Ջերի Ֆոդոր

Ջերի Ֆոդոր
Ծնվել է	ապրիլի 22, 1935 Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ
Մահացել է	նոյեմբերի 29, 2017 (82 տարեկան) Նյու Յորք շրջան, Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ
Քաղաքացիություն	ԱՄՆ
Դավանանք	աթեիզմ
Մասնագիտություն	փիլիսոփա, ակադեմիկոս և համալսարանի դասախոս
Հաստատություն(ներ)	Ռատգերսի համալսարան, Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտ և Նյու Յորքի քաղաքային համալսարան
Գործունեության ոլորտ	փիլիսոփայություն
Անդամակցություն	Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա
Ալմա մատեր	Փրինսթոնի համալսարան, Կոլումբիայի համալսարան և Օքսֆորդի համալսարան (1961)
Տիրապետում է լեզուներին	անգլերեն
Գիտական ղեկավար	Հիլարի Ուայթհոլ Փաթնամ
Եղել է գիտական ղեկավար	Edward Stabler? և David Caplan?
Պարգևներ	Գուգենհայմի կրթաթոշակ Ժան Նիկոդի մրցանակ և Կոգնիտիվ գիտության միության անդամ

Ջերի Ալան Ֆոդոր (անգլ.՝ Jerry A. Fodor, ապրիլի 22, 1935(1935-04-22)^[1], Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ - նոյեմբերի 29, 2017(2017-11-29)^[2]^[3]^[1], Նյու Յորք շրջան, Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ^[4]), ամերիկացի փիլիսոփա և շատ կարևոր աշխատությունների հեղինակ մտքի փիլիսոփայության և ճանաչողական գիտության ոլորտներում^[11]։ Այս ոլորտներում նրա ստեղծագործությունները հիմք դրեցին մտքի մոդուլյարության և մտքի լեզվի վարկածների համար, և նա համարվում է, որ «հսկայական ազդեցություն է ունեցել մտքի փիլիսոփայության գրականության գրեթե բոլոր հատվածների վրա 1960 թվականից ի վեր»^[12]։ 2017 թվականին իր մահվան ժամանակ նա զբաղեցրել է Նյու Ջերսի նահանգի փիլիսոփայության պրոֆեսորի, պատվավոր պրոֆեսորի պաշտոնը Ռաթգերսի համալսարանում և նախկինում դասավանդել է Նյու Յորքի համալսարանի շրջանավարտների կենտրոնում և MIT-ում։

Վաղ տարիք և կրթություն

Ջերի Ֆոդորը ծնվել է Նյու Յորքում 1935 թվականի ապրիլի 22-ին և ծագումով հրեա էր^[13]։ Նա ստացել է իր A.B. degree (summa cum laude) 1956թ.-ին Կոլումբիայի համալսարանի դիպլոմը, որտեղ նա թեզ է գրել Սորեն Կիրկեգորի մասին և սովորել Սիդնի Մորգենբեսերի մոտ, իսկ փիլիսոփայության դոկտորի կոչում ստացել է Փրինսթոնի համալսարանից 1960 թվականին՝ Հիլարի Փութնամի ղեկավարությամբ^[14]։

Ակադեմիական կարիերա

1959-1986 թվականներին Ֆոդորը եղել է Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտի Քեմբրիջում, Մասաչուսեթս։ 1986-1988 թվականներին եղել է Նյու Յորքի քաղաքային համալսարանի (CUNY) լրիվ պրոֆեսոր։ 1988 թվականից մինչև 2016 թվականը թոշակի անցնելը նա Նյու Ջերսիի Ռութգերս համալսարանի փիլիսոփայության և ճանաչողական գիտության պրոֆեսոր էր, որտեղ նա վաստակավոր էր ^[15]^[16]: Բացի փիլիսոփայության հանդեպ իր հետաքրքրությունից, Ֆոդորը կրքոտ հետևում էր օպերային և պարբերաբար գրում էր հայտնի սյունակներ London Review of Books-ի համար այդ և այլ թեմաներով^[17]։

