ՄԱԿ-ի խաղաղապահ առաքելություն
ՄԱԿ-ի խաղաղապահ առաքելություն, Միավորված ազգերի կազմակերպությունը կարգավորում է միջպետական և ներպետական հակամարտությունները։ Միայն 1948-1991 թվականների ընթացքում ՄԱԿ-ի կողմից իրագործվել է խաղաղության հաստատմանն ուղղված 23 գործողություն։
ՄԱԿ-ի գործառույթները սառը պատերազմից հետո
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Սառը պատերազմից հետո ավելի բարդացավ ՄԱԿ-ի գործառույթները տեղ գտած տարաբնույթ հակամարտությունների պատճառով։ ՄԱԿ-ի խաղաղարար ներուժի մեծացման առումով հատկապես հուսադրող էր Պարսից ծոցում Նամիբիայում տեղ գտած հակամարտությունների կարգավորման գործում նրա խաղացած դերը։ ՄԱԿ-ի անվտանգության խորհուրդը 1990 թվականին լիազորելով Քուվեյթը զավթած Իրաքի դեմ բազմազգ զինված ուժերի ռազմական գործողությունները ցույց է տալիս իր կամքը՝ ագրեսորին պատժելու հարցում։ Բանակցային գործընթացի մեջ ներգրավված հակամարտող բոլոր կողմերի շնորհիվ կարգավորվեց Նամիբիայի հակամարտությունը՝ նվազագույն կորուստներով։ Դրա հետ մեկտեղ Լիբերիայում, Սոմալիում, Ռուանդայում և այլուր ՄԱԿ-ը լիովին դրսևորեց իր անզորությունը։ Համաշխարհային հանրությունը տարիներ շարունակ ուղղակի հետևում էր նախկին Հարավսլավիայում տեղի ունեցող արյունալի իրադարձություններին՝ չունենալով լուրջ դերակատարում դրանց կարգավորման գործում։
Մեծ տերությունների դերը ՄԱԿ-ի գործառույթներում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]ՄԱԿ-ն գործում է լիարժեք միայն այն ժամանակ, երբ նրան աջակցում են մեծ տերությունները, և նրանց միջև գերիշխում է համաձայնության մթնոլորտը։ ՄԱԿ-ի կողմից թույլատրված առնվազն երեք ռազմական գործողություններ իրագործվել են ոչ թե ՄԱԿ-ի հովանու ներքո, այլ ԱՄՆ-ի անմիջական ղեկավարությամբ։ Այդ շարքին են դասվում ռազմական գործողությունները Կորեայում (1950-1953 թվականներ), Իրաքում (1990-1991 թվականներ) և Սոմալիում (1992-1993 թվականներ)։
ՄԱԿ-ի դերը միջազգային խաղաղության բնագավառներում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Երկրորդ համաշխարհային պատերազմին հաջորդած սառը պատերազմի ողջ ժամանակահատվածում և դրանից հետո ՄԱԿ-ն ունեցել է մեծ դերակատարում։ Թե՛ երկբևեռ, թե՛ միաբևեռ աշխարհակարգի պայմաններում միջազգային խաղաղության և անվտանգության, մարդասիրական ու խաղաղարար առաքելությունների, սոցիալ-տնտեսական և այլ բնագավառներում ՄԱԿ-ի ու նրա տարբեր կառույցների ձեռքբերումները շոշափելի էին։ Նույնիսկ շահերի սուր ընդհարման և հակամարտության պայմաններում տերությունները հարկադրված էին պայքար մղել ստեղծված միջազգային կազմակերպությունների ու համաձեյնացված որոշումների շրջանակներում։
ՄԱԿ-ի պաշտոնական լեզուներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]ՄԱԿ-ի կառուցվածք
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղարները
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]| № | Անուն | Նկար | Երկիր | Սկիզբ | Վերջ |
|---|---|---|---|---|---|
| 0 | Գեդվին Ջեբբ (անգլ.՝ Gladwyn Jebb, 1st Baron Gladwyn) |
 |
Մեծ Բրիտանիա |
24 հոկտեմբեր 1945 | 1 փետրվար 1946 |
| 1 | Տրյուգվե Խալդվան Լի (նորվ.՝ Trygve Halvdan Lie) |
 |
Նորվեգիա |
2 փետրվար 1946 | 10 նոյեմբեր 1952 |
| 2 | Դագ Համմարշոլդ (շվեդ.՝ Dag Hammarskjöld) |
Շվեյցարիա |
10 ապրիլ 1953 | 18 սեպտեմբեր 1961 | |
| 3 | Ու Տան |  |
Բիրմա |
30 նոյեմբեր 1961 | 1 հունվար 1972 |
| 4 | Կուրտ Վալդհայմ (գերմ.՝ Kurt Waldheim) |
 |
Ավստրիա |
1 հունվար 1972 | 1 հունվար 1982 |
| 5 | Խավեր Պերես դե Կուելյար (իսպ.՝ Javier Pérez de Cuéllar Guerra) |
 |
Պերու |
1 հունվար 1982 | 1 հունվար 1992 |
| 6 | Բուտրոս Բուտրոս-Գալի (արաբ․՝ بطرس بطرس غالي) |
 |
Եգիպտոս |
1 հունվար 1992 | 1 հունվար 1997 |
| 7 | Քոֆի Անան (անգլ.՝ Kofi Annan) |
 |
Գանա |
1 հունվար 1997 | 1 հունվար 2007 |
| 8 | Բան Կի Մուն (կորեերեն՝ 반기문) |
 |
Հարավային Կորեա |
1 հունվար 2007 | 1 հունվար 2012 |
Աղբյուր
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Համաշխարհային պատմություն 12. Հումանիտար հոսք Հեղինակ՝ Վ. Պետրոսյան, Ա. Նազարյան, Ռ. Սաֆրաստյան