Հավալա
Հավալա կամ հեվալա ( արաբ․՝ حِوالة ḥawāla, որը նշանակում է փոխանցում կամ երբեմն վստահություն), ծագել է Հնդկաստանում որպես հավալա (հինդի՝ हवाला), հայտնի է նաև որպես havaleh պարսկերեն[1] և xawala կամ xawilaad[2] Սոմալիերենում արժեքների փոխանցման հանրաճանաչ և ոչ ֆորմալ համակարգ է, որը հիմնված է դրամական բրոքերների (հավալադարներ) հսկայական ցանցի աշխատանքի և բարի համբավի վրա։ Նրանք գործում են ավանդական բանկային, ֆինանսական ուղիների և դրամական փոխանցումների համակարգերից դուրս կամ զուգահեռ: Համակարգի համար պահանջվում է առնվազն երկու հավալադար, որը հոգ է տանում «գործարքի» մասին՝ առանց կանխիկի կամ հեռագրական փոխանցման շարժի: Թեև հավալադարները տարածված են ամբողջ աշխարհում, դրանք հիմնականում տեղակայված են Միջին Արևելքում, Հյուսիսային Աֆրիկայում, Աֆրիկայի եղջյուրում և Հնդկական թերակղզում: Հավալան հետևում է իսլամական ավանդույթներին, սակայն դրա օգտագործումը չի սահմանափակվում միայն մուսուլմաններով[3]:
Ծագում
Հավալա համակարգը ծագել է Հնդկաստանում[4]։ 2003 թվականին Հավալան որպես իրավական հայեցակարգ փաստաթղթավորվել է՝ Մաթիաս Շրամի և Մարկուս Տաուբեի՝ «Հավալա ֆինանսական համակարգի էվոլյուցիան և ինստիտուցիոնալ հիմքը» վերնագրով հրապարակման մեջ գտնելով ապացույցներ, որ Հավալայի ծագումը հասնում է մինչև 1327 թվականը[5][6]։
«Հավալան» ինքնստինքյան ազդել է ընդհանուր և քաղաքացիական իրավունքի այդ գործունեությունների վրա, ինչպիսիք են aval-ը ֆրանսիական իրավունքում և pt:aval պորտուգալական իրավունքում, և avallo-ն իտալական իրավունքում: Ավալ և ավալլո բառերն առաջացել են հավալայից[7]: Պարտքի փոխանցումը, որը «անթույլատրելի էր հռոմեական իրավունքի համաձայն, բայց լայնորեն կիրառվում էր միջնադարյան Եվրոպայում, հատկապես առևտրային գործարքներում», պայմանավորված էր «միջնադարում իտալական քաղաքների կողմից մուսուլմանական աշխարհի հետ իրականացվող առևտրի մեծ ծավալով»:
«Գործակալությունը նաև «հռոմեական իրավունքին անհայտ հաստատություն էր», քանի որ ոչ մի «անհատ չէր կարող պարտավորեցնող պայմանագիր կնքել ուրիշի անունից՝ որպես իր գործակալ»: Հռոմեական իրավունքում «կապալառուն ինքը համարվում էր պայմանագրի կողմ, և պահանջվում էր երկրորդ պայմանագիր պրինցիպալի անունից հանդես եկող անձի և վերջինիս միջև՝ պայմանագրից բխող իրավունքներն ու պարտականությունները նրան փոխանցելու համար»: . Մյուս կողմից, իսլամական իրավունքը և ավելի ուշ ընդհանուր իրավունքը «դժվարություն չունեին գործակալությունն ընդունելու որպես իր ինստիտուտներից մեկը պայմանագրերի և ընդհանրապես պարտավորությունների ոլորտում»[8]:
Կանոնակարգ
2001 թվականի սեպտեմբերի 11-ի հարձակումներից հետո այն միջազգային կազմակերպությունները, որոնք պատասխանատու են ահաբեկչության դեմ պայքարի և փողերի լվացման դեմ օրենքների կիրառման համար, իրենց ջանքերն ուղղել են Հավալայում, ինչպես նաև դրամական փոխանցումների այլ համակարգերում առկա խնդիրների բացահայտմանը: 2002 թվականի մայիսին Հավալայի վերաբերյալ առաջին միջազգային համաժողովը հրապարակեց «Հավալայի և դրամական փոխանցումների այլ համակարգերի կարգավորող շրջանակները»։ Արժույթի միջազգային հիմնադրամը (ԱՄՀ) ներդրել է մի գլուխ, որտեղ դիտարկվել են արժեքների փոխանցման ոչ ֆորմալ համակարգերը: Ըստ ԱՄՀ-ի՝ սահմանափակ ֆինանսական ծառայություններ ունեցող երկրները մակրոտնտեսական հետևանքներ են ունենում, քանի որ բնակիչները մեծապես ապավինում են ոչ ֆորմալ ֆոնդերի փոխանցման համակարգերին: Արժեքի փոխանցման ոչ ֆորմալ համակարգերն ունեն ընդհանուր բնութագրեր, ներառյալ անանունությունը, կանոնակարգման բացակայությունը կամ պաշտոնական ստուգումը: Հետևաբար, արժեքի փոխանցման ոչ ֆորմալ համակարգերը կարող են ենթակա լինել հանցավոր կազմակերպությունների կողմից փողերի լվացման և ահաբեկչության ֆինանսավորման համար[9]:
Ընթացակարգ
Հավալա համակարգի ամենահիմնական տարբերակում գումարը փոխանցվում է հավալա բրոքերների կամ հավալադարների ցանցի միջոցով: Դա փողի փոխանցում է՝ առանց այն փաստացի տեղափոխելու։ Փաստորեն, Հավալա համակարգի հաջողված սահմանումը, որն օգտագործվում է, «փողերի փոխանցում առանց փողի շարժման» է: Հեղինակ Սեմ Վակնինի խոսքերով, բազմաթիվ երկրների քաղաքներում կան խոշոր հավալադար օպերատորներ միջնորդների ցանցերով, բայց հավալադարների մեծ մասը փոքր բիզնեսներ են, որոնք աշխատում են հավալաում՝ որպես կողմնակի կամ ոչ օրինական գործողություն[10]:
Ընդհանուր առմամբ, հավալայի գործընթացը գործում է հետևյալ կերպ.
- Գումար ուղարկել. «ուղարկողը» գումար է տրամադրում հավալա գործակալին, որը հայտնի է որպես ուղարկող բրոքեր: Այս գումարը նախատեսված է «ստացողի» համար մեկ այլ քաղաքում, հաճախ օտար երկրում:
- Հրահանգների տրամադրում. գումարի հետ մեկտեղ, «ուղարկողը» ուղարկող բրոքերին տրամադրում է ծածկագիր կամ գաղտնաբառ (Token): Այս նշանը ծառայում է որպես «ստացողի» համար գումարը ստանալու բանալի:
- Նշանի հաղորդակցում. «ուղարկողը» տեղեկացնում է նշանի «ստացողին» ուղղակիորեն կամ այլ ալիքի միջոցով, օրինակ՝ հեռախոսազանգով կամ վերջերս՝ էլեկտրոնային հաղորդագրությունների միջոցով:
- Փոխանցման նախաձեռնում. ուղարկող բրոքերը կապվում է հավալայի մեկ այլ գործակալի՝ ստացող բրոքերի հետ, որը գտնվում է Ստացողի տարածքում: Նրանք տեղեկացնում են Ստացող Բրոքերին փոխանցվելիք գումարի մասին և տրամադրում են Ստացողի համար անհրաժեշտ խորհրդանիշը՝ միջոցները հավաքելու համար:
- Գումարի ստացում. «ստացողը» դիմում է ստացող բրոքերին, որը տրամադրում է նրանց փոխանցված գումարը, սովորաբար փոքր միջնորդավճար հանելուց հետո:
- Վստահության մեխանիզմ. հավալան հենվում է բրոքերների միջև վստահության համակարգի վրա: Ուղարկող բրոքերը ստացող բրոքերին պարտք է «ստացողին» հատկացված գումարը: Այս վստահությունը հաստատվում է ժամանակի ընթացքում և հաստատված հարաբերությունների միջոցով Հավալա ցանցում: Չնայած պաշտոնական փաստաթղթերի բացակայությանը, հավալա գործարքները մեծապես կախված են ներգրավված բրոքերների հեղինակությունից և հուսալիությունից:
- Բարեվարքության պահպանում. Հավալա ցանցն ապահովում է բարեվարքություն և վստահություն՝ ուշադիր ստուգելով նոր բրոքերներին և պահպանելով հաստատված արձանագրություններին և վարքագծի կանոններին խստորեն հետևելը: Ցանցում հեղինակությունը առաջնային է, և վստահության ցանկացած խախտում կարող է հանգեցնել ծանր հետևանքների, ներառյալ ցանցից հեռացումը
