Jump to content

Ժոդինո

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ժոդինո
Տեսակcity of oblast subordinance?
Երկիր Բելառուս
ՎարչատարածքՄինսկի մարզ
ԲԾՄ250 ± 1 մետր
Մակերես19 կմ²
Ձևավորում1643
Քարտեզ
Քարտեզ

Ժոդինո (բելառուս․՝ Жодзіна), մարզային պատկանելությունը՝ Մինսկի մարզին՝ Բելոռուսիայի Հանրապետությանը։ Ժոդինոն քաղաք է 1963 թվականից, նախկինում կոչվել է Ժոդին[1].:

Բնակչությունը 64 559 մարդ (2018 թվական)[2]։ Քաղաքը տեղակայված է Մինսկից 54 կմ հյուսիս-արևելք ուղղությամբ՝ Մոսկվա-Բրեստ երկաթգծի ուղղությամբ և հավասարաչափ հեռավորություն ունի (մոտ 650 կմ) Մոսկվայից, Կիևից և Վարշավայից։

Քաղաքի տարածքի մակերեսը 23,21 կմ² է[3]։ Ժոդինոն տեղավորված է Պլիսա և Ժոդինկա գետերի վրա։

Մեստեչկոն հիմնադրվել է Պլիսի՝ Բերեզինի վտակի ափին 1643 թվականին Բոգուսլավ Ռադզիվիլի կողմից, սկզբում ստացել է Բոգուսլավ անունը[4]։

1688 թվականին այն հիշատակվում է որպես Սլոբոդա գյուղ։ Անունը կարելի է մեկնաբանել որպես «բնակավայր ժոդա կամ ժոդին գետի ափին», որը գոյություն ուներ ավելի վաղ։ Գետի անվանումը ծագում է ֆինո-ուգրական աշխարհագրական տերմիններից («zhued», «zhuod», «անտառում ցածրադիր տեղ»)[5]։

1963 թվականի մարտի 7-ից տարածաշրջանային ենթակայության քաղաք է[6]։

Քաղաքի զինանշան

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ժոդինոյի զինանշանն ընդունվել է 1998 թվականի սեպտեմբերի 22-ին։ Հանրապետության զինանշանի մատրիցան՝ 1998 թվականի հոկտեմբերի 14-ին № 28:

Զինանշան «Խողովակներ»

Վարժսկիի գեղեցիկ դաշտում կանգնած է արծաթե կանացի կերպար` Տուբայի զինանշանով։ Զինանշանը «Խողովակներ» է, արծաթե վահան՝ Աստվածածնի ձեռքում՝ երեք սև խողովակներով, որոնք ճառագայթում էին կենտրոնից դեպի վահանի եզրերը լեհական ազնիվ զինանշանով «Շեփորներ» (բևեռ, Տրեբի, արտասանվում է «Թրոմբի»)՝ պատկանելով շատ մագնատների ընտանիքների՝ Ռեչ Պոսպոլիտայի, Ռադձիվիլիների։ Աստվածածնը շատ տարածված է կաթոլիկական պաշտամունքում։ Կույսի պատկերը հանդիպում է նաև Բելառուսի այլ զինանշանների վրա՝ այդ թվում նաև Մինսկում։

Բնակչություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1959 1970 1979 1989 2006 2018
6600 22 100 33 926 53 744 60 883 64 559

Ազգային կազմ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ազգային կազմը ըստ 2009 թվականի մարդահամարի[7]

Ընդամենը (2009) Բելոռուսներ Ռուսներ Ուկրաինացիներ Լեհեր Ադրբեջանցիներ
61 724 54 149 87,73 % 4968 8,05 % 741 1,2 % 217 0,35 % 85 0,14 %
Գնչուներ Թաթարներ Հայեր հրեաներ Լիտվացիներ հրեաներ
55 0,09 % 47 0,08 % 46 0,07 % 26 0,04 % 16 0,03 %

Ըստ 1979 թվականի մարդահամարի, 26 781 բելառուս (78,9%), 5,592 ռուս (16,5%), 789 ուկրաինացի (2,3%), 183 լեհ (0,5%), 106 հրեա (0, 3%), 507 այլ ազգությունների ներկայացուցիչ կա[8]։

Տարիքային խմբեր

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ժոդինոյում Մինսկի մարզի այլ քաղաքների համեմատ աշխատունակ տարիքի բնակչության մեծ չափ կա (2018-ին 59,4%)։ Ավելին՝ 59,5%, միայն Ֆանիպոլում[9]։

Ծնելիություն և մահացություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ժոդինոյում տարեկան ծնվում է 750-900 երեխա։ Ծնելիության մակարդակը (2017 թվականին 1000 բնակչի հաշվով 11,9) մի փոքր ավելի բարձր է, քան Մինսկի մարզի միջին ցուցանիշը[10]։ Մահացության մակարդակը զգալիորեն ցածր է Մինսկի մարզի միջին ցուցանիշից[11]։

Քաղաքում բնակչության տարեկան բնական աճը 200-400 մարդու[12]։

Ծնելիության ցուցանիշով քաղաքը Կոբրինի հետ բաժանում է 5-6-րդ տեղը 50 հազարից ավելի բնակչություն ունեցող 23 քաղաքների մեջ, մահացության ցուցանիշով` 20-21-րդը Մինսկի հետ, բնակչության բնական աճի / անկման առումով` 4-րդը[13]։


Ամուսնություն և ամուսնալուծություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ժոդինոյում տարեկան 470-700 ամուսնություն է կնքվում (2017-ին `508 ամուսնություն), 1000 մարդու հաշվով ամուսնությունների թիվը (2017-ին` 7,9) ավելի բարձր է, քան Մինսկի մարզի միջին ցուցանիշը։ Ամուսնալուծությունների մակարդակը (2017 թ. 3,9) նույնպես բարձր է Մինսկի մարզի միջին ցուցանիշից [14].


