Միջփորոքային միջնապատի արատ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Միջփորոքային միջնապատի արատ
Երևում էմիջփորքային միջնապատի արատի մի քանի ձև՝
1. կոնվենտրիկուլյար
2. Պերիմեմբրանոզ
3. խորշիկային
4. Մկանային
Տեսակհազվագյուտ հիվանդություն և հիվանդության կարգ
Պատճառբնածին
Հիվանդության ախտանշաններշնչարգելություն կերակրման ընթացքում, քրտնարտադրություն։ Աուսկուլտատիվ՝ պանսիստոլիկ աղմուկ
Բժշկական մասնագիտությունբժշկական գենետիկա
Բուժումդեղորայքային և վիրաբուժական
Հաճախություն30-60%
 Ventricular septal defect Վիքիպահեստում

Սրտի աջ և ձախ փորոքները միմյանից բաժանվում են միջփորոքային միջնապատով, որի ամբողջականության բնածին խախտումը կոչվում է միջփորոքային միջնապատի արատ (ՄՓՄԱ)։ Ընդ որում միջփորոքային միջնապատի դեֆեկտը կարող է հասնել գնդասեղի չափից մինչև հսկա չափերի, ընդհուպ մինչև միջնապատի լրիվ բացակայություն։ Միջփորոքային միջնապատը կազմված է սոտրին մկանային և վերին թաղանթային հատվածներից, որոնք նյարդավորվում են կարդիոմիոցիտներից եկող ազդակններով։

Միջփորոքային միջնապատի թաղանթային հատվածն ավելի մոտ է գտնվում ատրիովենտրիկուլյար հանգույցին, թաղանթային հատվածի դեֆեկտն ավելի հաճախ հանդիպում է մեծահասակների և մեծ տարիքի երեխաների մոտ[1]։ Այս արատը պահանջում է վիրաբուժական միջամտություն, ընդ որում սրտի վրա կատարվող վիրահատությունների մոտ մոտավորապես 80 % դեպքերը պատկանում են հենց միջփորոքային միջնապատի արատին[2]։

Միջփորոքային միջնապատի թաղանթային հատվածի արատն ավելի հաճախ է հանդիպում, քան մկանային հատվածինը և կազմում է սրտի բնածին արատների հիմնական մասը[3]։

Նշաններ և ախտանիշներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Միջփորոքային միջնապատի արատը արտահայտվում է երեխայի ծննդից մի քանի շաբաթ անց։ Միջփորոքային միջնապատի արատը դասվում է ացիանոտիկ (ոչ կապույտ) արատների շարքին, առկա է ձախից աջ շունտ, հետևաբար վաղ փուլերում ցիանոզի (կապտության) նշաններ չկան։ Այնուամենայնիվ վիրաբուժական միջամտությամբ չշտկված արատը կարող է բերել թոքային դիմադրության բարձրացմանը, որն էլ իր հերթին կարող է բերել շունտի ուղղության փոխմանը, կունենանք աջից ձախ շունտ, որն էլ կբերի ցիանոզի առաջացման։

  • Պանսիստոլիկ (հոլոսիստոլիկ) աղմուկ է լսվում կրծքավանդակի ձախ ստորին հատվածում կրծոսկրին մոտ (կախված է արատի չափից) +/- շոշափվող դող, որը պայմանավորված է արյան տուրբուլենտ հոսքով։ Սրտի տոները նորմալ են։ Մեծ արատը կարող է բերել գագաթային հրոցի տեղաշարժման (տեղաշարժվում է դեպի կողք, պայմանավորված սրտի չափերի մեծացմամբ)։ Նորածինները, ում մոտ առակա է մեծ չափի արատ նկատվում է արտահայտված քրտնարտադրություն և հաճախաշնչություն կրծքով կերակրման ընթացքում[4]։

