Ջրհոր (ջրատեխնիկական կառույց)

Ջրհոր, գրունտային ջրերի արդյունահանման համար նախատեսված ջրատեխնիկական կառույց՝ սովորաբար ներկայացված ամրացված պատերով ուղղահայաց փոսով և ջուրը մակերևույթ բարձրացնող մեխանիզմով (պարանին, «ամբարձիչ»-ձողին, շղթային ամրացված դույլով կամ պոմպերով)։

Ջրհորը հորատանցքից տարբերվում է նրանով, որ այն ավելի լայն է, քանի որ, որպես կանոն, փորվում է ձեռքով։ Ջրհորի տեղը որոշելու ժողովրդական ձևը բիոլոկացիան է։ Ճարտարագիտական երկրաֆիզիկայի ձևերը, ինչպիսիք են էլեկտրական և սեյսմիկ հետազոտությունները^[1], թույլ են տալիս ստուգել գրունտային ջրերի դիրքը նախագծում և ջրհորներ փորելու համար ընտրել ամենաբարենպաստ վայրերը։ Գրունտային ջրերն առանձնացվում են էլեկտրական դիմադրողականության մինչև 10-50 Օմ*մ-ի իջեցմամբ և երկայնական ալիքի արագության մինչև 1 600-1 800 մ/վ բարձրացմամբ։

Ջրհորի տեսակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ջրհորները տարբերվում են գրունտային ջրերի մակարդակով և ծավալով։

Շադուֆ, ջրհոր, որից ջուրը դուրս է բերվել ամբարձիչի լծակային համակարգով և օգտագործվել հին եգիպտացիների կողմից հողը ոռոգելու նպատակով։
Ռուսական ջրհոր, ծածկված գերանակապ հանքահոր ճախարակով, որի շղթային կցված է բադյա կամ դույլ։ Թմբուկը պտտվում է կոթով, սակայն հնարավոր է՝ անիվը պտտվի միևնույն առանցքի վրա, ինչպես թմբուկը։ Որպեսզի դույլը խորը ջրհոր իջեցնելիս չհավաքի շատ մեծ արագություն և ջրի մեջ հպվելիս չվնասվի, օգտագործվում է ժապավենաձև արգելակ։ Որպեսզի դույլը չլողա մակերևույթին և արագ ջուր առնի, դույլի պատի վերին մասում ամրացվում է փոքր բեռ (ծանրության կենտրոնը տեղափոխելու համար)։
Այսպես կոչված «կռունկ», որը մոտիկ տարածվող գրունտային ջրերի տեղակայման վայրում կիրառվող ջրհորի լծակավոր տեսակ է։
Արքիմեդի պտուտակով ջրհոր, որն օգտագործվում է պտուտակի օգնությամբ ջրի շարունակվող մատակարարման համար։ Այն պտտեցնում է էշը։
Աբիսինյան կամ նորտոնովյան ջրհոր, արտեզյան ջրհորի տեսակ՝ կազմված 25-63 մմ տրամագծով խողովակից։ Խողովակը տեղադրվում է ջրապարունակ շերտում գայլիկոնի միջոցով և մատակարարվում մակերեսային պոմպով։

Ջրհորները սլավոնների շրջանում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մինչև 20-րդ դարի սկիզբը ջրհորը կառուցվում էր փայտե (հիմնականում կաղնու) շրջանակով։ Սովորաբար ջրի բարձրացման փայտակերտվածքի վրա տեղադրվել է դարպաս կամ ամբարձիչ։ Ջրհորի բացվածքը փակված էր կափարիչով։

Միայնակ գործող ջրհորի դեբիտ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գրունտում տեղադրված միայնակ գործող ջրհորի դեբիտը որոշվում է հետևյալ բանաձևով^[2]․

$Q={\frac {\pi k(H_{c}^{2}-H_{d}^{2})}{\ln {\frac {R_{d}}{r}}}}$ , որտեղ $k$ -ն ֆիլտրման գործակիցն է, $H_{c}$ -ն՝ գրունտային ջրի դադարի վիճակագրական մակարդակը, $H_{d}$ -ն՝ դինամիկ մակարդակը (ջրհորից պոմպային քանակի $Q$ ժամանակի մեկ միավորի գործընթացում), $R_{d}$ -ը՝ 250-500 մ-ը՝ ավազե գրունտների համար, 700 մ-ը՝ խոշորահատիկ ավազուտների համար, $r$ -ը՝ ջրհորի շառավիղը։

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ «КОМПЛЕКСНОЕ ПРИМЕНЕНИЕ МЕТОДОВ ГЕОФИЗИКИ НА СТАДИЯХ ПРОЕКТИРОВАНИЯ, СТРОИТЕЛЬСТВА И ЭКСПЛУАТАЦИИ ИНЖЕНЕРНЫХ СООРУЖЕНИЙ И КОММУНИКАЦИЙ». Cyberleninka. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 22-ին.
↑ Зиновьев В.А. Краткий технический справочник. Т. 1. — М.: Госиздат, 1949. — С. 386

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Платонов О. А. Колодец // Русский образ жизни. — М.: Институт русской цивилизации, 2007. — С. 352. — ISBN 978-5-902725-05-3. Архивировано из первоисточника 14 Օգոստոսի 2014.
Колодец // Краткая энциклопедия домашнего хозяйства. — М.: Государственное Научное издательство «Большая Советская энциклопедия», 1959.
Хлопин Г. В. (1890–1907). «Колодцы». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ջրհոր (ջրատեխնիկական կառույց)» հոդվածին։

[1] «КОМПЛЕКСНОЕ ПРИМЕНЕНИЕ МЕТОДОВ ГЕОФИЗИКИ НА СТАДИЯХ ПРОЕКТИРОВАНИЯ, СТРОИТЕЛЬСТВА И ЭКСПЛУАТАЦИИ ИНЖЕНЕРНЫХ СООРУЖЕНИЙ И КОММУНИКАЦИЙ». Cyberleninka. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 22-ին.

[2] Зиновьев В.А. Краткий технический справочник. Т. 1. — М.: Госиздат, 1949. — С. 386

[1]

[2]