Նիկե Սամոթրակյան

Նիկե Սամոթրակյան; անգլ.՝ Winged Victory of Samothrace (Nike of Samothrace)
տեսակ	արձան և հնագիտական առարկա
քանդակագործ	Պիթոկրիտ
տարի	մ. թ. ա. 200-190
բարձրություն	244 սմ
ստեղծման վայր	ենթդ․ Հռոդոս
ուղղություն	հելլենիստական քանդակ
ժանր	Հելլենիզմ
նյութ	պարոսյան մարմար
գտնվելու վայր	Փարիզ
հավաքածու	Լուվրի հունական, հռոմեական և էտրուսկյան հնությունների բաժանմունք
սեփականատեր	Ֆրանսիական պետություն
	պատկերված են
	http://www.louvre.fr/en/oeuvre-notices/winged-victory-samothrace, http://www.louvre.fr/jp/oeuvre-notices/%E3%82%B5%E3%83%A2%E3%83%88%E3%83%A9%E3%82%B1%E3%81%AE%E3%83%8B%E3%82%B1, http://www.louvre.fr/zh/oeuvre-notices/《萨莫色雷斯岛的胜利女神》雕像 կայք
	Nike of Samothrace Վիքիպահեստում

Նիկե Սամոթրակյան, Նիկե աստվածուհու հին հունական մարմարե քանդակ (մ. թ. ա. 2-րդ դար), որ հայտնաբերվել է հունական Սամոթրակի կղզում` կաբիրաների սրբավայրում։ Քանդակը 1863 թվականին հայտնաբերել է ֆրանսիացի հյուպատոս, հնագետ Շառլ Շամպուազոն։ Նույն թվականին այն ուղարկվել է Ֆրանսիա։

Ստեղծման ժամանակաշրջան[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քանդակագործը Պիթոկրիտն է` հունական Լինդոս կղզուց։ Քանդակը հայտնաբերողները կարծել են, որ այն կանգնեցվել է մ. թ. ա. 295-289 թվականների միջակայքում մակեդոնացի զորավար Դեմետրիոս I Պոլիորկետի` մ. թ. ա. 306 թվականին Սալամինի ճակատամարտում տարած հաղթանակի պատվին։ Սամոթրակիի հնագիտական թանգարանը այժմ էլ պաշտպանում է այդ տեսակետը^[3]։ Կերամիկայի մնացորդների ուսումնասիրությունը վկայում է այն մասին, որ պատվանդանը ստեղծվել է մ. թ. ա. 200 թվականին, չնայած որոշ ուսումնասիրողներ ընդունում են մ. թ. ա. 250 կամ 180 թվականը^[4]։ Մեկ այլ տեսակետի համաձայն՝ արձանը ստեղծվել է մ. թ. ա. 200-190 թվականներին^[5]։ Քանդակը պատկերված է մակեդոնական դրամների վրա, իսկ Սամոթրակի կղզին մեծ դեր է խաղացել հելլենիստական Մակեդոնիայի շրջանում։ Առավել հավանական է, որ քանդակը նվիրված է Կոս կղզու ճակատամարտին (մ. թ. ա. 263), երբ միմյանց դեմ են պայքարել Մակեդոնիայի արքա Անտիգոն II Գոնատի և Պտղոմեոս II-ի զորքերը (հաղթել է առաջինը)։ Կա նաև տեսակետ, որ արձանը կանգնեցվել է Ամորգոսի ճակատամարտի պատվին (մ. թ. ա. 322)^[6]^[7]:

Նկարագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քանդակը ստեղծվել է հաղթանակի աստվածուհի Նիկեի պատվին ծովային ճակատամարտից հետո։ Այն տեղադրել են ծովի վրա կախված ժայռին, իսկ պատվանդանը ներկայացրել է ռազմանավ։ Ամենակարող Նիկեն` քամուց ծածանվող զգեստով պատկերված է առաջ նետվելու դիրքով։ Նուրբ, բարակ շղարշից երևում է աստվածուհու ուժեղ ու ձիգ մարմնի հրաշալի կազմվածքը։ Նրա հաստատուն քայլը և արծվային թևերի հպարտ բացվածքը առաջացնում են հաղթանակի բերկրանքի զգացում^[8]։

Ներկայումս Նիկեի քանդակը գտնվում է Լուվրում ՝ Ma 2369 համարի ներքո։

Քանդակը պատրաստված է մարմարից, նավը` գորշ լարթիական մարմարից (Հռոդոս)։ Աջ թևը վերկանգնված է գիպսից։ Քանդակը զուրկ է թևերից ու գլխից։ Հետագա պեղումների ընթացքում հայտնաբերվել են քանդակի այլ մասեր. 1950 թվականին հնագետների խումբը Կառլ Լեմանի գլխավորությամբ հայտնաբերել է աջ ձեռքը, որ հայտնվել էր մեծ քարի տակ` քանդակի հայտնաբերման տեղից ոչ հեռու։

