Jump to content

Յակիր Ահարոնով

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Յակիր Ահարոնով
եբրայերեն՝ יַקִּיר אהַרוֹנוֹב‎
Ծնվել էօգոստոսի 28, 1932(1932-08-28)[1] (92 տարեկան)
Հայֆա, Հայֆայի մարզ
Քաղաքացիություն Իսրայել և  ԱՄՆ
Մասնագիտությունֆիզիկոս և համալսարանի դասախոս
Հաստատություն(ներ)Թել Ավիվի համալսարան, Չեփմենի համալսարան, Ջորջ Մեյսոնի համալսարան, Եշիվա համալսարան, Հարավային Կարոլինայի համալսարան և Բրանդեյսի համալսարան
Գործունեության ոլորտքվանտային մեխանիկա[2], քվանտային ֆիզիկա[2] և Դաշտի քվանտային տեսություն[2]
ԱնդամակցությունԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա, Եվրոպական գիտությունների և արվեստների ակադեմիա, Իսրայելի բնական և հումանիտար գիտությունների ակադեմիա և Ամերիկյան ֆիզիկական ընկերություն
Ալմա մատերԲրիստոլի համալսարան (1960) և Տեխնիոն - Իսրայելի տեխնոլոգիական ինստիտուտ
Տիրապետում է լեզուներինանգլերեն[2][3] և ժամանակակից եբրայերեն
Գիտական ղեկավարԴեվիդ Բոմ
Եղել է գիտական ղեկավարAvshalom Elitzur?, Sandu Popescu? և Avi Marchewka?[4]
Պարգևներ
 Yakir Aharonov Վիքիպահեստում

Յակիր Ահարոնով (եբրայերեն՝ ‏יקיר אהרונוב‏‎‎, օգոստոսի 28, 1932(1932-08-28)[1], Հայֆա, Հայֆայի մարզ), իսրայելցի ֆիզիկոս-տեսաբան, Իսրայելի Գիտությունների ազգային ակադեմիայի ակադեմիկոս (1990), ԱՄՆ գիտությունների ազգային ակադեմիայի անդամ (1993)[9][10]։ Արժանացել է ԱՄՆ Ազգային գիտական մեդալի (2009), Վոլֆի մրցանակի դափնեկիր է (1998)։

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դպրոցն ավարտել է 1950 թվականին։ 1950-1952 թվականներին ծառայել է բանակում, զորացրվել է լեյտենանտի կոչումով (Սեգեն միշնե)[11]։ 1952-1956 թվականներին սովորել է Տեխնիոնում (Հայֆա), այն ավարտելով բակալավրի աստիճանով։ Ուսումը շարունակել է Բրիստոլի համալսարանում (Մեծ Բրիտանիա) Դեյվիդ Բոմի ղեկավարությամբ, որտեղ 1960 թվականին ստացել է փիլիսոփայության դոկտորի աստիճան (PhD): 1960-1961 թվականներին աշխատել է Բրանդեյսի համալսարանում (ԱՄՆ), 1961-1967 թվականներին՝ Իեշիվա համալսարանում (ԱՄՆ), (1961-1964 թվականներին` պրոֆեսորի ասիստենտ, 1964-1967 թվականներին դոցենտ)։ 1967 թվականից մինչև 1973 թվականը նա միաժամանակ եղել է Իեշիվա համալսարանի և Թել Ավիվի համալսարանի պրոֆեսոր։ 1973 թվականից մինչև 2006 թվականը եղել է Թել Ավիվի համալսարանի և Հարավային Կարոլինայի նահանգի համալսարանի պրոֆեսոր։ 2006-2008 թվականներին եղել է Ջորջ Մեյսոնի համալսարանի պրոֆեսոր (ԱՄՆ)։ 2008 թվականից Չեփմենի համալսարանի պրոֆեսոր է (ԱՄՆ)։

Յակիր Ահարոնովի գիտական ուսումնասիրությունները ընդգրկում են քվանտային մեխանիկայի և դաշտի քվանտային տեսության ոչ տեղային, տոպոլոգիական ազդեցությունների բնագավառները։ Նրա հետաքրքրությունների ոլորտում է նաև քվանտային մեխանիկայի մեկնաբանության հարցերը։

