Վռամ Դովլաթյան

Վռամ Դովլաթյան
Ծնվել է	օգոստոսի 13, 1923; Նոր Բայազետ, Հայկական ԽՍՀ, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ
Մահացել է	դեկտեմբերի 25, 2005 (82 տարեկան); Երևան, Հայաստան
Մասնագիտություն	քիմիկոս և ուսուցիչ
Հաստատություն(ներ)	Հայաստանի ազգային ագրարային համալսարան
Անդամակցություն	ՀՀ ԳԱԱ
Ալմա մատեր	Երևանի պետական համալսարան (1949)
Գիտական աստիճան	քիմիական գիտությունների դոկտոր (1965) և պրոֆեսոր (1967)
Պարգևներ	; և

Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Դովլաթյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։

Վռամ Վաղինակի Դովլաթյան (օգոստոսի 13, 1923(1923-08-13)^[1], Նոր Բայազետ, Հայկական ԽՍՀ, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ - դեկտեմբերի 25, 2005(2005-12-25)^[1], Երևան, Հայաստան), հայ քիմիկոս-օրգանիկ։ Քիմիական գիտությունների դոկտոր (1965), պրոֆեսոր (1967)։ ՀԽՍՀ գիտության վաստակավոր գործիչ (1980)։ ՀԽՍՀ գիտությունների ակադեմիայի ակադեմիկոս (1994, թղթակից անդամ՝ 1986)^[2]:

Ֆրունզե Դովլաթյանի եղբայրը։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վռամ Դովլաթյանը ծնվել է Նոր Բայազետում։ Մասնակցել է Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի Արևելյան ռազմաճակատի («Հայրենական մեծ պատերազմ», 1941-1945) գործողություններին։ 1949 թվականին ավարտել է Երևանի պետական համալսարանի քիմիական ֆակուլտետը։ 1954 թվականից աշխատել է Հայկական գյուղատնտեսական ինստիտուտի ընդհանուր քիմիայի ամբիոնում, 1958-1989 թվականներին զբաղեցրել է ընդհանուր քիմիայի ամբիոնի վարիչի պաշտոնը։ 1962-2005 թվականներին եղել է նույն ինստիտուտի պեստիցիդների պրոբլեմային լաբորատորիայի վարիչ, 1962 թվականից, միաժամանակ՝ թունաքիմիկատների սինթեզի և փորձարարական լաբորատորիայի վարիչ^[3], 1994 թվականից ՌԴ բնական ԳԱ անդամ։

Հեղինակ է ավելի քան 450 գիտական աշխատությունների։ Ստացել է հերբիցիդներ, հակասնկիկային նյութեր և աճման խթանիչներ (կրոտիլին, մեթազին, ցուլֆազին, ֆենագոն, լավին և այլն)։ Դովլաթյանի ղեկավարած պեստիցիդների գիտական պրոբլեմային լաբորատորիայում ստացված միացությունների շարքում հայտնաբերված նոր բարձրակտիվ հերբիցիդները, ֆունգիցիդներն ու աճի խթանիչները մեծ կիրառություն են գտել գյուղատնտեսության բնագավառում։ Ուսումնասիրել է ացետաքացախաթթվային բարդ եթերի քլորմեթօքսիմեթիլման ռեակցիաները, չորրորդային ամոնիումային աղերի կատալիտիկ ազդեցությունը կարբոնաթթուների բարդ եթերների առաջացման վրա։

Հայտնաբերել է քլորալկօքսի (թիո, ամինա)-սիմ-տրիազինների ինքնատիպ վերախմբավորման ռեակցիաներ (համակցված տարա-սիմ-տրիազինների ստացումով)։ Դովլաթյանի առաջարկած ցիանամինա-սիմ-տրազինների սինթեզի եղանակը արտոնագրված է Գերմանիայում, Ճապոնիայում, Շվեյցարիայում։ Ընդգրկված է համաշխարհային գիտության բնագավառի 500 ազդեցիկ առաջատարների ցուցակում։

Պարգևներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Անանիա Շիրակացու մեդալ, 2002,
Ամերիկյան կենսագրական ինստիտուտի «Տարվա մարդ-1997» կոչում,
Ամերիկյան կենսագրական ինստիտուտի «Դարի մարդ» կոչում,
ՀԽՍՀ գիտության վաստակավոր գործիչ, 1980,
«Աշխատանքային կարմիր դրոշի» շքանշան (2),
Պատվո շքանշան,
Հայրենական մեծ պատերազմի II աստիճանի շքանշան,
«1941-1945 թթ Հայրենական մեծ պատերազմի հաղթանակի 20-ամյակին» նվիրված հոբելյանական մեդալ,
«1941-1945 թվականների Հայրենական մեծ պատերազմում հաղթանակի երեսուն տարի» հոբելյանական մեդալ,
Մեդալ «Ի հիշատակ Վլադիմիր Իլյիչ Լենինի ծննդյան 100-ամյակի»,
«1941-1945 թվականների Հայրենական մեծ պատերազմում հաղթանակի 50 տարի», 05.05.1995,
«1941-1945 թվականների Հայրենական մեծ պատերազմում հաղթանակի 60 տարի» հոբելյանական մեդալ, 05.09.2005,
«70» հոբելյանական մեդալ. ԽՍՀՄ զինված ուժերի տարիներ», 09.05.1988,
«Աշխատանքի վետերան» մեդալ, 28.05.1986,
«Իններորդ հնգամյա պլանի թմբկահար», 27.03.1985։

Երկեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Օրգանական քիմիայի գործնական աշխատանքների ցուցումներ, Երևան։ Ա. հ., 1958^[4]:
Օրգանական քիմիայի ստուգողական աշխատանքների վարիանտները։ Երևան։ Հայպետուսմանկհրատ, 1960։
Օրգանական քիմիայի գործնական աշխատանքների մեթոդական ցուցումներ։ Երևան։ Ա. հ., 1980 (համահեղինակ)։
Օրգանական քիմիայի դասընթաց։ ՀՊԱՀ, 2011, (համահեղինակ)։

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վռամ Վաղինակի Դովլաթյան, Անվանի գիտնականներ-քիմիա։ ՀԳԱ-ի գիտնականների կենսամատենագիտություն։ 2000, Հայաստանի ազգային ագրարային համալսարանի գրադարան քարտարան։ Մանրամասներ։ Դովլաթյան, Վռամ Վաղինակի։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 http://am.hayazg.info/index.php?curid=4256
↑ «ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիայի իսկական անդամներ». Վերցված է 2023 թ․ հուլիսի 19-ին.
↑ Ով ով է. Հայեր. Կենսագրական հանրագիտարան, հատոր առաջին, Երևան, 2005
↑ «ՀՀ ԳԱԱ հիմնարար գիտական գրադարանի էլ․ քարտարան- Վռամ Դովլաթյան». Վերցված է 2023 թ․ հուլիսի 19-ին.

Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Վռամ Դովլաթյան» հոդվածին։

[_b6367301891b8959-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 http://am.hayazg.info/index.php?curid=4256

[2] «ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիայի իսկական անդամներ». Վերցված է 2023 թ․ հուլիսի 19-ին.

[3] Ով ով է. Հայեր. Կենսագրական հանրագիտարան, հատոր առաջին, Երևան, 2005

[4] «ՀՀ ԳԱԱ հիմնարար գիտական գրադարանի էլ․ քարտարան- Վռամ Դովլաթյան». Վերցված է 2023 թ․ հուլիսի 19-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]