Jump to content

Մոխրագույն սագ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Մոխրագույն սագ
Մոխրագույն սագ
Մոխրագույն սագ
Դասակարգում
Թագավորություն  Կենդանիներ (Animalia)
Տիպ/Բաժին Քորդավորներ (Chordata)
Ենթատիպ Ողնաշարավորներ (Vertebrata)
Դաս Թռչուններ (Aves)
Կարգ Սագանմաններ (Anseriformes)
Ընտանիք Բադեր (Anatidae)
Ցեղ Սագ (Anser)
Տեսակ Մոխրագույն սագ (A. anser)
Միջազգային անվանում
Anser anser
Տարածվածություն և պահպանություն
Հատուկ պահպանության կարգավիճակ՝
Քիչ մտահոգող տեսակ

Տաքսոնի տարածվածությունը
Տաքսոնի տարածվածությունը

Մոխրագույն սագ (լատին․՝ Anser anser), բադերի ընտանիքին պատկանող ջրլող թռչուն։ Նստակյաց է, տարածված։ Գրանցված է ՀՀ Կարմիր գրքում։

Արտաքին կառուցվածք

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մարմնի երկարությունը 75-90 սմ է, թևերի բացվածքը՝ 147-180 սմ, կենդանի զանգվածը՝ 2,5-4,4 (հազվադեպ՝ 6) կգ։ Փետրածածկը դարչնագույն-մոխրագույն է, ոտքերը՝ վարդագույն, գլուխը և կտուցը՝ մեծ։ Թռչելիս վերևից ակնառու են բաց մոխրագույն դաստակաթևը և գոտկատեղը։ Կտուցը նարնջագույն է։ Երիտասարդը թվացյալ խայտավոր է, մեջքին և կողքերին ցայտուն բաց գույնի գծերը բացակայում են։

Խիստ հնչեղ ձայնով թռչուն է, թռիչքի ընթացքում լսելի են եռահնչյուն ճիչեր։ Մոխրագույն սագերը թռչում են սեպաձև երամ կազմած (30-100 թռչուն)՝ սագերին բնորոշ կռնչոցով։ Բնակվում է եղեգի ու ջրեղեգի առկայությամբ ջրային տարածքներում, կեր է փնտրում դաշտերում։

Սննդառություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սնվում է ջրային և դաշտային խոտաբույսերով, անողնաշարավորներով, սերմնահատիկներով։

Բույնը բավական ծավալուն է (տրամագիծը՝ 110-180 սմ)՝ եղեգի ցողունների և այլ ջրային բույսերի կույտ՝ լճակների ափեզրի խիտ եղեգնուտում։ Ձվերը բներում հայտնվում են մարտի վերջից մայիսի առաջին կեսին։ Դնում է 86 մմ տրամագծով, սպիտակ 4-6 ձու (1 ձվի զանգվածը՝ 167,8-185 գ է՝ մայր թռչունի միջին կենդանի զանգվածի 5,3%-ը)։ Թխսակալում է էգը՝ 27-28 օր. բնից հեռանալիս ձվերը քողարկում է սեփական աղվափետուրներով ու եղեգի տերևներով։ Ձագերը բներում հայտնվում են մայիսի վերջ հունիսին։

Ներկայումս ՀՀ տարածքում մոխրագույն սագերի թվաքանակը և բնադրման համակեցությունները խիստ կրճատվել են։ 1998-2005-ին կենսապայմանների և պահպանության միջոցների բացակայության, որսագողության ու տնային պայմաններում բազմացնելու նպատակով ձվերը հավաքելու հետևանքով Արարատյան դաշտում բնադրումը խիստ կասկածելի է։ Կարիք ունի անհատական պաշտպանության։ Չուի ժամանակ հանդիպում է Ախուրյանի ջրամբարում հատկապես գարնանը։

Պահպանություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հազվագյուտ տեսակ է։ ԲՊՄՄ Կարմիր ցուցակի չափորոշիչներով գնահատվում է որպես խոցելի տեսակ։

Ներկայումս Արարատյան հարթավայրի գերխոնավ տարածքներում կարելի է հանդիպել մոխրագույն սագի 30-50 բնադրող զույգի։ Ձմեռող անահտների թիվը տատանվում է 50-150-ի սահմաններում։

Վտանգման հիմնական գործոններն են եղեգնուտների հրդեհումը, բնադրման շրջանում անհանգստացման գործոնը և որսագողությունը։

Գրանցված է Բեռնի կոնվենցիայի Հավելված 2–ում[1]։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. Հայաստանի Կարմիր գիրք. Երևան: Հայաստանի բնապահպանության նախարարություն. 2010. ISBN 978-99941-2-420-6.
Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մոխրագույն սագ» հոդվածին։
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մոխրագույն սագ» հոդվածին։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական տարբերակը վերցված է Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։