Ռափայել հրեշտակապետ

Ռափայել հրեշտակապետ;
Տեսակ	Հրեշտակապետեր, հրեշտակներ հուդայականությունում և angels in Christianity?
	Archangel Raphael Վիքիպահեստում

Ռափայել հրեշտակապետ (եբրայերեն՝ רָפָאֵל‎, Ռեփայել՝ «Աստված բուժեց», «ռաֆա» רפא բառից՝ բուժել), հրեշտակապետներից մեկն էր։ Ենոքի ապոկրիֆային գրքի համաձայն՝ նա համարվել է հրեշտակապետների մեջ երկրորդը (Միքայել Հրեշտակապետից հետո)^[1]։

Բոլոր յոթ հրեշտակներից, որոնք հանդիպել են նախաաքսորական հրեականությունում, միայն Միքայելն^[2] ու Գաբրիելն^[3] են նշվել գրություններում, որոնց բոլոր քրիստոնյաները ընդունել են իրենց անուններով։ Ռափայելն իր անունով հիշատակվել է Տոբիտի գրքում, որը մտնում է Հին կտակարանի մեջ՝ ուղղափառությունում և կաթոլիկությունում, ընդ որում կաթոլիկությունում ճանաչվել է վերջնական։ Մնացած չորսի անունները՝ Ուրիել, Ռագուիլ, Սարիել, Երահմիել, գրվել են Ենոքի գրքում (գլուխ XX), որը գրվել է մեր թվարկությունից առաջ երկրորդ դարում։

Ռափայել (Raphael) անվան արմատը առկա է նաև ժամանակակից եբրայերեն Rophe բառում, որը թարգմանաբար նշանակում է «բժիշկ»՝ դրանով իսկ հիշեցնելով այս հրեշտակին ավանդաբար վերագրվող բուժելու ունակությունները:

Ենոքի գրքում

Ռափայելը թաղել է կապված Ազազելին անապատում, քանի որ նա մարդկանց տարբեր արհեստներ էր սովորեցնում և դրանցով նրանց անառակացնում էր (Են․ 2:35—37)։

Եվ ասաց Աստված կրկին Ռափայելին․ «Կապիր Ազազելի ոտքերն ու ձեռքերը և նետիր խավարի մեջ։ Դուդայելի մեջ գտնվող անապատում անցք արա և իջեցրու նրան այնտեղ: Եվ նրա վրա դիր կոպիտ ու սուր մի քար և ծածկիր այն խավարով, որպեսզի այնտեղ հավիտյան մնա, և նրա երեսն էլ ծածկիր, որպեսզի լույս չտեսնի: Եվ դատաստանի մեծ օրը նա նետվելու է կրակի մեջ »^[4]։

Գրքում նա նկարագրվում է որպես «Սուրբ հրեշտակներից մեկը՝ մարդկանց ոգիների հրեշտակը» (ոչ բոլորինը, քանի որ Միքայելը դրված է «մարդկանց լավագույն մասի վրա՝ ընտրված ժողովրդի վրա») (Են. 4:27)։

Ռափայելը Ենոքին պատմել է մարդկային հոգիների չորս հանգստավայրերի մասին, որտեղ նրանք բնակվել են՝ սպասելով վերջին դատաստանին^[5]։ Երբ մարդը եկել է ճշմարտության պարտեզ, Ռափայելը իր տեսած ծառը անվանել է «իմաստության ծառ, որից ձեր նախնիները՝ ձեր հին հայրը և մայրը, ճաշակել են և ձեռք բերել իմաստության գիտելիքներ, և նրանց աչքերը բացվել են, և նրանք իմացել են, որ մերկ են և վտարվել են այգուց»^[6]:

Կանգնելով Տիրոջ գահի մոտ՝ Ռափայելը «օրհնել է ընտրյալներին, որոնք կշռադատված էին ոգիների Տիրոջ կողմից»^[7]։ Նա և ևս երեք հրեշտակներ կռվելու են Ազազելի և նրա զորքերի դեմ և նրանց գցելու դժոխքի կրակի մեջ^[8]։

