Մորդեխայ Արդոն
Մորդեխայ Արդոն | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | հուլիսի 13, 1896[1][2][3][…] |
| Ծննդավայր | Tuchów, Tarnów County, Lesser Poland Voivodeship, Լեհաստան |
| Վախճանվել է | հունիսի 18, 1992[1][2][4][…] (95 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Երուսաղեմ, Իսրայել |
| Քաղաքացիություն |  Իսրայել[5] |
| Կրթություն | Բաուհաուզ |
| Մասնագիտություն | արվեստների գործիչ, նկարիչ և համալսարանի դասախոս |
| Թեմաներ | գեղանկարչություն |
| Աշակերտներ | Bluma Odess Ronkin? |
| Պարգևներ | Իսրայելի մրցանակ |
| Զավակներ | Michael Ardon? |
| Կայք | ardon.com |
| Mordecai Ardon Վիքիպահեստում | |
Մորդեխայ Արդոն (ծննդյամբ՝ Մաքս (Մորդհե Էլիէզեր) Բրոնշտեյն, եբրայերեն՝ מרדכי ארדון, հուլիսի 13, 1896[1][2][3][…], Tuchów, Tarnów County, Lesser Poland Voivodeship, Լեհաստան - հունիսի 18, 1992[1][2][4][…], Երուսաղեմ, Իսրայել), իսրայելցի նկարիչ։
Կյանք և ստեղծագործություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մաքս Բրոնշտեյնը ծնվել է հավատացյալ հրեական ընտանիքում, ներկայիս Լեհաստանի տարածքում։ 1921-1925 թվականներին նա սովորել է Դեսաուի Բաուհաուզի դպրոցում, որտեղ նրա ուսուցիչներն են եղել Պաուլ Կլեեն, Վասիլի Կանդինսկին, Լիոնել Ֆեյնինգերը և Յոհաննես Իտտեն։ Արդոնի աշխատանքների վրա հատկապես մեծ ազդեցություն են ունեցել Պաուլ Կլեեի ստեղծագործությունները։ 1926 թվականին Արդոնն ընդունվում է Մյունխենի գեղարվեստի ակադեմիա և Մաքս Դյորների ղեկավարությամբ ծանոթանում է հին վարպետների նկարելու տեխնիկային։ Մասնավորապես նկարիչը գտնվել է Ռեմբրանդտի և Էլ Գրեկոյի գեղանկարչական ստեղծագործությունների ազդեցության ներքո։ 1933 թվականին, Գերմանիայում ԱՍԳԲԿ-ի իշխանության գալուց հետո, Արդոնն արտագաղթում է Բրիտանական Պաղեստին[6]։ Այստեղ նա դասավանդում է 1906 թվականին հիմնադրված Բեցալել արվեստի դպրոցում (այժմ՝ Բեցալելի անվան արվեստի և դիզայնի ակադեմիա)։ Նրա աշակերտներից է եղել կինետիկական արվեստի հիմնադիրներից մեկը Յակով Ագամը։ 1936 թվականին ստացել է պաղեստինյան քաղաքացիություն և փոխել է անունը՝ դառնալով Մորդեխայ Արդոն[7]։ 1959 թվականին Մորդեխայ Արդոնը մասնակցել է Կասսելում կազմակերպված ժամանակակից արվեստի documenta II միջազգային ցուցահանդեսին։ 1963 թվականին նրան շնորհում են Իսրայելի Պետական մրցանակ։
Մորդեխայ Արդոնի գեղարվեստական ոճը հիմնականում հետաքրքիր է նրանով, որ իր ստեղծագործություններում նա փորձում է հերքել այն թեզը, որ ժամանակակից աբստրակտ արվեստն անհամատեղելի է «հին վարպետների» տեխնիկայի հետ։ Դասական գեղանկարչության ուսումնասիրության ընթացքում ձեռք բերված գիտելիքներն ու հմտությունները Մորդեխայ Արդոնի ստեղծագործություններին տալիս են պատկերման ձևի խորություն և հարստություն։ Մորդեխայ Արդոնը համարվում է հասարակական և քաղաքական ազդեցություններից դուրս գտնվող «մաքուր արվեստի» գաղափարների կողմնակից։ Նա կոչ էր անում իր