Նաիմա Վիֆսթրանդ
![]() | |
---|---|
![]() | |
Ծնվել է | սեպտեմբերի 4, 1890[1] |
Ծննդավայր | Կունգսհոլմ, Շվեդիա[1] |
Մահացել է | հոկտեմբերի 23, 1968[1] (78 տարեկան) |
Մահվան վայր | Գուստավ Վազա, Շվեդիա[1] |
Գերեզման | Հյուսիսային գերեզմանատուն[2][3] |
Քաղաքացիություն | ![]() |
Մասնագիտություն | երգչուհի, կոմպոզիտոր, թատրոնի դերասանուհի և կինոդերասանուհի |
Նաիմա Վիֆսթրանդ կամ Սիրի Նաիմա Մաթիլդա Վիֆսթրանդ (շվեդ.՝ Siri Naima Matilda Wifstrand, շվեդերեն արտասանություն: [ˈnâjma ˈvîːfstrand], սեպտեմբերի 4, 1890[1], Կունգսհոլմ, Շվեդիա[1] - հոկտեմբերի 23, 1968[1], Գուստավ Վազա, Շվեդիա[1]), շվեդ կինոդերասանուհի, օպերետային երգչուհի, տրուբադուր, ռեժիսոր և կոմպոզիտոր։ Միջազգայնորեն, նա առավել հռչակավոր է դարձել հասուն տարիներին Ինգմար Բերգմանի մի շարք ֆիլմերում խաղացած իր խիստ արտահայիչ երկրորդային դերերով[4]։
Կենսագրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Սիրի Նաիմա Մաթիլդա Վիֆսթրանդը ծնվել է Ստոկհոլմում, 1890 թվականին։ Նրան մեծացրել է մայրը։ Նրա մանկությունն անցել է Ստոկհոլմի կենտրոնական փողոցներից մեկում՝ Ֆլեմինգաթան փողոցում (շվեդ.՝ Fleminggatan)։ Վիֆսթրանդը երբևէ դերասանական կրթություն չի ստացել, բայց արվեստը կատարելապես ուսումնասիրել է այն ժամանակ, երբ նա 1905 թվականին միացավ Աննա Լունդբերգի թատերախմբին, որն այն ժամանակ հեղինակավոր և հարգված թատերական ընկերություն էր Շվեդիայում։ Նա նրանց հետ ճանապարհորդեց մի քանի տարի՝ հայտնվելով փոքր դերերում և օժանդակ տեսարաններում։ Այսպիսով նա ստացավ փոքր դերեր Հելսինկիի և Ստոկհոլմի թատրոններում։ Բայց այդ ժամանակ Վիֆսթրանդը չէր մտածում դերասան դառնալու մասին, փոխարենը նա ձգտում էր երգչուհի դառնալ։ Եվ որպես մեծագույն օպերետային երգչուհի էլ նա հայտնի դարձավ և 30 տարի շարունակ վայելում էր շատ հաջող աստղային կարիերան Շվեդիայում (որպես դերասանուհի նրա խոսքային դերերը եղել են դրանից շատ ժամանակ անց, երբ երգչուհու կարիերայից հետո, 1940-ական թվականներին նա աստիճանաբար հասավ դերասանական վարպետության, իսկ այնուհետև ճանաչում ստացավ որպես շվեդական բեմի և կինոյի երկրորդային դերեր կատարող լավագույն դերասանուհի)։
Կարիերա և շրջադարձ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Վիֆսթրանդը երաժշտական ու երգեցողական կրթություն ստանալով Ստոկհոլմում, Շվեդիայի երաժշտական թագավորական ակադեմիայում, 1910 թվականին մեկնում է Լոնդոն և հետագա կրթությունը շարունակում Ռայմոնդ ֆոն զուր-Մյուհլենի (գերմ.