Ժամանակակից կրկնօրինակներ և հիշատակումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կան քանդակի բազում կրկնօրինակներ ամբողջ աշխարհում։ Դրանցից մեկը կանգնեցված է Լաս Վեգասում` «Կեսարի պալատ» (Caesars Palace) խաղատան առջև։ Ֆուտբոլի աշխարհի առաջին առաջնության մրցանակը ձևավորված է եղել քանդակի տեսքով։

Արձանը Ֆրենկ Լլոյդ Ռայթի սիրելի գործն է եղել, այդ պատճառով էլ նա շատ է օգտագործել դրա կրկնօրինակները իր տարբեր նախագծերում։

Քանդակի ամենամեծ կրկնօրինակը գտնվում է Փենսիլվանիա նահանգում` բարձունքին գտնվող ռազմական զբոսայգում։ Փենսիլվանացի քանդակագործ Սամուել Մուրեյի հեղինակած 28 ոտնաչափ ունեցող քանդակը (1911) կրում է Նյու Յորքում գտնվող Նիկեի մեկ այլ քանդակի ազդեցությունը, որի հեղինակն է ամերիկացի քանդակագործ Աուգուստուս Սենտ-Գաուդենսը։

Շվեդ հեղինակ Գունար Էկելյոֆը Նիկեին դարձրել է «Սամոթրակիի հաղթանակը» բանաստեղծության հերոսը, որտեղ աստվածուհին, տարածելով թևերը, ազատության կոչ է անում` պայքարելով նացիզմի դեմ^[9]։

Քանդակի` ճիշտ նույն չափերով կրկնօրինակը գտնվում է Օհայո նահանգում` համալսարանական գրադարանի առաջ^[10]։ Նույն չափերով մեկ այլ կրկնօրինակ պահվում է Նյու Յորք նահանգի Սիրակուզա համալսարանի մոտ։ Մեծությամբ երկրորդ կրկնօրինակը գտնվում է Փենսիլվանիա նահանգի Փիթսբուրգ քաղաքում. այն ունի 10 ոտնաչափ (3 մ) բարձրություն։

Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դեպի քանդակը տանող աստիճաններ
Քանդակը պատվանդանով
Քանդակը մինչ վերականգնելը
Տեսքը հետևից

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ Կազմեք ցանկեր, ոչ թե պատերազմ — 2013.
↑ Կազմեք ցանկեր, ոչ թե պատերազմ — 2013.
↑ Хатцфилд в 1910 году указал на то, что в это время остров подчинялся злейшему врагу Деметрия Лисимаху, который не мог позволить возведения такого памятника.
↑ Haskell, Francis and Nicholas Penny. (1981) Taste and the Antique: the Lure of Classical Sculpture 1500—1900. New Haven: Yale University Press, p. 333. ISBN 0-300-02641-2
↑ Janson, H.W. (1995) History of Art. 5th edn. Revised and expanded by Anthony F. Janson. London: Thames & Hudson, pp. 157—158. ISBN 0500237018
↑ Burn, 2005. Hellenistic Art: From Alexander the Great to Augustus.
↑ A. W. Lawrence: The Date of the Nike of Samothrace, in: The Journal of Hellenic Studies Vol. 46 (1926), S. 213—218
↑ "Winged Victory: A Closer Look at the Pennsylvania Memorial". The Blog of Gettysburg National Military Park. April 30, 2016.
↑ In Ekelöf, Non Serviam, Bonniers, Stockholm 1945, and in later collected editions of his poems.
↑ http://thelantern.com/2013/03/winged-victory-replica-statue-placed-in-thompson-library-100-year-history-with-ohio-state/

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Նիկե Սամոթրակյան» հոդվածին։

[_88e7fc296a8cec37-1] Կազմեք ցանկեր, ոչ թե պատերազմ — 2013.

[_71c686a623217228-2] Կազմեք ցանկեր, ոչ թե պատերազմ — 2013.

[3] Хатцфилд в 1910 году указал на то, что в это время остров подчинялся злейшему врагу Деметрия Лисимаху, который не мог позволить возведения такого памятника.

[4] Haskell, Francis and Nicholas Penny. (1981) Taste and the Antique: the Lure of Classical Sculpture 1500—1900. New Haven: Yale University Press, p. 333. ISBN 0-300-02641-2

[Janson-5] Janson, H.W. (1995) History of Art. 5th edn. Revised and expanded by Anthony F. Janson. London: Thames & Hudson, pp. 157—158. ISBN 0500237018

[6] Burn, 2005. Hellenistic Art: From Alexander the Great to Augustus.

[7] A. W. Lawrence: The Date of the Nike of Samothrace, in: The Journal of Hellenic Studies Vol. 46 (1926), S. 213—218

[8] "Winged Victory: A Closer Look at the Pennsylvania Memorial". The Blog of Gettysburg National Military Park. April 30, 2016.

[9] In Ekelöf, Non Serviam, Bonniers, Stockholm 1945, and in later collected editions of his poems.

[10] ttp://thelantern.com/2013/03/winged-victory-replica-statue-placed-in-thompson-library-100-year-history-with-ohio-state/

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]