Միջփորոքային միջնապատի ռեստրիկտիվ փոքր արատներին բնորոշ են աուսկուլտատիվ ավելի բարձր, կոպիտ պանսիստոլիկ աղմուկը կրծոսկրի ձախ եզրով և ավելի ուժեղ շոշափվող դողոցով։ Ավելի մեծ չափի արատներին բնորոշ է ավելի ցածր, փչող բնույթի սիստոլիկ աղմուկը, ինչպես նաև թոքային հիպերտենզիան և ուժեղացած արյունահոսքը։ Ժամանակի ընթացքում ձախից աջ շունտը թոքային հիպերտենզիայի պատճառով կարող է փոխել իր ուղղությունը, դառնալ աջից ձախ շունտ, որն էլ կոչվում է Էյզենմենգերի սինդրոմ։

Պատճառագիտություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Միջփորոքային միջնապատի բնածին դեֆեկտը սովորաբար զուգակցվում է այլ բնածին արատների հետ, որոնց է պատկանում Դաունի սինդրոմը[5]։

ՄՓՄԱ-ն կարող է առաջանալ նաև սրտամկանի ինֆարկտից մի քանի օր անց, միջնապատի սուր մեխանիկական վնասման հետևանքով, նախքան սպիական հյուսվածքի ձևավորումը։

Միջփորոքային միջնապատի բնածին արատը պայմանավորված է սաղմնագոյացման 24-28-րդ օրերին սրտի ոչ լիարժեք ձևավավորմամբ։ Արատի պատճառը հիմնականում հանդիսանում է NKX2.5 գենի բացակայությունը։

Պաթոֆիզիոլոգիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Փորոքի կծկման կամ սիստոլայի ժամանակ արյան մի փոքր մաս ձախ փորոքից անցնում է դեպի աջ փորոք, որտեղից էլ թոքային զարկերակով անցնում է թոքեր, որն էլ թոքային երակներով կրկին լցվում է ձախ նախասիրտ, որտեղից էլ ձախ փորոք։ Սա ունի երկու հիմնական ազդեցություն։ Առաջինը շրջանառող արյան հետհոսքն է, որը բերում է ձախ փորոքում արյան ծավալի մեծացման։ Երկրորդը՝ քանի որ նորմայում ձախ փորոքում սիստոլիկ ճնշումն ավելի բարձր է (120 մմ․սս․) քան աջ փորոքում (20 մմ․սս․), ապա ձախ փորոքից աջ փորոք եկող արյունը բերում է աջ փորոքում արյան ճնշման և ծավալի բարձրացման, որն էլ իր հերթին հանգեցնում է թոքային հիպերտենզիայի առաջացմանը։ Որոշ ծանր դեպքերում թոքային հիպերտենզիան կարող է բարձրանալ այնքան, որ հավասարվի համակարգային ճնշմանը։ Սրա հետևանքով ձախից աջ շունտը դառնում Է աջից ձախ շունտ, թթվածնով աղքատ արյունը աջ փորոքից անցնում է ձախ փորոք, որտեղից էլ աորտայով անցնում է դեպի համակարգային շրջանառություն և բերում է ցիանոզի առաջացման[6]։

Սա ավելի հաճախ դիտվում է մեծ չափի արատ ունեցող անձանց մոտ, որն արտահայտվում է շնչարգելությամբ, սնուցման խանգարմամբ և նորածինների քաշի և հասկաի աճով սանդղակին համապատասխան։ Փոքր արատով հիվանդները կարող են լինել ասիմպտոմատիկ։ Գոյություն ունեն չորս տեսակի միջնապատային արատներ՝ թաղանթային, ելքային, ատրիովենտրիկուլյար, մկանային[7]։ Ընդ որում ամենից հաճախ հանիդպում են թաղանթային հատվածի արատները և ավելի քիչ մկանային հատվածի արատները։

