Որոմ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Որոմ (լատին․՝ Lolium), դաշտավլուկագգիների (հացազգիներ) ընտանիքի միամյա կամ բազմամյա խոտաբույսերի ցեղ։ Հայտնի է մոտ 40 (այլ տվյալներով՝ 15-20) տեսակ։

Հայաստանում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հայաստանում՝ 5 տեսակ՝

  • որոմ պարսկական (լատին․՝ L.persicum),
  • որոմ կարծր (լատին․՝ L.rigidum),
  • որոմ հարբեցնող (լատին․՝ L.temulentum),
  • որոմ արոտային կամ անգլիական (լատին․՝ L.perenne)
  • որոմ բազմահար կամ իտալական (լատին․՝ L.multiflorum

Վերջին երկու տեսակները կարելի է նաև մշակել Հայաստանի բոլոր մարզերում։

Տարածում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տարածված է Արագածոտնի, Կոտայքի, Լոռու, Տավուշի, Սյունիքի և այլ մարգերի անտառային, նախալեռնային և լեռնային գոտիներում։ Աճում է մարգագետիններում, մարգագետնա-տափաստաններում, իսկ բազմահար որոմները՝ կիսաանապատային և չոր տափաստանային գոտիների ջրովի պայմաններում՝ առվույտի հետ խառը։

Կենսաբանական նկարագիր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ցողունը մերկ է, հարթ, կանգուն, բարձր՝ 16-100 (120) սմ։ Տերևները գծաձև են։ Ծաղկաբույլը երկշարք հասկ է, հասկիկները՝ բազմածաղիկ։ Ծաղկում է հունիսի սկգբին։ Պտուղը հատիկ է։

Նշանակություն և կիրառում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հարբեցնող որոմը թունավոր է (հատիկի կեղևի տակ համակեցությամբ ապրում է ստրոմատինիա տեմուլենտա սունկը, որն արտադրում է թեմուլին ալկալոիդ. դրա խառնուրդ պարունակող ալյուրից ստացվում է «գիժ հաց», որն առաջացնում է գլխապտույտ, քնկոտություն, գիտակցության կորուստ, ջղաձգություններ։ Որոմը չարորակ մոլախոտ է, աղբոտում է բոլոր հացահատիկային բույսերի ցանքերը։ Պայքարի միջոցները, սերմնանյութի զտում, վաղ ցրտահերկ, հերբիցիդների ամենամյա կիրառում։

Դասակարգում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տաքսոնոմիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Որոմ դասն ավելի մոտ է Poa և Dáctylis դասերին, մտնում է Poeae ցեղի, Pooideae ենթաընտանիքի և Poaceae ընտանիքի մեջ.

  ևս 17 ընտանիք   Մոտ 15 ցեղ  
         
  կարգ Հացազգիներ     ենթաընտանիք Անանուխազգիների     դաս Որոմ
               
  բաժին Ծաղկավոր բույսեր կամ Ծածկասերմեր     ընտանիք Դաշտավլուկագգիների     ցեղ Անանուխազգիներ    
             
  ծակավոր բույսերի 44 կարգ   ևս 5 ենթաընտանիք   մոտ 50 դաս
     

Տեսակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Որոմ դասի տեսակների ցանկը[1]
Հոմանիշներ
Lolium ×boucheanum auct.
Հոմանիշներ։
Lolium ambiguum
Lolium aristatum Lag.
Lolium gaudinii Parl., nom. inval.
Lolium italicum A.Braun, nom. inval.
Lolium perenne subsp. multiflorum (Lam.) Husn.
Lolium romanum
Lolium scabrum
Lolium siculum Parl.
Հոմանիշներ
Lolium boucheanum Kunth
Lolium brasilianum Kunth
Lolium canadense Kunth
Lolium cristatum L. ex Nyman
Lolium marschallii Steven
Հոմանիշներ։
Lolium dorei
Հոմանիշներ։
Lolium linicola var. aristatum Döll
Lolium remotum var. aristatum (Döll) Asch.
Հոմանիշներ։
Lolium crassiculme
Lolium parabolicae
Lolium trabutii
Հոմանիշներ։
Cryptuarm loliaceus Link
Lolium lepturoides Boiss.
Lolium loliaceum (Bory & Chaub.) Hand.-Mazz.
Lolium rigidum var. rottbollioides Heldr. ex Boiss.
Lolium teres
Rottboellia loliacea Bory & Chaub.
Հոմանիշներ։
Lolium strictum C.Presl — Плевел прямой
Հոմանիշներ։
Lolium annuum
Lolium berteronianum
Lolium cuneatum
Lolium gracile
Հոմանիշներ։
Lolium arvense With.
Lolium temulentum var. leptochaeton A.Braun
Lolium temulentum var. muticum Noulet

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. Список таксонов составлен по информации GRIN (Germplasm Resources Information Network) Արխիվացված 2009-05-08 Wayback Machine, XREF=&GENUS XREF=Lolium&SPECIES XREF=&TAXON NAME XREF=&RANK= KEW (Flora Europaea) и проекта Викивиды (данные по состоянию на 28 июля 2008 г.)
  2. Вид Lolium edwardii H.Scholz, Stierst. & Gaisberg отсутствует в списке таксонов этого рода на сайте GRIN

Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ընթերցե՛ք «որոմ» բառի բացատրությունը Հայերեն Վիքիբառարանում։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական տարբերակը վերցված է Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։