Փիլիսոփայական աշխատանք

Ֆոդորը պնդում էր, որ հոգեկան վիճակները, ինչպիսիք են համոզմունքներն ու ցանկությունները, փոխհարաբերություններ են անհատների և մտավոր ներկայացուցչությունների միջև։ Նա պնդում էր, որ այս ներկայացումները կարող են ճիշտ բացատրվել միայն մտքի լեզվով (LOT): Ավելին, մտքի այս լեզուն ինքնին իրականում գոյություն ունեցող բան է, որը կոդավորված է ուղեղում և ոչ միայն օգտակար բացատրական գործիք։ Ֆոդորը հավատարիմ էր ֆունկցիոնալիզմի մի տեսակին՝ պնդելով, որ մտածողությունը և այլ մտավոր գործընթացները հիմնականում բաղկացած են հաշվարկներից, որոնք գործում են մտքի լեզուն կազմող ներկայացումների շարահյուսության վրա։

Ֆոդորի համար մտքի զգալի մասերը, ինչպիսիք են ընկալման և լեզվական գործընթացները, կառուցված են մոդուլների կամ «օրգանների» առումով, որոնք նա սահմանում է իրենց պատճառահետևանքային և ֆունկցիոնալ դերերով։ Այս մոդուլները համեմատաբար անկախ են միմյանցից և մտքի «կենտրոնական մշակման» մասից, որն ունի ավելի գլոբալ և ավելի քիչ «տիրույթի հատուկ» բնույթ։ Ֆոդորը ենթադրում է, որ այս մոդուլների բնույթը թույլ է տալիս արտաքին օբյեկտների հետ պատճառահետևանքային կապերի հնարավորությունը։ Սա, իր հերթին, հնարավորություն է տալիս հոգեկան վիճակներին ունենալ բովանդակություն, որը վերաբերում է աշխարհի բաներին։ Կենտրոնական մշակման մասը, մյուս կողմից, հոգ է տանում տարբեր բովանդակության և մուտքերի ու ելքերի միջև տրամաբանական հարաբերությունների մասին^[18]։

Թեև Ֆոդորն ի սկզբանե մերժում էր այն միտքը, որ հոգեկան վիճակները պետք է ունենան պատճառահետևանքային, արտաքինից որոշված ասպեկտ, վերջին տարիներին նա իր գրելու և ուսումնասիրության մեծ մասը նվիրեց լեզվի փիլիսոփայությանը, մտավոր բովանդակության իմաստի և հղման խնդրի պատճառով։ Նրա ներդրումն այս ոլորտում ներառում է, այսպես կոչված, ասիմետրիկ պատճառահետևանքային տեսությունը և իմաստային ամբողջականության դեմ նրա բազմաթիվ փաստարկները։ Ֆոդորը կտրականապես դեմ էր մտքի ռեդուկտիվ հաշիվներին։ Նա պնդում էր, որ հոգեկան վիճակները բազմաթիվ իրագործելի են, և որ գիտության մեջ կա բացատրական մակարդակների հիերարխիա, այնպիսին, որ հոգեբանության կամ լեզվաբանության ավելի բարձր մակարդակի տեսության ընդհանրացումներն ու օրենքները, օրինակ, չեն կարող ընկալվել ցածր մակարդակի բացատրություններով։ նեյրոնների և սինապսների վարքագիծը. Նա նաև հայտնվեց որպես բնական ընտրության վատ հիմնավորված դարվինյան և նեոդարվինյան տեսությունների ականավոր քննադատ։

Անձնական կյանք և մահ

Ֆոդորն ապրում էր Մանհեթենում իր կնոջ՝ լեզվաբան Ջանեթ Դին Ֆոդորի հետ և ուներ երկու երեխա։ Ֆոդորը մահացել է տանը 2017 թվականի նոյեմբերի 29-ին^[19]։