Ախտորոշում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ՄՓՄԱ-ն կարող է հայտնաբերվել աուսկուլտատիվ։ ՄՓՄԱ-ի համար պաթոգնոմիկ են հոլոսիստոլիկ աղմուկ։ Աուսկուլտատիվ կարելի է հայտնաբերել նշանակալի չափի արատները։ Աղմուկը պայմանավորված է արյան հոսքով ձախ փորոքից դեպի աջ փորոք, որը նորմայում չպետք է լինի։ Եթե երկու փորոքների միջև չկա արյան ճնշման զգալի տարբերություն, ապա աուսկուլտատիվ որևէ աղմուկ կարող ենք չլսել։ Սա լինում է հետևյալ դեպքերում՝

1)պտղի մոտ (երբ աջ և ձախ փորոքներում ճնշումը հաբասար է),

2)ծնվելուց հետո շատ կարճ ժամանակ (նախքան աջ փորոքի ճնշման նվազումը)

3)որպես ՄՓՄԱ-ի չբուժման դեպքում ուշ փուլերում։ Աուսկուլտատիվ կասկածները կարելի է հերքել կամ հաստատել ոչ ինվազիվ միջամտությամբ, որին է պատկանում էխոսրտագրությունը։ Փորոքներում ճնշման հստակ չափման համար կարող է սրտային կաթետերիզացիայի անհրաժեշտություն լինել։

Դասակարգում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ՄՓՄԱ-ի դասակարգման բազմաթիվ դասակարգումներ կան, սակայն ընդունված է առաջնորդվել Congenital Heart Surgery Nomenclature և Database Project-ի դասկարգումներով[8]։ Դասակարգումը պայմանավորված է արատի տեղակայմամբ։

Դասակարգում ըստ արատի տեղակայման[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տիպ 1[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Առաջին տիպին պատկանում են սուբաորտալ տեղակայման արատները

Տիպ 2[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Երկրորդ տիպը կոչվում է նաև պերիմեմբրանոզ (հարթաղանթային), պարամեմբրանոզ (շուրջթաղանթային), կոնովենտրիկուլյար (դեֆեկտը գտնվում է թոքային և աորտալ փականների անմիջապես ներքևում)։ Երկրորդ տիպին են պատկանում թաղանթային և սուբաորտալ տեղակայման արատները։
  • Արատներից ամենահաճախ հանդիպող ձևն է, մոտ 70%

Տիպ 3[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Երրորդ տիպը հայտնի է նաև որպես խորշիկային կամ AV խողովակային։

  • Հիմնականում զուգակցված է ատրիովենտրիկուլյար (նախասիրտ-փորոքային) միջնապատի դեֆեկտի հետ, հայտնաբերվում է մոտ 5 % դեպքերում

Տիպ 4[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Չորրորդ տիպը կոչվում է նաև մկանային

  • Տեղակայված է միջնապատի մկանային հատվածում, հայտնաբերվում է մոտ 20% դեպքերում։ Ունի ենթադասեր, որը կրկին պայմանավորված է տեղակայմամբ՝ առաջային, գագաթային, հետին և միջին

Տիպ. Գերբոդ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տիպ Գերբոդը հայտնի է նաև, որպես ձախ փորոքի և աջ նախասրտի միջև հաղորդակցություն։

  • Պատճառը նախասիրտ-փորոքային միջնապատի բացակայությունն է։
  • Սրտի անատոմիական պատկերի կտրվածք, որի վրա երևում են միջփորոքային միջնապատի արատներ։

    Սրտի անատոմիական պատկերի կտրվածք, որի վրա երևում են միջփորոքային միջնապատի արատներ։

  • Միջփորոքային միջնապատի արատ։

    Միջփորոքային միջնապատի արատ։

  • A պատկերը ցույց է տալիս արյան նորմալ շրջանառությունն առողջ սրտում։ B պատկերը ցույց է տալիս միջփորոքային միջնապատի արատի ամենահաճախ հանդիպող տեղակայումը։ Արատի պատճառով թթվածնով հարուստ արյունը ձախ փորոքից անցնում է աջ փորոք և խառնվում թթվածնով աղքատ արյանը։