՝ Raimund von zur-Mühlen) մոտ։ Ուսումնառությունից հետո նա Սկանդինավիայի ամենճանաչված երգչուհիներից մեկն էր։ 1913-1918 թվականներին նա աշխատել է Օսկարսթիեթերն (Oscarsteatern - Շվեդիայի օպերետայի և երաժշտության առաջատար բեմ) թատրոնում և երկար տարիներ շրջագայել է Շվեդիայում և Սկանդինավիայում։ Նրա մեծագույն շրջադարձը եղավ 1916 թվականին Կալմանի Չարդաշի թագուհին (Die Csárdásfürstin) օպերետում կոմսուհի Ստասիի դերը (սոպրանո)։ 1920-ական թվականներին նա աշխատել է հիմնականում Օսլոյի և Կոպենհագենի օպերաներում։ Երկար տարիներ նա ապրել է Լոնդոնում, որտեղ նա նաև հանդես է եկել միայնակ՝ իր կիթառով կատարելով տրուբադուրական երգեր։ Հետաքրքրականն այն, որ երբ Բրիտանիայում տեղի ունեցավ հեռուստատեսային հեռարձակման առաջին փորձերը, Վիֆսթրանդը դարձավ, այսպես ասած, առաջին «հեռուստաաստղերից» մեկը, քանի որ նա 1930-ական թվականներին հայտնվեց հեռուստատեսությունում և կատարեց մի շարք երգեր։
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Naima_wifstrand-czardasfurstinnan.jpg/210px-Naima_wifstrand-czardasfurstinnan.jpg)
1937 թվականին շվեդ բեմադրիչ Պեր Լինդբերգը (Per Lindberg) դերասանուհուն տվեց Պեչումի կնոջ՝ Սելի Պեչումի (անգլ.՝ Celia Peachum) դերը Բրեխտի Երեք գրոշանոց օպերայում (շվեդ.՝ Tolvskillingsoperan), որը չափազանց հաջող բեմադրություն էր և շրջագայեց Ռիքսթիեթերնի (շվեդ.՝ Riksteatern - Շվեդիայի Ազգային պետական թատրոն) հետ։ Երբ Բերտոլդ Բրեխտը հետագայում հեռացավ Գերմանիայից՝ նացիստների պատճառով, նա առաջին անգամ տեղափոխվեց Շվեդիա, որտեղ նա մի որոշ ժամանակ ապրեց և գրեց Կուրաժ մայրիկը հատկապես Վիֆսթրանդի համար, բայց, ցավոք, անձամբ նա երբեք էլ չխաղաց այդ դերը, իսկ այն դարձավ Բրեխտի ամենահաջող պիեսներից մեկը։ Վիֆսթրանդը Շվեդիայում գտնվելու ընթացքում օգնել է Բրեխտին ինչպես ֆինանսական, այնպես էլ անձնական բնակության վայրերով։
Նկարահանում և Բերգման
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/Joh_dollarprinsessan.jpg/210px-Joh_dollarprinsessan.jpg)
Նաիմա Վիֆսթրանդը 1940-ական թվականներին պլանավորում էր թողնել բեմական կարիերան` դիմելով ռեժիսորությանը, նախ` 1944-1946 թվականներին՝ Շվեդիայի Թագավորական օպերայում։ Այնուամենայնիվ, 1940-ական թվականներին շվեդական որոշ ֆիլմերում մի քանի հաջողակ օժանդակ դերերի շնորհիվ, որտեղ Նաիման զարմացրեց քննադատներին և ներկայացավ որպես զարմանալիորեն ուժեղ և խարիզմատիկ կերպարային դերասանուհի, Շվեդիայի մի շարք երիտասարդ բեմադրիչներ և կինոռեժիսորներ մոտեցան նրան և դերեր առաջարկեցին դրամատիկական ներկայացումներում։ Այս երիտասարդ ռեժիսորներից մեկը Ինգմար Բերգմանն էր։ Ավելի ուշ Վիֆսթանդը դարձավ ռեժիսորի խմբի ամենահուսալի և վաղեմի դերասաններից մեկը։ Մալմյոյի քաղաքային թատրոնում Բերգմանի գործունեության