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Սոլոմոն Գուգենհայմի թանգարան — 1937.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 In Memoriam: Jerry Fodor (1935-2017)
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 Jerry Fodor (1935-2017)
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 Jerry A. Fodor, Philosopher Who Plumbed the Mind’s Depths, Dies at 82 // The New York Times / J. Kahn — Manhattan: New York Times Company, A. G. Sulzberger, 2017. — ISSN 0362-4331; 1553-8095; 1542-667X
↑ Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ CONOR.Sl
↑ ^7,0 ^7,1 Mathematics Genealogy Project — 1997.
↑ http://library.mit.edu/item/000615317
↑ Guggenheim Fellows-ի տվյալների բազա
↑ http://www.institutnicod.org/seminaires-colloques/prix-jean-nicod/?lang=en
↑ Կաղապար:Cite IEP
↑ Կաղապար:Cite IEP
↑ Shook, John. R. (2005). Dictionary of Modern American Philosophers. A&C Black. էջ 817. ISBN 9781843710370 – via Google Books.
↑ "Remembering Jerry Fodor and his work"
↑ Norfleet, Phil. "Consciousness Concepts of Jerry Fodor". Academic Studies of Human Consciousness. Consciousness2007.tripod.com. Accessed 22 March 2010.
↑ "LRB: Jerry Fodor". London Review of Books. Lrb.co.uk. Accessed 22 March 2010.
↑ «Emeritus Faculty». www.philosophy.rutgers.edu.
↑ Mercier, H., &, The Enigma of Reason (Cambridge, MA: Harvard University Press, 2017), pp. 73–75.
↑ Fox, Margalit (2017 թ․ նոյեմբերի 30). «Jerry A. Fodor, Philosopher Who Plumbed the Mind's Depths, Dies at 82». The New York Times – via NYTimes.com.

[_8fc3c33f13bafd3f-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Սոլոմոն Գուգենհայմի թանգարան — 1937.

[_9472df9346cd18b3-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 In Memoriam: Jerry Fodor (1935-2017)

[_5d8a1259e6568bc3-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 Jerry Fodor (1935-2017)

[_c93273fd3bccb943-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 Jerry A. Fodor, Philosopher Who Plumbed the Mind’s Depths, Dies at 82 // The New York Times / J. Kahn — Manhattan: New York Times Company, A. G. Sulzberger, 2017. — ISSN 0362-4331; 1553-8095; 1542-667X

[_a4d0135328a4e7fa-5] Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_92551f260111d2e7-6] CONOR.Sl

[_532a64b8b67c8c5f-7] 7,0 ^7,1 Mathematics Genealogy Project — 1997.

[_7ebb532d9b94f25f-8] ttp://library.mit.edu/item/000615317

[_3deecdf550c937ef-9] Guggenheim Fellows-ի տվյալների բազա

[_5da69270500b5c2b-10] ttp://www.institutnicod.org/seminaires-colloques/prix-jean-nicod/?lang=en

[:0-11] Կաղապար:Cite IEP

[:02-12] Կաղապար:Cite IEP

[13] Shook, John. R. (2005). Dictionary of Modern American Philosophers. A&C Black. էջ 817. ISBN 9781843710370 – via Google Books.

[14] "Remembering Jerry Fodor and his work"

[15] Norfleet, Phil. "Consciousness Concepts of Jerry Fodor". Academic Studies of Human Consciousness. Consciousness2007.tripod.com. Accessed 22 March 2010.

[16] "LRB: Jerry Fodor". London Review of Books. Lrb.co.uk. Accessed 22 March 2010.

[17] «Emeritus Faculty». www.philosophy.rutgers.edu.

[18] Mercier, H., &, The Enigma of Reason (Cambridge, MA: Harvard University Press, 2017), pp. 73–75.

[19] Fox, Margalit (2017 թ․ նոյեմբերի 30). «Jerry A. Fodor, Philosopher Who Plumbed the Mind's Depths, Dies at 82». The New York Times – via NYTimes.com.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]