    A պատկերը ցույց է տալիս արյան նորմալ շրջանառությունն առողջ սրտում։ B պատկերը ցույց է տալիս միջփորոքային միջնապատի արատի ամենահաճախ հանդիպող տեղակայումը։ Արատի պատճառով թթվածնով հարուստ արյունը ձախ փորոքից անցնում է աջ փորոք և խառնվում թթվածնով աղքատ արյանը։

Բուժում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նիտինոլն իրենից ներկայացնում 4մմ տրամագծով հատուկ գործիք, որն օգտագործվում է միջփորոքային միջնապատի մկանային արատը փակելու համար։

Մեծ մաս դեպքերում բուժում չի պահանջվում, քանի որ դեֆեկտն ինքնուրույն փակվում է կյանքի առաջին տարում։ ՄՓՄԱ-ի բուժումը կոնսերվատիվ է կամ վիրահատական։ Փոքր չափի արատները կարող են ինքնուրույն փակվել, սրտի չափերի մեծացմանը զուգահեռ, որոշ դեպքերում կատարվում է կոնսերվատիվ բուժում։

Որոշ դեպքերում, հատակպես հետևյալ զուգակցումների դեպքում անհրաժեշտ է կատարել վիրաբուժական միջամտություն՝

1. Քրոնիկական սրտային անբավարարություն, որոնք դեղորայքային ազդեցությանը չեն ենթարկվում

2. ՄՓՄԱ և թոքային զարկերակի ստենոզ

3. Մեծ ՄՓՄԱ և թոքային հիպերտենզիա

4. ՄՓՄԱ և աորտալ ռեգուրգիտացիա (հետհոսք) Վիրահատական միջամտության համար կատարվում է միջնակ ստերնոտոմիա։ Քիչ դեպքերում կատարվում է նաև միջմաշկային էնդովասկուլյար միջամտություն, որը քիչ ինվազիվ միջամտություն է և սրա համար սրտի աշխատանքը կանգնեցնելու կարիք չկա։ ՄՓՄԱ-ի շտկման ժամանակ հիմնականում տեղի է ունենում սրտի հաղորդչական համակարգի վնասում։ ՄՓՄԱ-ը նորածինների մոտ հիմնականում ենթարկվում է դեղորայքային բուժմանը։ Կիրառվում են սրտային գլիկոզիդներ (օրինակ՝ դիգօքսին 10-20μg/kg օրական), կանթային միզամուղներ (ֆուրոսեմիդ 1-3 մգ/կգ օրական) և ԱՓՖ ինհիբիտորներ (կապտոպրիլ 0,5-2 մգ/կգ օրական)։

Կաթետերով միջնապատի փակում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ամպլացեր կոչվող սարքի միջոցով կարելի է կատարել որոշ արատների փակում[9]։ Առաջին անգամ սարքը կիրառվել է 2009 թվականին[9]։ Համարվում է անվտանգ և արդյունավետ մեթոդ[9], ինչպես նաև ֆինանսապես ավելի նպատակահարմար է, քան սրտի բաց վիրահատությունը[9]։ Սարքը տեղադրվում է աճուկային հատվածում արված փոքր կտրվածքի միջոցով[10]։

Սարքը ամբողջությամբ փակում է դեֆեկտը տեղադրելուց հետո 24 ժամվա ընթացքում[11]։ Իմպլանտացիայից հետո կա էմբոլիայի շատ ցածր ռիսկ[12]։ Միջամտությունից հետո շատ հազվադեպ կարող է դիտվել եռափեղկ փականի ռեգուրգիտացիա[11]։ Կան դեպքեր, երբ սարքի իմպլանտացիայից հետո սրտում առաջացել են կյանքին վտանգ սպառնացող արյունազեղումներ[13]։ Որն էլ պատճառ է հանդիսանում, որ սարքի իմպլանտացիայից հետո մոտ 1 % դեպքերում առաջանում է անհապաղ սրտի բաց վիրահատություն կատարելու անհրաժեշտություն[13]։ Եթե սարքը ավելի մեծ է, քան դեֆեկտը, ապա կարող է առաջացնել միջնապատային հյուսվացքի էրոզիա (արյունազեղում)[13]։

Վիրահատություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ա)Պերիմեմբրանոզ ՄՓՄԱ-ի վիրաբուժական փակումը կատարվում է սիրտ-թոքային շունտավորմամբ։ Հիվանդը սառեցվում է մինչև 28 աստիճան։ Միջմաշկային սարքի տեղադրումը ԱՄՆ-ում հազվադեպ է կիրառվում, քանի որ այն բերում է վաղ կամ ուշ AV հանգույցային բլոկադայի։

բ)Վիրաբուժական միջամտությունը կատարվում է աջ նախասրտով։ Եռափեղկ փականի փեղկերից մեկը հետ է տարվում կամ հատվում է, որպեսզի երևան դեֆեկտի եզրերը։

գ)Արատը փակելու համար կիրառվող նյութերն են տվյալ հիվանդի պերիկարդից վերցրված հատվածը, խոզի պերիկարդը, պոլիտետրաֆլուրոէթիլեն (PTFE) և դակրոն։

դ)Որպես կարանյութ կիրառվում է պոլիպրոպիլենը։

ե)Վիրահատության ժամանակ անհրաժեշտ է լինել շատ ուշադիր և հետևողական, որպեսզի չվնասվի միջփորոքային միջնապատի ձախ կողմում, պապիլյար մկաններին մոտ տեղակայված հաղորդչական համակրագը։

զ)Անհրաժեշտ է խուսափել կարելու ժամանակ աորտալ փականները վնասելուց։

Է)Վերականգնումից անմիջապես հետո կատարվում է սրտից օդի դուրս բերում, ներարկվում է ածխաթթու գազ և կատարվում օդի դուրս բերում սրտից։

ը)Վիրահատության ընթացքում տրանսէզոֆագեալ էխոկարդիոգրաֆիան օգտագործվում է, որպեսզի համոզվեն, որ արատը լիարժեք փակված է, աորտալ և տրիկուսպիդալ փականները լավ են աշխատում, փորոքային ֆունկցիան չի տուժել և օդը սրտի ձախ կեսից լիարժեք դուրս է բերվել։

թ)Կրծոսկրի, հյուսվածքների և մաշկի ամբողջականությունը վերականգնելուց հետո, տեղադրվում է կաթետեր, որի միջոցով ներարկում են տեղային ցավազրկող միջոցներ։

ժ)Բազմակի մկանային արատները փակելու համար կիրառում են ֆլուրոսցեին[14]։

Համաճարակաբանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ՄՓՄԱ-ն ամենահաճախ հանդիպող բնածին արատներից է։ Բոլոր բնածին արատների մոտ 30-60%-ը պատկանում է հենց ՄՓՄԱ-ին, կամ յուրաքանչյուր 1000 երեխայից 2-6 մոտ։ Զարգացման ընթացքում, երբ սիրտն սկսվում է ձևավորվել տեղի է ունեում զարգացման խանգարում, որն էլ բերում է միջնապատի լիարժեք ձևավորման խանգարում։ Որոշ դեպքերում դեֆեկտը փակվում է ինքնուրույն[15][16][17]։