Եվ ես հարցրի խաղաղության հրեշտակին․ «Այս շղթաները, որ զենքեր են, ու՞մ համար են պատրաստված»: Եվ նա ասաց․ «Նրանք պատրաստված են Ազազելի ջոկատների համար, որպեսզի վերցնեն նրանց և գցեն դժոխք: Եվ նրանց ծնոտները ծածկված կլինեն կոպիտ քարերով, ինչպես հրամայել է հոգիների Տերը: Միքայելն ու Գաբրիելը, Ռուֆայելը և Ֆանուելը կբռնեն նրանց դատաստանի այդ մեծ օրը և կթափեն վառվող կրակով հնոց, որպեսզի ոգիների Տերը վրեժ լուծի նրանց անիրավության համար, որովհետև նրանք հնազանդվեցին Սատանային և խաբեցին երկրի վրա ապրողներին»։

Ուղղափառությունում և կաթոլիկությունում

Ռափայել հրեշտակը հայտնվել է Տոբիթի ոչ կանոնական, երկրորդականոնական գրքում, որտեղ նա հայտնվել է մարդկային տեսքով և դարձել է Տոբիթի որդի Տոբիուսի ուղեկիցը՝ իրեն անվանելով «Ազարիա՝ Անանիա Մեծի տոհմից» (Տոբիթ, 5։18^[9])։ Ճանապարհորդության ընթացքում նշվել են հրեշտակապետի պաշտպանիչ ուժերը, օրինակ՝ Վերին Եգիպտոսում դևի աքսորը և կապումը, որը սպանել է Սառայի՝ Ռագուելի դստեր և հետագայում Տոբիուսի կնոջ յոթ ամուսիններին (Տոբիթ, 8։2^[10])։ Տուն վերադառնալուց և Տովիտա կուրությունը բուժելուց հետո Ռափայելը բացահայտել է իրեն (Տոբիթ, 12։15^[11])․

Ես Ռաֆայելն եմ՝ յոթ սուրբ հրեշտակներից մեկը, որոնք բարձրացնում են սրբերի աղոթքները և բարձրանում Սրբի փառքի առաջ։

Հնարավոր է, որ այստեղ եղել է կապվածություն Սուրբ Հովհաննեսի հայտնության անանուն հրեշտակների հետ^[12]։

Ինչ վերաբերում է Ռափայելին վերագրվող բուժիչ ունակություններին, ապա դրանց մասին շատ ավելին հայտնի չէ, քան Տոբիթին ուղղված նրա հայտարարությունից, որ նա Աստծո կողմից կանչվել է տղամարդուն կուրությունից բուժելու և Սառային՝ Տոբիուսի ապագա կնոջը, Ասմոդեուսի չար ոգուց ազատելու համար^[13]։ Կաթոլիկների շրջանում Ռափայելը համարվել է բժիշկների և ճանապարհորդների սուրբ հովանավորը, ինչպես նաև օգնել է նրանց, որոնք իր ծառայությունների կարիքն են ունեցել:

1921 թվականին առաջին անգամ Ռափայելին նվիրված օրը ներառվել է հռոմեական պատարագային տարում և նշվել է հոկտեմբերի 24-ին: 1969 թվականի օրացույցի բարեփոխմամբ տոնը տեղափոխվել է սեպտեմբերի 29 և միավորվել Միքայել հրեշտակապետի և Գաբրիել հրեշտակապետի օրվա հետ^[14]։ Այնուամենայնիվ, կաթոլիկ եկեղեցին այժմ թույլ է տալիս տոնակատարության հնարավորությունը հին օրացույցով:

Ռափայելը հաճախ պատկերված է ձեռքին մեծ ձուկ: Սա հղում է Տոբիթի գրքին, որտեղ հրեշտակապետը հրամայել է Տոբիուսին ձուկ որսալ, իսկ հետո երիտասարդին սովորեցրել է, թե ինչպես կարելի է ձկան լեղապարկի օգնությամբ բուժել հոր կուրությունը, ինչպես նաև քշել դևին՝ վառելով կենդանու սիրտն ու լյարդը։

