Ուտի Առանձնակ

Պատկեր:Mets Hayq - Nahangner - Utiq.jpg

Մեծ Հայքի Ուտիք նահանգը ըստ Բ. Հարությունյանի

Ուտի առանձնակը Մեծ Հայքի Ուտիք նահանգի գավառներից մեկն էր: Տեղեկայվում է Տրտու (Թարթառ) գետի ավազանում: Ընդգրկել է Արցախ նահանգից մինչև Կուր գետն ընկած ընդարձակ հարթավայրը: Հիմնականում համապատասխանում է ներկայիս Ադրբեջանի Բարդայի շրջանի տարածքին: Ուտի առանձնակում 462-ին հիմնված Պարտավ քաղաքը Սասանյան Պարսկաստանի տիրապետության ժամանակ (V-VII դդ.) եղել է Աղվանից մարզպանության կենտրոնը, իսկ արաբական տիրապետության հաստատումից (VII դ.) հետո՝ Արմինա կուսակալության երկրորդ կենտրոնը: 562-ից այն դարձել է նորաստեղծ Աղվանից կաթողիկոսության աթոռանիսը (IX դարասկզբից փոխադրվել է Բերդակուր): Ուտի առանձնակի միջնադարյան բնակավայրերից հիշատակվում է Կաղանկատույք գյուղը, ուր ծնվել է հայ պատմագիր Մովսես Կաղանկատվացին:

Գրականություն

• Ինճիճյան Ղ., Ստորագրութիւն հին Հայաստանեայց, Վնտ., 1822
• Հարությունյան Բ., Մեծ Հայքի վարչա-քաղաքական բաժանման համակարգն ըստ “Աշխարհացոյց”-ի
• Երեմյան Ս., Հայաստանը ըստ “Աշխարհացոյց”-ի, Ե., 1963
• Ուլուբաբյան Բ.Ս., Դրվագներ Հայոց Արևելից կողմանց պատմության IV-VII դդ., Ե., 1981