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ Taylor Michael D (2019-02-02)։ «Muscular Ventricular Septal Defect»։ eMedicine (Medscape) 
  2. ↑ Waight David J., Bacha, Emile A., Kahana, Madelyn, Cao, Qi-Ling, Heitschmidt, Mary, Hijazi, Ziyad M. (March 2002)։ «Catheter therapy of Swiss cheese ventricular septal defects using the Amplatzer muscular VSD occluder»։ Catheterization and Cardiovascular Interventions 55 (3): 355–361։ PMID 11870941։ doi:10.1002/ccd.10124 
  3. ↑ Hoffman JI, Kaplan S (2002)։ «The incidence of congenital heart disease»։ Journal of the American College of Cardiology 39 (12): 1890–900։ PMID 12084585։ doi:10.1016/S0735-1097(02)01886-7 
  4. ↑ Cameron P. et al: Textbook of Pediatric Emergency Medicine. p116-117 [Elsevier, 2006]
  5. ↑ Wells GL, Barker SE, Finley SC, Colvin EV, Finley WH (1994)։ «Congenital heart disease in infants with Down's syndrome»։ Southern Medical Journal 87 (7): 724–7։ PMID 8023205։ doi:10.1097/00007611-199407000-00010 
  6. ↑ Kumar & Clark 2009
  7. ↑ Mancini Mary C (2018-06-20)։ «Ventricular Septal Defect Surgery in the Pediatric Patient»։ eMedicine (Medscape) 
  8. ↑ Jacobs Jeffrey, Mavroudis Constantine (March 2000)։ «Congenital Heart Surgery Nomenclature and Database Project: ventricular septal defect»։ Ann Thorac Surg 69 (3): 25–35։ PMID 10798413։ doi:10.1016/S0003-4975(99)01270-9 
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 Fu YC (February 2011)։ «Transcatheter device closure of muscular ventricular septal defect.»։ Pediatrics and Neonatology 52 (1): 3–4։ PMID 21385649։ doi:10.1016/j.pedneo.2010.12.012 
  10. ↑ Amplatzer septal occluder. (2013) U.S. Food and Drug Administration. Retrieved February 26, 2014, from https://www.fda.gov/MedicalDevices/ProductsandMedicalProcedures/DeviceApprovalsandClearances/Recently-ApprovedDevices/ucm083978.htm Archived 2017-01-18 at the Wayback Machine.
  11. ↑ 11,0 11,1 Szkutnik (2007)։ «Use of the Amplatzer muscular ventricular septal defect occluder for closure of perimembranous ventricular septal defects»։ Heart 93 (3): 355–358։ PMC 1861424։ PMID 16980519։ doi:10.1136/hrt.2006.096321 
  12. ↑ Fernando Rajeev (2013)։ «Patent ductus arteriosus closure using an Amplatzer ventricular septal defect closure device»։ Experimental & Clinical Cardiology 18 (1): e50–e54 
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 Rare Serious Erosion Events Associated with St. Jude Amplatzer Atrial Septal Occluder (ASO). (2013, October 17). U.S. Food and Drug Administration. Retrieved February 26, 2014, from https://www.fda.gov/MedicalDevices/Safety/AlertsandNotices/ucm371145.htm?source=govdelivery(չաշխատող հղում)
  14. ↑ Mathew Thomas (2014)։ «Use of Fluorescein Dye to Identify Residual Defects»։ Ann Thorac Surg 97 (1): e27–8։ ISSN 0003-4975։ PMID 24384220։ doi:10.1016/j.athoracsur.2013.10.059 
  15. ↑ Meberg A, Otterstad JE, Frøland G, Søarland S, Nitter-Hauge S (1994)։ «Increasing incidence of ventricular septal defects caused by improved detection rate»։ Acta Paediatrica 83 (6): 653–657։ doi:10.1111/j.1651-2227.1994.tb13102.x 
  16. ↑ Hiraishi S, Agata, Y, Nowatari, M, Oguchi, K, Misawa, H, Hirota, H, Fujino, N, Horiguchi, Y, Yashiro, K, Nakae, S (March 1992)։ «Incidence and natural course of trabecular ventricular septal defect: two-dimensional echocardiography and color Doppler flow imaging study.»։ The Journal of Pediatrics 120 (3): 409–15։ PMID 1538287։ doi:10.1016/s0022-3476(05)80906-0 
  17. ↑ Roguin Nathan, Du, Zhong-Dong, Barak, Mila, Nasser, Nadim, Hershkowitz, Sylvia, Milgram, Elliot (նոյեմբերի 15, 1995)։ «High prevalence of muscular ventricular septal defect in neonates»։ Journal of the American College of Cardiology 26 (6): 1545–1548։ PMID 7594083։ doi:10.1016/0735-1097(95)00358-4 
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Միջփորոքային_միջնապատի_արատ&oldid=8774485» էջից