Բնակչության միգրացիա

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2017 թվականին այլ շրջաններից Ժոդինո է եկել 47 մարդով ավելի, քան դուրս է գնացել քաղաքից [15]:


Տնտեսություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բելառուսի ավտոմոբիլային գործարանն արտադրում է հզոր BelAZ հանքարդյունաբերական ինքնաթափ բեռնատարներ 30-ից 450 տոննա տարողունակությամբ։ Ավտոմեքենաների գործարանում աշխատում է 9 հազար մարդ։

Ժոդինոյում կա տրիկոտաժի գործարան «Սվիտանակ», ծանր դրոշման դարբնոցային գործարան, «Էներգոկոնստրուկցիաներ» գործարան, Ժոդինոյի հացաբուլկեղեն, «ilmax» շինարարական խառնուրդների արտադրության գործարան, «RupTur» բիլիարդի սեղանների արտադրություն, սանտեխնիկա «Belux», ներքնակներ «Zhodinsky ներքնակներ»։

2009-ին արդյունաբերական ձեռնարկություններն արտադրել են 1,386 միլիարդ ռուբլու ապրանքներ։

Ապրանքների, աշխատանքների, ծառայությունների վաճառքից ստացված հասույթը կազմել է 2017 թ [16]:

Կրթություն, գիտություն, մշակույթ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քաղաքում կա 7 դպրոց, 2 մարզադահլիճ, 1 մասնագիտական լիցեյ, երաժշտական դպրոց, արվեստի դպրոց և Ժոդինոյի պոլիտեխնիկական քոլեջ։ Կա սառցադաշտ, մարզահամալիր, քաղաքային լողավազան։

ժոդինոյում գործում են Բելառուսի Գիտությունների ազգային ակադեմիայի երկու գիտական և գործնական կենտրոններ՝ անասնաբուծության ՍՊԿ և գյուղատնտեսության ՍՊԿ, որոնք ունեն ասպիրանտուրա։

Քաղաքում լույս են տեսնում երեք թերթեր։ Դրանք են (հիմնադիր՝ Ժոդինսկի քաղաքի գործադիր կոմիտե), «Ժոդինսկիե վեստին», աշխատում է «Ոլորտ» քաղաքային հեռուստաալիքը։

Տեղական Տորպեդո-Բելա ֆուտբոլային ակումբը գտնվում է « Տորպեդո » մարզադաշտում և խաղում է Մեծ լիգաում։

Եղբայր քաղաքներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. Минская область в цифрах. — Կաղապար:Мн.: Национальный статистический комитет Республики Беларусь, 2018. — С. 49.
  2. Численность населения на 1 января 2018 г. и среднегодовая численность населения за 2017 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и посёлков городского типа
  3. Результаты переписи 2009 года Архивировано 23 мая 2012 года
  4. «Смалявіччына ў перыяд феадалізму». Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ մարտի 5-ին. Վերցված է 2007 թ․ հոկտեմբերի 21-ին.
  5. Рогалеў А. Ф. Назвы Бацькаўшчыны (тапанімія Беларусі). — Гомель: Барк, 2008. — С. 67, 68. — 400 экз. — ISBN 978-985-6763-40-6
  6. Анискевич Г. (2010 թ․ սեպտեմբերի 25). «С чего начиналось Жодино? Краткий экскурс в историю» (ռուսերեն). Жодзiнскiя навiны. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հուլիսի 18-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 17-ին.
  7. 2009. Բելառուսի Հանրապետության ազգային կազմը. 3-րդ հատոր Արխիվացված 2019-02-18 Wayback Machine. — Կաղապար:Мн., 2011 — С. 106—127.
  8. Численность, пол, возраст, состояние в браке и размер семей, уровень образования, национальный состав, источники средств существования населения Минской области и районов. — : Статистическое управление Минской области, 1980. — С. 86.
  9. Минская область в цифрах. — : Национальный статистический комитет Республики Беларусь, 2018. — С. 49.
  10. Минская область в цифрах. — : Национальный статистический комитет Республики Беларусь, 2018. — С.
  11. Минская область в цифрах. — : Национальный статистический комитет Республики Беларусь, 2018. — С. 57
  12. Минская область в цифрах. — Национальный статистический комитет Республики Беларусь, 2018. — С. 58
  13. Демографический ежегодник Республики Беларусь. — Национальный статистический комитет Республики Беларусь, 2018. — С. 157—174
  14. Минская область в цифрах. — : Национальный статистический комитет Республики Беларусь, 2018. — С. 74-77
  15. Минская область в цифрах. — : Национальный статистический комитет Республики Беларусь, 2018. — С. 88.
  16. Регионы Республики Беларусь. — Т. 1. — : Национальный статистический комитет Республики Беларусь, 2018. — С. 636—637.
  17. У Верхней Пышмы появился город-побратим в республике Беларусь

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]