Իսլամում

Ռափայելը Իսլամում հարգվել է որպես մեծ հրեշտակապետերից մեկը: Ըստ հադիսի՝ Ռափայելն է, որ պետք է հնչեցնի շեփորը՝ ի նշան Դատաստանի օրվա ժամանման։ Ենթադրվում է, որ շեփորը կհնչի երկու անգամ․ առաջին անգամ՝ ի նշան դատաստանի օրվա, երկրորդը՝ երբ բոլոր հոգիները կհավաքվեն վերջին դատաստանի ժամանակ։

Իսլամական ավանդույթում Ռափայելը հայտնի է Իսրաֆիլ (Isrāfīl) անունով։ Ըստ Ղուրանի՝ նա իր շունչը պահել է, սպասելով Ալլահի հրամանին, դատաստանի օրը սկսելու համար:

Գրականություն

Ռաֆայելն այցելում է Ադամին և Եվային Եդեմում՝ Ջոն Միլթոնի «Կորած դրախտում»։

Տես նաև

Ծանոթագրություններ

↑ 1 Ен. 6:29 — И сказал он мне: «Первый — Михаэль, милосердный и долготерпеливый; и второй, который поставлен над всеми болезнями и всеми ранами детей человеческих, — Рафаэль; и третий, поставленный над силами, — Габриэль; и четвёртый, который определён над покаянием к надежде тех, кто наследует вечную жизнь, имя ему Фануэль».
↑ Даниил 12:1 — «И восстанет в то время Михаил, князь великий, стоящий за сынов народа твоего; и наступит время тяжкое, какого не бывало с тех пор, как существуют люди, до сего времени; но спасутся в это время из народа твоего все, которые найдены будут записанными в книге»
↑ Лук.1:19—20,26—38
↑ «Книга Еноха». Արխիվացված է օրիգինալից 2011-12-23-ին. Վերցված է 2011-12-25-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
↑ Ен. 5:1—5, 8—14
↑ Ен. 5:61
↑ Ен. 7:25
↑ Ен. 8:62—64
↑ Տոբիթ, 5։18
↑ Տոբիթ, 8։2
↑ Տոբիթ, 12։15
↑ Աստվածաշունչ — И я видел семь Ангелов, которые стояли пред Богом; и дано им семь труб.
↑ Աստվածաշունչ— И ныне Бог послал меня уврачевать тебя и невестку твою Сарру.
↑ «Католический календарь святых». Արխիվացված է օրիգինալից 2012-03-15-ին. Վերցված է 2011-12-26-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

[:0-1] 1 Ен. 6:29 — И сказал он мне: «Первый — Михаэль, милосердный и долготерпеливый; и второй, который поставлен над всеми болезнями и всеми ранами детей человеческих, — Рафаэль; и третий, поставленный над силами, — Габриэль; и четвёртый, который определён над покаянием к надежде тех, кто наследует вечную жизнь, имя ему Фануэль».

[:1-2] Даниил 12:1 — «И восстанет в то время Михаил, князь великий, стоящий за сынов народа твоего; и наступит время тяжкое, какого не бывало с тех пор, как существуют люди, до сего времени; но спасутся в это время из народа твоего все, которые найдены будут записанными в книге»

[:2-3] Лук.1:19—20,26—38

[4] «Книга Еноха». Արխիվացված է օրիգինալից 2011-12-23-ին. Վերցված է 2011-12-25-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

[5] Ен. 5:1—5, 8—14

[6] Ен. 5:61

[:3-7] Ен. 7:25

[:4-8] Ен. 8:62—64

[9] Տոբիթ, 5։18

[10] Տոբիթ, 8։2

[11] Տոբիթ, 12։15

[12] Աստվածաշունչ — И я видел семь Ангелов, которые стояли пред Богом; и дано им семь труб.

[13] Աստվածաշունչ— И ныне Бог послал меня уврачевать тебя и невестку твою Сарру.

[14] «Католический календарь святых». Արխիվացված է օրիգինալից 2012-03-15-ին. Վերցված է 2011-12-26-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]