Օձակեր արծիվ
| Օձակեր արծիվ | |
.jpg) Օձակեր արծիվ | |
| Դասակարգում | |
| Թագավորություն | Կենդանիներ (Animalia) |
| Տիպ/Բաժին | Քորդավորներ (Chordata) |
| Ենթատիպ | Ողնաշարավորներ (Vertebrata) |
| Դաս | Թռչուններ (Aves) |
| Կարգ | Ճուռականմաններ (Accipitriformes) |
| Ընտանիք | Ճուռակներ (Accipitridae) |
| Ցեղ | Իսկական օձակերներ (Circaetus) |
| Տեսակ | Օձակեր արծիվ (C. gallicus) |
| Միջազգային անվանում | |
| Circaetus gallicus | |
| Տարածվածություն և պահպանություն | |
Հատուկ պահպանության կարգավիճակ՝  Քիչ մտահոգող տեսակ  Տաքսոնի տարածվածությունը | |
Օձակեր արծիվ (լատին․՝ Circaetus gallicus), ճուռակների ընտանիքին պատկանող, եվրոպական օձակեր, գիշատիչ թռչուն, որը գրանցված է Հայաստանի Կարմիր գրքում։ Հայաստանում բնադրող-չվող է և քիչ տարածված։
Արտաքին կառուցվածք
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Մարմնի երկարությունը 62-67 սմ է, թևերի բացվածքը՝ 185-195 սմ, իսկ կենդանի զանգվածը՝ 1,5-2 կգ։ Էգը խոշոր է արուից։ Լայն գլխով, երկար ու լայն թևերով, 3-4 նկատելի շերտեր ունեցող պոչով խոշոր թռչուն է։ Գունավորումը փոփոխական է. բաց գույնի անհատները վերևից բաց դարչնագույն են, ներքևից՝ սպիտակավուն թույլ նախշերով, իսկ թևերի ծայրերը՝ մուգ։ Մուգ անհատները վերևից մոխրագույն-դարչնագույն են, ներքևից՝ ավելի հստակ զոլերով։ Մուգ գլուխը և կրծքի վերին մասը կնգուղի տպավորություն են ստեղծում։ Առավելապես հանդիպում է առանձին անհատներով։ Անզգույշ է վտանգի պահին։ Հաճախ կանգ է առնում օդում, կերակրվում է միայնակ կամ զույգերով։ Հայաստանում տարածված է Տավուշի մարզի, Գեղամա, Զանգեզուրի կիսաանապատային նախալեռներում, ժայռերի և անտառների հարևանությամբ։
Սննդառություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Սնվում է առավելապես թունավոր օձերով (գյուրզա, հայկական իժ և այլն)։ Օձին ճանկում է գլխից կամ գլխին մոտ հատվածից՝ խուսափելով օձի կծելուց, որը մահաբեր է նրա համար։
Չու
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Գարնանային վերադարձը սկսվում է ապրիլի սկզբին։ Բույնը փոքր հարթակ է՝ ճյուղերից և կանաչ բույսերից։ Բնադրում է ծառերին։Էգը և արուն թխսակալում են մոտ 40 օր։ Ձագերը 70-80-րդ օրը տիրապետում են թռիչքին։ Աշնանային չուն սկսվում է սեպտեմբերի վերջին և հոկտեմբերի սկզբին։
Հատուկ պահպանություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Սակավաթիվ, կրճատվող թվաքանակով, մասնատված արեալով տեսակ է։ Գրանցված է նախկին ԽՍՀՄԿարմիր գրքում։ ԲՊՄՄ Կարմիր ցուցակի չափորոշիչներով գնահատվում է որպես խոցելի տեսակ։
Նախնական տվյալներով Հայաստանում հաշվառվում են 10-30 բնադրող զույգ։ 2008 թվականի տվյալներով Եվրասիական տարածաշրջանային ասոցիացիայի կենդանաբանական այգիներում պահվում է 4 առանձնյակ։
Վտանգման հիմնական գործոններն են սողունների անվերահսկելի որսը, թռչունների ապօրինի որսը, բնադրման համար հարմար տարածքների յուրացումը, անտառի և թունաքիմիկատների օգտագործումը գյուղատնտեսության վնասատուների դեմ պայքարի ընթացքում։ Ձվադրման ժամանակ օձակեր արծվին մեծ վնաս են հասցնում վայրի բույսեր հավաքողները և զբոսաշրջիկները։ Վերջին տարիներին մեծացել է ձվերի և ձագերի ապօրինի հավաքը որսագողերի կողմից։
Պահպանվում է «Խոսրովի անտառ» և «Շիկահող» արգելոցներում և «Դիլիջան» ազգային պարկում[1]։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ Հայաստանի Կարմիր գիրք. Երևան: Հայաստանի բնապահպանության նախարարություն. 2010. ISBN 978-99941-2-420-6.
 | Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Օձակեր արծիվ» հոդվածին։ |
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Օձակեր արծիվ» հոդվածին։ |
| ||||||
