Jump to content

Ամբրիշ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Բնակավայր
Ամբրիշ
պորտ.՝ Ambriz
ԵրկիրԱնգոլա Անգոլա
ՀամայնքAmbriz?
Մակերես4203,5 կմ²
Բնակչություն17 000 մարդ (2011)
Ժամային գոտիUTC+1
Ամբրիշ (Անգոլա)##
Ամբրիշ (Անգոլա)

Ամբրիշ (պորտ.՝ Ambriz), քաղաք և մունիցիպալիտետ Անգոլայի հյուսիսում։ Գտնվում է Բենգո գավառում։ Հայտնի է որպես ՖՆԼԱ շարժման հիմք 1975 թվականի Անգոլայի անկախության հռչակման ժամանակ։

Աշխարհագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ամբրիշի մունիցիպալիտետը գտնվում է Բենգո քաղաքի հյուսիսում՝ Կաշիտո քաղաքից 127 կիլոմետր հեռավորության վրա։ Հարավում այն սահմանակից է Դանդեի մունիցիպալիտետին, արևելքում՝ Նամբունգոնգո մունիցիպալիտետին, հյուսիսում՝ հարևան Զաիրե նահանգի Դանդե մունիցիպալիտետին, արևմուտքում այն ողողում է Ատլանտյան օվկիանոսը։ Տեղանքի բարձրությունը ծովի մակարդակից 25 մետր է։ Տարածքը հատում են գետերն ու ջրամբարները[1]։

Ներկայիս Ամբրիշի տեղում գտնվող բնակավայրը գոյություն է ունեցել նույնիսկ Անգոլայի պորտուգալական գաղութացումից առաջ[2]։ 19-րդ դարի առաջին կեսին Ամբրիշը եղել է մաքսակետ և բանտ։ Ամբրիշի մունիցիպալիտետը ստեղծվել է պորտուգալական գաղութային վարչակազմի կողմից 1855 թվականի մայիսի 5-ին[3]։ Տնտեսական դերը՝ որպես ձկնորսության կենտրոններից մեկը։

1846-1882 թվականներին Պորտուգալիայի իրավունքները Ամբրիշի տարածքի նկատմամբ վիճարկվում էին Միացյալ Թագավորության կողմից։ Հարցը կարգավորվեց 1882 թվականի պայմանագրով (Պորտուգալական ինքնիշխանության պայմաններից մեկը ստրուկների առևտրի ճնշումն էր)[4]։

Ամբրիշը համաշխարհային համբավ ձեռք բերեց Անգոլայի քաղաքացիական պատերազմի առաջին փուլում։ Այստեղ էր տեղակայված ՖՆԼԱ շարժման և նրա զինված ուժերի ELNA հիմնական ռազմակայանը։ 1975 թվականի նոյեմբերի 11-ին Հոլդեն Ռոբերտոն Ամբրիշում հռչակեց Անգոլայի Դեմոկրատական Հանրապետության անկախությունը՝ Անգոլայի Ժողովրդական Հանրապետության պետական կազմավորման այլընտրանք, որը հռչակեց Ագոստինյո Նետոն Լուանդայում[5]։

ՄՊԼԱ-յի և Կուբայի զորքերի զինված ուժերի հակահարձակման արդյունքում ՖՆԼԱ ստորաբաժանումները ջախջախվեցին 1976 թվականի հունվարին։ 1976 թվականի հունվարի 11 -ին Ամբրիշը անցավ ՄՊԼԱ կառավարության վերահսկողության տակ։ Քաղաքացիական պատերազմի վերջին բռնկումը տեղի ունեցավ 2001 թվականին։ Շարժվելով դեպի Լուանդա, ՈւՆԻՏԱ-յի ապստամբները սպանեցին 18 խաղաղ բնակչի, հիմնականում պորտուգալացու, որպես անցանկալի վկաներ[6]։

Բնակչություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ամբրիշի բնակչությունը 2010-ական թվականներին կազմում է մոտ 20 հազար մարդ (2011 թվականի մարդահամարի տվյալներով՝ 17 հազար)։ Նրանցից շատերը Բակոնգոյի ժողովրդի ներկայացուցիչներն են (սա բացատրում է ՖՆԼԱ- յի ամուր դիրքը 1970-ականների կեսերին)։ Ապրում են նաև հյուսիսային մբունդու, օվիմբունդու, մուլատներ և պորտուգալացիների ժառանգները։ Ընդհանուրի լեզուն կիկոնգոն է[1]։

Տնտեսություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ամբրիշի քաղաքային և մունիցիպալիտետային տնտեսությունը հիմնված է ձկնորսության և գյուղատնտեսության վրա։ Գործում է ձկնորսական կոոպերատիվ։ Ուսումնասիրել է նավթի պաշարները, սակայն նավթի հարթակը ոչնչացվել է 1992 թվականին[7]։ Կա նավահանգիստ և օդանավակայան, աշխատում է փարոս։ Մայրուղիները կապում են Ամբրիշը Լուանդայի (Անգոլայի մայրաքաղաք) և Կաշիտոյի (Բենգոյի վարչական կենտրոն) հետ։

Վարչությունը փորձում է զբոսաշրջային հոսքեր ներգրավել դեպի Ամբրիշ։ Կառուցվել է հյուրանոց և ռեստորան։ Ներդրումներ են կատարվում զբոսաշրջության և ճանապարհային ենթակառուցվածքների զարգացման մեջ[8]։

Ամբրիշը կառավարվում է մունիցիպալ վարչակազմի կողմից, որն աշխատում է տեղական ՄՊԼԱ կազմակերպության ներկայացուցիչներով[9][10]։ Նշանակումները կատարվում են Բենգո նահանգի նահանգապետի կողմից[11]։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. 1,0 1,1 «Cidades e Municípios. Perfil — município do Ambriz». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 3-ին. Վերցված է 2017 թ․ հունիսի 7-ին.
  2. «Histórias e tradições dos Municípios do Bengo. Município do Ambriz». Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ սեպտեմբերի 18-ին. Վերցված է 2017 թ․ հունիսի 7-ին.
  3. Município de Ambriz assinala sábado 157º aniversário(չաշխատող հղում)
  4. «Fronteiras de Angola e a evolução histórica». Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ փետրվարի 20-ին. Վերցված է 2021 թ․ հոկտեմբերի 25-ին.
  5. Ndirangu Mwaura. Kenya Today: Breaking the yoke of Colonialism in Africa / Algora Publishing, 2005.
  6. «Massacre do Ambriz em 2001 foi obra da UNITA, admitem os seus autores». Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ սեպտեմբերի 16-ին. Վերցված է 2021 թ․ հոկտեմբերի 25-ին.
  7. «Ambriz aposta na pesca e agricultura». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մայիսի 24-ին. Վերցված է 2021 թ․ հոկտեմբերի 25-ին.
  8. Bengo: Ambriz abre as portas ao turismo(չաշխատող հղում)
  9. Bengo: Joana Pinto eleita 1ª secretária municipal do MPLA no Ambriz(չաշխատող հղում)
  10. MPLA satisfeito com revitalização das estruturas de base no Ambriz(չաշխատող հղում)
  11. Gobernador nombra cuatro nuevos cuadros en Ambriz(չաշխատող հղում)
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ամբրիշ» հոդվածին։