Ֆրանցիսկյան վանք (Դուբրովնիկ)

Ֆրանցիսկյան վանք խորվ.՝ Franjevački samostan u Dubrovniku
Հիմնական տվյալներ
Տեսակ	եկեղեցի և վանք
Երկիր	Խորվաթիա
Տեղագրություն	Դուբրովնիկ
Դավանանք	կաթոլիկություն
Հիմնական ամսաթվերը	1317
Հիմնադրված	1317
Franciscan Church and Monastery in Dubrovnik Վիքիպահեստում

Ֆրանցիսկյան վանք (խորվ.՝ Franjevački samostan u Dubrovniku), կաթոլիկ ֆրանցիսկյան վանք Խորվաթիայի Դուբրովնիկ քաղաքում։ Գտնվում է քաղաքի պատմական կենտրոնում։ Ճարատարապետական հուշարձան է։ Հիմնադրվել է 1317 թվականին։

Պատմություն

Ֆրանցիսկյանների առաջին վանքը Դուբրովնիկում կառուցվել է 1235 թվականին Հին քաղաքի պատերից դուրս։ Նոր վանքը արդեն քաղաքային պատերից ներս հիմնադրվել է 1317 թվականին, սակայն համալիրի առանձին հատվածների շինարարությունը շարունակվել է հարյուրամյակներով։ Մոտ 1360 թվականին կառուցվել է կլուատրը՝ կամարաշարերով բաց սրահը, որը դիմացել է 1667 թվականի երկրաշարժին և ներկայումս համարվում է վանքի գլխավոր տեսարժանությունը։

Վանական եկեղեցին գրեթե ամբողջությամբ ոչնչացել է 1667 թվականի երկրաշարժից և ավելի ուշ վերականգնվել բարոկկո ոճով։

Զանգակատունը, կլուատրը և գրադարանի շենքը վնասվել են 1991-1992 թվականներին Դուբրովնիկի պաշարման ժամանակ։ Պատերազմի ավարտից հետո այն վերականգնվել է։

Ճարտարապետություն

Եկեղեցու պարտալը

Եկեղեցի

Վանքի՝ 1667 թվականի երկրաշարջից փրկված միակ հատվածը գոթական պորտալն է, որը կառուցվել է 1498 թվականին։ Այն ելք ունի դեպի Ստրադուն և վանքի գլխավոր մուտքի կարևոր դերն է կատարում։ Պորտալը ստեղծվել են Լեոնարդ և Պետր Պետրովիչ եղբայրների արհեստանոցում (Դուբրովնիկ)։ Նրա կենտրոնական հատվածը լյունետ է՝ Պիետայի տեսարանով։ Պիետայի տեսարանի շուրջը սուրբ Հիերոնիմոսի և Հովհաննես Մկրտիչի կերպարներն են, լյունետի վերևում Հայր Աստծո կերպարն է։ Երկրաշարժից հետո եկեղեցին վերականգնվել է բարոկկո ոճով։ Գլխավոր խորանը՝ հարություն առնող Քրիստոսի կերպարով և չորս մարմարե սյուներով, ստեղծել է Ցելիոս Անկոնացին 1713 թվականին, կողմնային հատվածների հինգ խորանները կառուցել է վենետիկցի Ջուզեպե Սարդին 1684-1696 թվականներին։ Խորանի զարդարանքները կատարել է խորվաթ նշանավոր նկարիչ Ցելեստին Մեդովիչը 1888 թվականին։ Վանքում է թաղված բանաստեղծ Իվան Գունդուլիչը։

Կլուատր

Կլուատր

Վանքն ունի երկու կլուատր՝ վերին (փակ է զբոսաշրջիկների համար) և ստորին (ռոմանական ոճով՝ համեմված գոթիկայի տարրերով)։ Ռոմանական կլուատրը՝ շքեղորեն զարդարված փայտե փորագիր սյուներով, ստեղծվել է մոտ 1360 թվականին Միհոյե Բրայկովի կողմից և համարվում է Խորվաթիայում ռոմանական ոճի լավագույն կառույցներից մեկը։ Կլուատրի սյունաշարը զույգ ութանկյուն սյուներից է բաղկացած, ընդ որում յուրաքանչյուրի խոյակը տարբերվում է հարևան սյունի խոյակից։ Սյուներին պատկերված են մարդկային գլուխներ, կենդանական, ծաղկային թեմաներով նախշեր։ Կլուատրն ընդհանուր առմամբ ունի 120 սյուն և 12 զանգվածեղ քառանկուն հաստ որմնասյուններ։ 1860 թվականին կլուատրը զարդարվել է ֆրեսկոներով, որոնք ներկայացնում են սուրբ Ֆրանցիսկոսի կյանքի դրվագներ։ Կլուատրի կենտրոնում շատրվան է՝ սուրբ Ֆրանցիսկոսի քանդակով։

Դեղատուն

Վանքի հիմնադրումից անմիջապես հետո եղբայրներն այնտեղ դեղատուն են հիմնել, որը սկզբնական շրջանում բավարարել է հիվանդ վանականների պահանջները, իսկ ավելի ուշ դարձել վանքի համար եկամտի աղբյուր։ Որոշ աղբյուրների համաձայն՝ Դուբրովնիկի Ֆրանցիսկյանների վանքի դեղատունն աշխարհում գործող ամենահին երրորդ դեղատունն է։ 1938 թվականից դեղատունը զուգահեռաբար նաև որպես թանգարան է ծառայում։

Գրադարան

Վանքին է պատկանում Խորվաթիայի ամենահարուստ ու ամենահին գրադարաններից մեկը։ Գրքերի հավաքածուն պարունակում է ավելի քան 70.000 միավոր գիրք, որոնցից 1.200-ն ունեն բացառիկ արժեք ու կարևորություն։ Ներկայումս այն վանքի թանգարանի մի մասն է կազմում, որտեղ բացի գրքերից ցուցադրված են եկեղեցական հին իրեր, ոսկերչական ինքնատիպ աշխատանքներ, արվեստի գործեր։

Տեղակայություն և այցելություններ

Ֆրանցիսկյան վանքը գտնվում է Դուբրովնիկ Հին քաղաքում՝ Պիլեի դարպասների և Օնոֆրիո շատրվանի մոտ։ Այն գտնվում է քաղաքի կենտրոնական փողոցի՝ Ստրադունի հյուսիսային հատվածում. վանքի գլխավոր մուտքը Ստրադունի կողմից է։ Ֆրանցիսկյանների վանքը գործող կրոնական կառույց է, նրա մի մասը, որտեղ ապրում են հոգևորականները, փակ է այցելությունների համար։ Զբոսաշրջիկների համար բաց են կլուատրը, որի մուտքն անվճար է, և թանգարանային հատվածը (ֆրանցիսկյան թանգարան, դեղատուն, գրադարան), որի մուտքը վճարովի է։

Արտաքին հղումներ

• Դալմաթիայի ու Իստրայի ֆրանցիսկյանների կայք (խորվ.) Արխիվացված 2020-02-21 Wayback Machine
• Դուբրովնիկի Ֆրանցիսկյան վանք
• Ֆրանցիսկյան վանքի թանգարան

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ֆրանցիսկյան վանք (Դուբրովնիկ)» հոդվածին։