անվանում | ||
| Daucus
| ||
|
|
Գազար (լատին․՝ Daucus), նեխուրազգիների (հովանոցավորներ) ընտանիքի երկամյա, հազվադեպ՝ միամյա կամ բազմամյա բույսերի ցեղ։ Հայտնի է մոտ 60, ՀՀ-ում՝ 1 տեսակ՝ գազար վայրի (D. carota)։
Գազարի արմատը հաստ է, մսալի, կոնուսաձև կամ գլանաձև։ Գազարը լինում է դեղին, կարմիր կամ սև գույնի։ Ցողունը բարձրանում է մինչև 60 սմ։, ճյուղավորված է։ Տերևները բազմափետրավոր են։ Ծաղիկները մանր են, հավաքված բարդ հովանոցում, առանց ծաղկաբաժակի։ Պսակը փոքր է, կազմված հինգ մանր պսակաթերթերից։ Առէջները հինգն են։ Գազարը ծաղկում է ամռան սկզբին։
Նկարագրություն
Մշակության մեջ տարածված է գազար մշակովին (D. sativus)։ Երկամյա բույս է։ Առաջին տարում ձևավորվում են տերևային վարդակը և արմատապտուղը, երկրորդում՝ ծաղկում է և սերմ տալիս։ Արմատապտուղը մսալի է, գլանաձև, իլիկաձև՝ բութ կամ սուր ծայրով, կարմիր, սպիտակ, դեղին, երբեմն՝ մուգ կապտավուն։ Տերևները բարդփետրաձև են՝ խիստ կտրտված, նշտարաձև բլթակներով։ Ծաղկաբույլը բարդ հովանոց է, ծաղիկները՝ մանր, սպիտակ, բաց վարդագույն։ Ծաղկում է հունիս-օգոստոսին։ Պտուղը երկսերմիկ է։ Գազարը պարունակում է ածխաջրեր, հանք, աղեր, եթերայուղեր, վիտամիններ (C, B1, B2), կարոտին (A-նախավիտամին)։ Օգտագործում են սննդի մեջ (թարմ, եփած, պահածոյած) և որպես դեղամիջոց՝ սակավարյունության, հիպերտոնիկ հիվանդության և այլ դեպքերում։
Տարածումը Հայաստանում
Հանդիպում է Արագածոտնի, Լոռու, Տավուշի, Գեղարքունիքի, Վայոց ձորի, Սյունիքի և այլ մարզերում։ Աճում է թփուտներում, խոտածածկ լանջերին, առաջացնում է գազարի ինքնուրույն բուսուտներ, երբեմն աղբոտում է ցանքերը։
Քիմիական բաղադրությունը
Գազարը պարունակում է կարոտիններ, վիտամիններ, եթերայուղ։ Գազարի ծաղիկներից անջատվում են անտիոցիանային միացություններ և ֆլավնոիդներ (կվերցիտին և կեպֆերոլ)։ Արմատասաղմը պարունակում է կարոտին, ֆետոեն, ֆիտոֆլուեն, լիկոպին, վիտամիններ, պանտոնենաթթու, ինչպես նաև ֆլավնոիդներ, անտոցիանիդներ, Ճարպայուղ, եթերայուղ։
Գազարը ավանդական բժշկության մեջ
Բժշկության մեջ օգտագործել են գազարի սերմերը, արմատը և տերևները։
Հայկական բժշկության մեջ գազարն օգտագործել են ստամոքսի, լյարդի, փայծախի բորբոքային հիվանդությունների, սեռական թուլության, ջրգողության, գոտկային ցավերի, արգանդի բորբոքումների, աղեփքանքի, մարսողության խանգարման, ականջացավի, թոքաբորբերի, սննդախանգար խոցերի, աչքի սպիտակափառության, դաշտանի խանգարման, երիկամի բորբոքումների, ջղացավության և ձվաբջջի թերզարգացման բուժման համար։[1]
Աղբյուրներ
- ↑ Հ.Ս.Հարությունյան (1990). Միջնադարյան հայկական բժշկարանների դեղաբույսեր. Երևան: «Լույս». էջ էջ 36.
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական տարբերակը վերցված է Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։ 
|