Համակարգի եզակի առանձնահատկությունն այն է, որ հավալա բրոքերների միջև ոչ մի մուրհակ չի փոխանակվում. գործարքն ամբողջությամբ տեղի է ունենում պատվի համակարգով: Քանի որ համակարգը կախված չէ պահանջների օրինական կիրառելիությունից, այն կարող է գործել նույնիսկ իրավական միջավայրի բացակայության դեպքում: Վստահությունը և կապերի լայնածավալ օգտագործումը այն բաղադրիչներն են, որոնք այն տարբերում են դրամական փոխանցումների այլ համակարգերից: Հավալադարի ցանցերը հաճախ հիմնված են միևնույն ընտանիքի, գյուղի, կլանի կամ էթնիկ խմբի անդամակցության վրա, և խաբեությունը պատժվում է արդյունավետ հեռացմամբ և պատվի կորստով, ինչը հանգեցնում է ծանր տնտեսական դժվարությունների[11]:
Առանձին գործարքների վերաբերյալ կազմվում են ոչ պաշտոնական գրառումներ, և պահվում է մեկ բրոքերի կողմից մյուսին պարտքի գումարը: Հավալա բրոքերների միջև պարտքերի մարումները կարող են լինել տարբեր ձևերով (օրինակ՝ ապրանքներ, ծառայություններ, գույք, աշխատողների փոխանցումներ և այլն) և չպետք է ունենան ուղղակի կանխիկ գործարքների ձև:
Բացի միջնորդավճարներից, հավալա բրոքերները հաճախ իրենց շահույթը ստանում են պաշտոնական փոխարժեքները շրջանցելու միջոցով: Ընդհանուր առմամբ, դրամական միջոցները համակարգ են մտնում աղբյուրի երկրի արժույթով և դուրս են գալիս համակարգից ստացող երկրի արժույթով: Քանի որ հաշվարկները հաճախ տեղի են ունենում առանց արտարժույթի որևէ գործարքի, դրանք կարող են իրականացվել պաշտոնական փոխարժեքներից տարբեր:
Հավալան գրավիչ է հաճախորդների համար, քանի որ այն ապահովում է միջոցների արագ և հարմարավետ փոխանցում, սովորաբար շատ ավելի ցածր միջնորդավճարով, քան բանկերի կողմից գանձվող միջնորդավճարը: Դրա առավելություններն առավել ցայտուն են արտահայտվում, երբ ընդունող երկիրը կիրառում է արտարժույթի փոխարժեքի ոչ եկամտաբեր կարգավորումներ կամ երբ ընդունող երկրում բանկային համակարգը ավելի քիչ բարդ է (օրինակ՝ իրավական միջավայրի տարբերությունների պատճառով այնպիսի վայրերում, ինչպիսիք են Աֆղանստանը, Եմենը և Սոմալին): Ավելին, աշխարհի որոշ մասերում դա դրամական միջոցների օրինական փոխանցումների միակ տարբերակն է: Այն օգտագործվել է նույնիսկ օգնության կազմակերպությունների կողմից այն տարածքներում, որտեղ այն ամենալավ գործող հաստատությունն է[12]:
Տարածաշրջանային տարբերակներ
Դուբայը տասնամյակներ շարունակ հայտնի է եղել որպես հավալայի գործարքների համար ողջունելի կենտրոն ամբողջ աշխարհում[13]:
Հարավային Ասիա
Հունդի
Հունդին ֆինանսական գործիք է, որը մշակվել է Հնդկաստանի ենթամայրցամաքում առևտրային և վարկային գործարքներում օգտագործելու համար: Հունդիները օգտագործվում են որպես դրամական փոխանցումների գործիք՝ տեղից տեղ փող փոխանցելու համար, որպես վարկային գործիք կամ պարտքի պարտավորություն՝ փող վերցնելու համար և որպես մուրհակ առևտրային գործարքներում: Հնդկաստանի Պահուստային բանկը նկարագրում է Հունդին որպես «անվերապահ գրավոր հրաման, որը տրվել է անձի կողմից, որը մյուսին ուղղորդում է որոշակի գումար վճարել պատվերում նշված անձին»[14]:
Աֆրիկայի եղջյուր
2012 թվականի տուարեգների ապստամբությունը ամիսներով Հյուսիսային Մալին թողեց առանց դրամական փոխանցումների պաշտոնական ծառայության: Հաղթահարման մեխանիզմները, որոնք ի հայտ եկան, ձևավորված էին Հավալա համակարգի վրա[15]:
Ծանոթագրություններ
- ↑ «How Iranians are avoiding sanctions». Արխիվացված օրիգինալից 2018-07-31-ին. Վերցված է 2018-07-31-ին.
