Շուշանբանջար
Շուշանբանջար | ||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Գիտական դասակարգում | ||||||||||||
|
||||||||||||
Լատիներեն անվանում | ||||||||||||
Chaerophyllum | ||||||||||||
Տիպիկ ներկայացուցիչներ | ||||||||||||
Տեսակներ | ||||||||||||
|
Շուշանբանջար (ղմի, քեղակարոս) (լատ.՝ Chaerophýllum), նեխուրազգիների (հովանոցավորներ) ընտանիքի բազմամյա կամ երկամյա, հազվադեպ՝ միամյա խոտաբույսերի ցեղ։ Հայտնի է մոտ 40 տեսակ։
Կենսաբանական նկարագիր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ցողունն ուղղաձիգ է (բարձրությունը՝ 20-160 սմ), ճյուղավորվող, ստորին մասում՝ փշանման մազմզուկներով պատված։ Տերևները փետրաձև կտրտված են։ Ծաղկաբույլը բարդ հովանոց է, ծաղիկները մանր, սպիտակ (հազվադեպ՝ վառ կարմիր), վարդագույն կամ այլ երանգի են։ Ծաղկում է հունիս-հուլիսին։ Պտուղը երկբաժան հատիկ է, որի մասերը կախված են պտղակրից։
Տարածում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Տարածված Եվրոպայում, Ասիայում, Ամերիկայում։ Հայաստանում հանդիպում է շուշանբանջարի 5 տեսակ՝ ոսկեզօծ, վարդագույն, խոշորապտուղ, երկարամազ, սոխուկավոր (պալարակիր) կամ մանդակ՝ տարածված Արագածոտնի, Շիրակի, Լոռու, Տավուշի և այլ մարզերի անտառներում, բացատներում, անտառեզրերին, լեռների խոտածածկ լանջերին, թփուտներում։
Հայաստանում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հայաստանում՝ 5 տեսակ՝
- Շուշանբանջար ոսկեզօծ (C. aureum),
- Շուշանբանջարվարդագույն (C. roseum),
- Շուշանբանջար խոշորապտուղ (C. macrospermum),
- Շուշանբանջար սոխուկավոր (C. bulbosum)
- Շուշանբանջար երկարամազ (C. crinitum)։
Տարածված է Արագածոտնի, Շիրակի, Լոռու, Տավուշի և այլ մարզերում։ Աճում է անտառներում, անտառեզրերին, բացատներում, թփուտներում, լեռների խոտածածկ լանջերին։
Նշանակություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Դեղաբույս է. պարունակում է եթերայուղեր, ալկալոիդներ։ Արմատների թուրմն օգտագործում են ստամոքսի հիվանդությունների ժամանակ։ Որոշ տեսակների մատղաշ ցողուններից ու արմատներից պատրաստում են աղցան և այլ կերակուրներ, թթու դնում։ Մի քանիսը մոլախոտեր են. աղբոտում են հացահատիկի ցանքերը։ Որոշ տեսակների արմատներն ու մատղաշ ցողուններն ուտելի են։
Տեսակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Որոշ տեսակներ[2].
Ձախից աջ. Ծաղկաբույլ Chaerophyllum temulum, տերևները և պալարներ
|
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- She Menglan, Mark F. Watson։ Apiaceae. In։ Wu Zheng-yi & Peter H.Raven (Hrsg.)։ Flora of China. Volume 14, Science Press u.a., Beijing u.a., ISBN 0-915279-24-X, Chaerophyllum, S. 25 (Abschnitt Beschreibung, textgleich mit gedrucktem Werk, Online).
- John Francis Michael Cannon։ Chaerophyllum In։ T. G. Tutin, V. H. Heywood, N. A. Burges, D. M. Moore, D. H. Valentine, S. M. Walters, D. A. Webb (Hrsg.)։ Flora Europaea. Volume 2։ Rosaceae to Umbelliferae, Cambridge University Press, Cambridge 1968, ISBN 0-521-06662-X, S. 324–326 (aus dem unveränderten Nachdruck von 2010 (ISBN 978-0-521-15367-6), eingeschränkte Vorschau in der Google-Buchsuche).
Արտաքին Հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական տարբերակը վերցված է Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։ ![]() |
|
|