ստեղծագործությունների մասին դատել միայն զուտ ստեղծագործական որակներով, կոմպոզիցիայով, գուներանգներով և դիտողի վրա ունեցած ներքին ազդեցությամբ։ Նկարիչը մերժում էր այդ ազդեցության վրա սիմվոլիկ, գրական և այլ տարրերի օգտագործումը։ Միաժամանակ նա չէր կարողանում ամբողջությամբ հետևել իր «արտաքաղաքական» կանոններին, իր ստեղծագործություններում (մասնավորապես՝ 1955-1988 թվականների 8 լայնածավալ եռածալիկ նկարներում)՝ առաջին հերթին հանդես գալով պատերազմի սարսափի և սոցիալական անարդարության դեմ։
Պարգևներ և մրցանակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի մրցանակ, 1954
- Իսրայելի մրցանակ, 1963[8]
- Յակիր Երուշալաիմ (Երուսաղեմի արժանավոր քաղաքացի) մրցանակ[9]
- Երուսաղեմի հրեական համալսարանի պատվավոր դոկտոր, 1974
- Բորիս Շվարցի մրցանակ, 1988
- Isracard մրցանակ, Թել Ավիվի գեղարվեստի թանգարան, 1992
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Mordecai Ardon - Recent Paintings. London: Marlbborough Fine Art, 1987. 52 S., farb. Abb
- Mordecai Ardon. Amsterdam: Stedelijk Museum, 1961.
- Mordecai Ardon 1896-1992 in memoriam. London: Marlborough Fine Art1995. 39 S.; 25 Farbtafeln u.1 farb.Fotoporträt
- Mordecai Ardon. Bilder aus den Jahren 1953-1978. Eine Ausstellung. Berlin: Neuer Berliner Kunstverein, 1978. 76 S., mit 3 Klapptafeln u. zahlr. Abb.
- Art Israel. 26 painters and sculptors. Exhibition. Werke von Morcedai Ardon, N. Bezem (Essen), I. Danziger (Berlin), M. Gross, S. Haber, Anna Ticho (Wien), Y. Tumarkin (Dresden) u.a.]. New York: Museum of Modern Art, 1964. 88 S., zahlr. Abb.
- Mordekhai Ardon: Tsiv’e Ha-zeman (Mordecai Ardon: The Color of Times) Ed.: Arturo Schwarz.[in hebräischer Sprache]. Jerusalem: Rubin Mass, 2003. 239 S.
- Visney, Michele: Mordecai Ardon. New York: Harry Abrams, 1973. 240 S., 208 ill. ISBN 0-8109-0171-4
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Mordechai Ardon
- ↑ 3,0 3,1 Encyclopædia Britannica
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Mordecaï Ardon — 2006. — ISBN 978-0-19-977378-7
- ↑ Ժամանակակից արվեստի թանգարանի առցանց հավաքածու
- ↑ «Mordecai Ardon»։ Tate
- ↑ Agi Katz (հուլիսի 18, 1992)։ «Obituary: Mordecai Ardon»։ The Independent
- ↑ «Israel Prize recipients in 1963 (in Hebrew)»։ Israel Prize Official Site։ Արխիվացված է օրիգինալից հուլիսի 14, 2010-ին
- ↑ «Recipients of Yakir Yerushalayim award (in Hebrew)»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2013-10-22-ին City of Jerusalem official website
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Արդոնի կայէջը
- Մորդեխայ Արդոնի հավաքածուն Իսրայելի թանգարանի կայքում
- Մորդեխայ Արդոնի արվեստը Europeana կայքում
| ||||||||||||||||
|
Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Մորդեխայ Արդոն կատեգորիայում։ |