1959 թվականին նա (իր գիտական ղեկավար Դեյվիդ Բոմի հետ համատեղ) տեսականորեն կանխատեսեց ոչ տեղային քվանտոմեխանիկական ազդեցության էֆեկտը (հետագայում կոչվեց Ահարոնով-Բոհմի էֆեկտ)[12]։ Էֆեկտի առաջին փորձնական հաստատումը ի հայտ եկավ արդեն 1960 թվականին[13]։ 1998 թվականին այս տեսական հայտնագործության համար Յակիր Ահարոնովը պարգևատրվեց ֆիզիկայի բնագավառում Վոլֆի մրցանակով։ 1988 թվականին, Դավիդ Ալբերտի և Լև Վայդմանի համահեղինակությամբ առաջարկվեց քվանտոմեխանիկական չափումների նոր տարատեսակ, թույլ չափումներ, ինչը հնարավորություն է տալիս որոշակի հավանականությամբ չափել ալիքային ֆունկցիայի աստիճանական զարգացումը, առանց դրա տատանում առաջացնելու[14]։

Յակիր Ահարոնովը հանդիսանում է Ամերիկյան ֆիզիկական ընկերության իսկական անդամ (1978)[15], Տեխնիոնի (1992), Հարավային Կարոլինայի նահանգի համալսարանի (1993), Բրիստոլի համալսարանի (1997) և Բուենոս Այրեսի համալսարանի (1999), գիտությունների պատվավոր դոկտոր։

Պարգևներ և ճանաչում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • 1983 - Ռոտշիլդյան մրցանակ ֆիզիկայի բնագավառում
  • 1984 - Վեյցմանի մրցանակ ֆիզիկայի բնագավառում
  • 1989 - Իսրայելի Պետական մրցանակ ճշգրիտ գիտությունների բնագավառում
  • 1991 - Էլլիոտ Կրեսսոնի մեդալ Ֆրանկլինի ինստիտուտից (ԱՄՆ)
  • 1995 - «Հյուլլետ-Պակարդ» մրցանակ
  • 1998 - Վոլֆի մրցանակ ֆիզիկայի բնագավառում
  • 2006 - ԵՄԵՏ մրցանակ ճշգրիտ գիտությունների բնագավառում (Իսրայել)
  • 2009 - Thomson Reuters Citation Laureate
  • 2009 - ԱՄՆ Ազգային գիտական մեդալ

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Квантовые парадоксы. Квантовая теория для растерянных (совместно с Даниэлем Рорлихом) / Yakir Aharonov, Daniel Rohrlich. Quantum paradoxes. Quantum theory for the perplexed. Wiley-VCH, 2005. ISBN 3-527-40391-4, ISBN 978-3-527-40391-2

Տես նաև

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
  3. ↑ CONOR.Sl
  4. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  5. ↑ https://www.fi.edu/en/laureates/yakir-aharonov
  6. ↑ https://wolffund.org.il/yakir-aharonov/
  7. ↑ https://clarivate.com/citation-laureates
  8. ↑ https://royalsociety.org/news/2024/05/new-fellows-2024/
  9. ↑ New Members Named to National Academy of Sciences // Physics Today 46, 7, 103 (1993) (անգլ.)
  10. ↑ Yakir Aharonov (անգլ.)
  11. ↑ «יקיר אהרונוב» (PDF) (եբրայերեն). academy.ac.il. Վերցված է 2018 թ․ դեկտեմբերի 5-ին.
  12. ↑ Y. Aharonov and D. Bohm (1959). «Significance of Electromagnetic Potentials in the Quantum Theory» (PDF). Phys. Rev. 115 (3): 485–491. doi:10.1103/PhysRev.115.485.
  13. ↑ R. G. Chambers (1960). «Shift of an Electron Interference Pattern by Enclosed Magnetic Flux». Phys. Rev. Lett. 5 (1): 3–5. doi:10.1103/PhysRevLett.5.3.
  14. ↑ Y. Aharonov, D.Z. Albert, L. Vaidman, "How the result of a measurement of a component of the spin of a spin-1/2 particle can turn out to be 100," Physical Review Letters, 1988. [1]
  15. ↑ APS Fellow Archive (անգլ.)

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Յակիր Ահարոնով» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Յակիր_Ահարոնով&oldid=10166350» էջից