«Հանրապետություն»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added

Գծային

02:36, 3 Ապրիլի 2013-ի տարբերակ

Կառավարման համակարգն իրենից ներկայացնում է տվյալ երկրում իշխանության ձևավորման և ժողովուրդ-իշխանություն փոխհարաբերությունների համակարգ: Ըստ կառավարման համակարգի պետությունները լինում են՝

հանրապետություններ,
միապետություններ:

Հանրապետություն

Հանրապետական կառավարման համակարգի պարագայում իշխանությունը ձևավորվում է ուղղակի կամ անուղղակի ընտրությունների միջոցով, որի դեպքում ժողովուրդը մասնակցում է իշխանության ձևավորման գործընթացին: Առանձնացվում են հանրապետական կառավարման համակարգի 3 տեսակներ՝

նախագահական,
պառլամենտական,
խառը կամ կիսանախագահական:

Նախագահական կառավարման համակարգի դեպքում գործում է երկմանդատ կառավարման համակարգը, երբ և նախագահը, և խորհրդարանը ընտրվում են ժողովրդի կողմից: Այստեղ նախագահը հանդիսանում է պետության գլուխը, ինչպես նաև գործադիր իշխանության ղեկավարը, նրան է վերապահված կառավարության ձևավորման իրավունքը և կառավարությունը իր գործունեության համար ավելի շատ հաշվետու է նախագահի առջև, քան պառլամենտի: Նախագահական հանրապետություններին բնորոշ է օրենսդիր և գործադիր իշխանությունների անկախ գործակցությունը, ինչ նշանակում է, որ նախագահը իրավունք չունի ցրել պառլամենտը, իսկ պառլամենտը չի կարող անվստահություն հայտնել կառավարությանը, սակայն գոյություն ունեն փոխադարձ վերահսկման և հակակշռման մեխանիզմներ, մասնավորապես, նախագահը կարող է վետո դնել պառլամենտի ընդունած օրենքների վրա, իսկ խորհրդարանը իր հերթին կարող է գործի դնել իմփիչմենթի (aանվստահություն հայտնելու) գործընթացը: Խորհրդարանական հանրապետություններում կառավարության ձևավորման իրավունքը պատկանում է խորհրդարանին: Խորհրդարանական ընտրություններից հետո մեծամասնություն ստացած քաղաքական ուժը կամ մի քանի քաղաքական կուսակցություններ, կոալիցիոն սկզբունքով, ձևավորում են կառավարություն և կառավարությունը իր գործունեության համար հիմնականում հաշվետու է լինում խորհրդարանի առջև: Խորհրդարանական հանրապետություններում կարող է գործել նախագահի պաշտոնը, որը ընտրվում է խորհրդարանի կողմից, որոշակի ժամկետով: Նա հանդիսանում է պետության գլուխը, սակայն նա իրականացնում է զուտ ներկայացուցչական լիազորություններ և օժտված չէ իրական գործադիր լծակներով: Խորհրդարանական հանրապետություններում, որպես կանոն, կառավարությունները ավելի հաճախ են փոփոխության ենթարկվում և կայուն կառավարման տեսանկյունից ավելի խոցելի են, սակայն ներկայացուցչական դեմոկրատիայի ապահովման տեսանկյունից՝ ավելի ընդունելի: Կիսանախագահական կառավարման համակարգերը նույնպես շատ տարածված են: Կիսանախագահական հանրապետությունները բաժանվում են 2 խմբի՝

նախագահական-խորհրդարանական,
խորհրդարանական-նախագահական:

Առաջինի պարագայում նախագահը ավելի մեծ լիազորություններ ունի կառավարության ձևավորման գործընթացում: նա կարող է ձևավորել կառավարություն, նշանակել վարչապետին, իսկ խորհրդարանը արդեն երկրորդ փուլում կառավարության հաստատման ժամանակ կարող է անվստահություն հայտնել կառավարությանը: Այդպիսի կարգ էր գործում ՀՀժում մինչջ սահմանադրական բարեփոխումները՝ 2005թ. նոյեմբերի 27-ին: Սահմանադրության բարեփոխումներով կառավարության ձևավորման գործընթացում խորհրդարանի դերը ավելի մեծացավ: Բարեփոխված սահմանադրությամբ նախագահը վարչապետ է նշանակում խորհրդարանական խումբ-խմբակցությունների հետ խորհրդակցելուց հետո, պատգամավորների մեծամասնության վստահությունը վայելող անձի: Ռուսաստանի Դաշնությունում, որը նույնպես կիսանախագահական հանրապետություն է, վարչապետի թեկնածությունը նախագահը առաջարկում է ՊետԴումային, որն էլ քվեարկում է վարչապետի օգտին:

@@ Տող 18. / Տող 18. @@
 [[Կատեգորիա:Հանրապետություններ| ]]
-[[af:Republiek]]
-[[als:Republik]]
-[[an:Republica]]
-[[ang:Cyneƿīse]]
-[[ar:جمهورية]]
-[[arc:ܩܘܛܢܝܘܬܐ]]
-[[arz:جمهوريه]]
-[[ast:República]]
-[[az:Respublika]]
-[[ba:Республика]]
-[[bat-smg:Respoblėka]]
-[[be:Рэспубліка]]
-[[be-x-old:Рэспубліка]]
-[[bg:Република]]
-[[bn:প্রজাতন্ত্র]]
-[[br:Republik]]
-[[bs:Republika]]
-[[ca:República]]
-[[ceb:Republika]]
-[[crh:Cumhuriyet]]
-[[cs:Republika]]
-[[cv:Республика]]
-[[cy:Gweriniaeth]]
-[[da:Republik]]
-[[de:Republik]]
-[[diq:Cumhuriyet]]
-[[en:Republic]]
-[[eo:Respubliko]]
-[[es:República]]
-[[et:Vabariik]]
-[[eu:Errepublika]]
-[[fa:جمهوری]]
-[[ff:Ndenndaandi]]
-[[fi:Tasavalta]]
-[[fr:République]]
-[[fur:Republiche]]
-[[fy:Republyk]]
-[[ga:Poblacht]]
-[[gl:República]]
-[[gv:Pobblaght]]
-[[hak:Khiung-fò-koet]]
-[[he:רפובליקה]]
-[[hi:गणराज्य]]
-[[hif:Ganrajya]]
-[[hr:Republika]]
-[[ht:Repiblik]]
-[[hu:Köztársaság]]
-[[ia:Republica]]
-[[id:Republik]]
-[[ilo:Republika]]
-[[io:Republiko]]
-[[is:Lýðveldi]]
-[[it:Repubblica]]
 [[ja:共和国]]
-[[jv:Républik]]
-[[ka:რესპუბლიკა]]
-[[kbd:Республикэ]]
-[[kk:Республика]]
-[[kn:ಗಣರಾಜ್ಯ]]
-[[ko:공화제]]
-[[krc:Республика]]
-[[ku:Komar]]
-[[ky:Республика]]
-[[la:Res Publica]]
-[[lad:Repuvlika]]
-[[lb:Republik]]
-[[li:Rippebliek]]
-[[ln:Republíki]]
-[[lt:Respublika]]
-[[lv:Republika]]
-[[mg:Repoblika]]
-[[mk:Република]]
-[[ml:ഗണതന്ത്രം]]
-[[mn:Бүгд найрамдах улс]]
-[[mr:प्रजासत्ताक]]
-[[ms:Republik]]
-[[mwl:República]]
-[[my:သမ္မတနိုင်ငံ]]
-[[mzn:جوموری]]
-[[nap:Repubbreca]]
-[[nds:Republiek]]
-[[nds-nl:Rippebliek]]
-[[ne:गणतन्त्र]]
-[[new:गणतन्त्र]]
-[[nl:Republiek]]
-[[nn:Republikk]]
-[[no:Republikk]]
-[[nrm:Républyique]]
-[[oc:Republica]]
-[[os:Республикæ]]
-[[pl:Republika]]
-[[pnb:ریپبلک]]
-[[ps:ولسمشريزه]]
-[[pt:República]]
-[[qu:Republika]]
-[[ro:Republică]]
-[[ru:Республика]]
-[[rue:Републіка]]
-[[sah:Республика]]
-[[scn:Ripùbbrica]]
-[[sh:Republika]]
-[[simple:Republic]]
-[[sk:Republika]]
-[[sl:Republika]]
-[[so:Jamhuriyadda]]
-[[sq:Republika]]
-[[sr:Република]]
-[[stq:Republik]]
-[[su:Républik]]
-[[sv:Republik]]
-[[sw:Jamhuri]]
-[[szl:Republika]]
-[[ta:குடியரசு (அரசு)]]
-[[th:สาธารณรัฐ]]
-[[tl:Republika]]
-[[tr:Cumhuriyet]]
-[[tt:Җөмһүрият]]
-[[uk:Республіка]]
-[[ur:جمہوریہ]]
-[[vec:Republica]]
-[[vi:Cộng hòa]]
-[[vls:Republiek]]
-[[vo:Repüblikän]]
-[[war:Republika]]
-[[yi:רעפובליק]]
-[[yo:Orílẹ̀-èdè olómìnira]]
-[[zh:共和制]]
-[[zh-classical:共和]]
-[[zh-min-nan:Kiōng-hô-kok]]
-[[zh-yue:共和制]]