- ↑ Edwina Thompson (September 2013). «Safer corridors rapid assessment - Somalia and UK banking» (PDF). HM Government. էջ 5. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 10 October 2015-ին. Վերցված է 14 May 2016-ին.
- ↑ Vaknin, Sam (June 2005). «Hawala, or the Bank that Never Was». samvak.tripod.com. Արխիվացված է օրիգինալից 20 September 2017-ին. Վերցված է 5 September 2017-ին.
- ↑ «The Hawala Alternative Remittance System and its Role in Money Laundering» (PDF). Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2016-12-28-ին. Վերցված է 2016-10-16-ին.
- ↑ Schramm, Matthias; Taube, Markus (1 January 2003). «Evolution and institutional foundation of the hawala financial system». International Review of Financial Analysis. 12 (4): 405–420. doi:10.1016/S1057-5219(03)00032-2. ISSN 1057-5219.
- ↑ Mukherjee, Andy (20 June 2022). «The Centuries-Old Financial System Better Than DeFi». Bloomberg News. Վերցված է 21 June 2022-ին.
- ↑ Badr, Gamal Moursi (Spring 1978). «Islamic Law: Its Relation to Other Legal Systems». American Journal of Comparative Law. 26 (2 [Proceedings of an International Conference on Comparative Law, Salt Lake City, Utah, February 24–25, 1977]): 187–98. doi:10.2307/839667. JSTOR 839667.
- ↑ Badr, Gamal Moursi (Spring 1978). «Islamic Law: Its Relation to Other Legal Systems». The American Journal of Comparative Law. 26 (2): 187–98 [196–8]. doi:10.2307/839667. JSTOR 839667.
- ↑ Bruce Zagaris (2010). International White Collar Crime, Cases and Materials. Cambridge University Press. էջ 444. ISBN 9781139484275.
- ↑ Vaknin, Sam (June 2005). «Hawala, or the Bank that Never Was». samvak.tripod.com. Արխիվացված է օրիգինալից 20 September 2017-ին. Վերցված է 5 September 2017-ին.
- ↑ Vaknin, Sam (June 2005). «Hawala, or the Bank that Never Was». samvak.tripod.com. Արխիվացված է օրիգինալից 20 September 2017-ին. Վերցված է 5 September 2017-ին.
- ↑ Passas, Nikos (2006). «Demystifying Hawala: A Look into its Social Organization and Mechanics». Journal of Scandinavian Studies in Criminology and Crime Prevention. 7 (suppl 1): 46–62. doi:10.1080/14043850601029083. S2CID 145753289.
- ↑ «Hawala» (PDF). www.treasury.gov. Financial Crimes Enforcement Network with Interpol/FOPAC. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից December 28, 2016-ին. Վերցված է October 16, 2016-ին.
- ↑ «Reserve Bank of India». rbi.org.in. Վերցված է 2022-11-20-ին.
- ↑ «Malians Shelter to Black Market to Transfer Cash». Voice of America. August 29, 2012. Արխիվացված է օրիգինալից September 1, 2012-ին. Վերցված է 2012-09-08-ին.
|