բոլոր լեգենդար տարիներին (1954-1961) Վիֆսթրանդը եղել է խմբի մասը։ Հետագայում Բերգմանը նրան դերեր տվեց նաև իր ամենահիշարժան սկզբնական ֆիլմերից մի քանիսում, ինչպիսիք են՝ Վայրի ելակ, Ամառային գիշերվա ժպիտներ և Կախարդը։ Դրանից բացի, 1962-1963 թվականներին Վիֆսթրանդն աշխատել է նաև Ստոկհոլմի նորաբաց քաղաքային թատրոնի թիմի հետ, իսկ Գյոթենբուրգի քաղաքային թատրոնում՝ 1964 թվականից։
Նաիմա Վիֆսթրանդն ամուսնացած է եղել կապիտան Էրլինգ Նիելսենի հետ 1921-1928 թվականներին։
Ընտրյալ ֆիլմեր
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Մադամն այցելում է Օսլո (նորվեգերեն՝ Madame besøker Oslo)[5] 1927
- Երկու կին (շվեդ.՝ Två kvinnor)[6], 1947
- Երաժշտությունը մթության մեջ (շվեդ.՝ Musik i mörker)[7], 1948
- Ծարավ (շվեդ.՝ Törst)[8], 1949
- Հանուն իմ թեժ երիտասարդության (շվեդ.՝ För min heta ungdoms skull)[9], 1952
- Կանայք սպասում են (շվեդ.՝ Kvinnors väntan)[10], 1952
- Կանացի անուրջներ (շվեդ.՝ Kvinnodröm)[11], 1955
- Ամառային գիշերվա ժպիտներ (շվեդ.՝ Sommarnattens leende)[12], 1955
- Պարոն Սլիմանը գալիս է (շվեդ.՝ Herr Sleeman kommer)[13], 1957
- Մորու բացատը[14], 1957
- Դեմք (շվեդ.՝ Ansiktet)[15], 1958
- Դատավորը (շվեդ.՝ Domaren)[16], 1960
- Գայլի ժամը (շվեդ.՝ Vargtimmen)[17], 1968
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 Sveriges dödbok 1830–2020 (շվեդերեն) — 8 — Sveriges Släktforskarförbund, 2021.
- ↑ Norra Begravningsplatsen: Kändisar — Hittagraven.
- ↑ Wifstrand, SIRI NAIMA MATILDA — Svenskagravar.se.
- ↑ Naima Wifstrand
- ↑ Madame besøker Oslo, Նորվեգիայի ազգային գրադարան
- ↑ Two Women(անգլ.) ֆիլմը Internet Movie Database կայքում
- ↑ Music in Darkness(անգլ.) ֆիլմը Internet Movie Database կայքում
- ↑ Thirst(անգլ.) ֆիլմը Internet Movie Database կայքում
- ↑ For the Sake of My Intemperate Youth(անգլ.) ֆիլմը Internet Movie Database կայքում
- ↑ Secrets of Women(անգլ.) ֆիլմը Internet Movie Database կայքում
- ↑ Dreams(անգլ.) ֆիլմը Internet Movie Database կայքում
- ↑ Smiles of a Summer Night
- ↑ Mr. Sleeman Is Coming(անգլ.) ֆիլմը Internet Movie Database կայքում
- ↑ Wild Strawberries(անգլ.) ֆիլմը Internet Movie Database կայքում
- ↑ «Նաիմա Վիֆսթրանդ»(անգլ.) ֆիլմը Internet Movie Database կայքում
- ↑ The Judge(անգլ.) ֆիլմը Internet Movie Database կայքում
- ↑ Hour of the Wolf(անգլ.) ֆիլմը Internet Movie Database կայքում
Արտաքին հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]![]() | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Նաիմա Վիֆսթրանդ» հոդվածին։ |
|