Մարմնավաճառությունը Հին Հռոմում
Մարմնավաճառությունը Հռոմում (լատին․՝ mulier, quae palam corpore quaestum facit) ծաղկում էր տաճարներում, թատրոններում, կրկեսներում, ջերմատներում, փողոցներում և նույնիսկ գերեզմանատներում[1][2]։
Մարմնավաճառների մեծ մասը ստրուկներ էին, որոնք այս կերպ աշխատում էին տիրոջ հարկադրանքով, կամ ազատներից, ովքեր իրենց ապրուստը վաստակում էին այս ճանապարհով։
Կուրտիզանուհիները կոչվում էին bonae meretrices, ինչը ցույց էր տալիս արհեստի մեջ նրանց կատարելությունը, նրանք նաև պարողներ էին, երգում էին, գիտեին, թե ինչպես նվագել ֆլեյտա, կիֆարա, հարգված անձնավորություններ էին։ Նրանք հաճախորդներին գտնում էին ոչ թե իրենք, այլ lenae (առավել հաճախ տարեց նախկին մարմնավաճառներ[3]) կոչվող միջնորդների միջոցով։ Կուրտիզանուհիներն ունեին արտոնյալ (մշտական) սիրահարներ՝ ամիկի, ինչպես նաև ազդեցություն ունեցան նորաձևության, արվեստի, գրականության վրա։
Հասարակաց տները կարող էին տեղակայվել ինչպես քաղաքի ծայրամասում, այնպես էլ նույնիսկ քաղաքից դուրս, և կենտրոնական մասում՝ առևտրի, հանգստի և զվարճանքի վայրերի մոտ։ Օվիդիոսի «Սիրո գիտությունը» աշխատությունը թվարկում և նկարագրում է մարմնավաճառության հետ կապված վայրերը։ Մարմնավաճառության ամենահին թաղամասերից մեկը էտրուսկյան փողոցն էր։ Հռոմում մարմնավաճառության հիմնական կենտրոնը Սուբուրա թաղամասն էր, որը ֆորումը կապում էր քաղաքի արևելյան մասի հետ։ Փողոցային մարմնավաճառության համար հավաքատեղիների տեղերը և հասարակաց տների կազմակերպման մի մասը եղել են Պոմպեոսի պատկերասրահը, Օկտավիայի սյունասրահը, Մարսելուսի սյունասրահը, որոնք գտնվում էին Մարսի դաշտում, Լիվիայի սյունասրահը Էսկլիվինի վրա, պալատինի տաճարում գտնվող սյունասրահները։ Մարմնավաճառների և կամարակապ կանանց կողմից հաճախ էր այցելում Իսիսի տաճարը Մարսի դաշտում, Հուլյան ֆորումը և այնտեղ գտնվող Venus Genitrix տաճարը։ Մարմնավաճառների հետ հաճախորդների հանդիպման հաճախակի վայրերը թատրոններն էին, ինչպես նաև կրկեսը, որտեղ, ի տարբերություն թատրոնների, կանայք կարող էին նստել տղամարդկանց մոտ[1]։
Ներսում հռոմեական հասարակաց տունը «լուպանարիուս» (lupanar) բաժանված էր նեղ խցիկների։ Օրինակ՝ լուպանարիումը, որը բացվել է Պոմպեյում 1862 թվականին պեղումների ժամանակ և գտնվում է քաղաքի կենտրոնում, բաղկացած էր պարտերից և առաջին հարկից, պարտերում կային հինգ նեղ սենյակներ, որոնք շրջապատում էին նախասրահը, յուրաքանչյուրը 2 քմ մակերեսով, պատի մեջ տեղադրված մահճակալով, էրոտիկ բովանդակությամբ նկարներով և արձանագրություններով։ Մուտքի դիմաց մի տեղ կար, իսկ նախասրահում՝ դռնապանի համար նախատեսված միջնորմ։ Սենյակները պատուհաններ չունեին, միայն միջանցքի դուռը, ուստի նույնիսկ օրվա ընթացքում անհրաժեշտ էր կրակ վառել։ Սենյակների զարդարանքը պարզունակ էր և բաղկացած էր հատակի վրա եղած ծածկոցից կամ մահճակալից։ Հավանաբար, հասարակաց տներում մարմնավաճառները մշտապես չեն ապրել, այլ միայն եկել են օրենքով սահմանված որոշակի ժամանակով։ Յուրաքանչյուր մարմնավաճառ գիշերվա համար առանձին սենյակ էր ստանում՝ դռան վրա նշված իր մականունով, որը ներառված էր մարմնավաճառության ցուցակներում։ Մեկ այլ մակագրություն ցույց էր տալիս, թե արդյոք սենյակը զբաղված է։
Հասարակաց տներ այցելելու ժամանակը սկսվում էր կեսօրին ժամը 3-ին և տևում էր մինչև առավոտ։ Ժամանակավոր սահմանափակումները սահմանվում էին օրենքով, որպեսզի երիտասարդներն առավոտյան չսկսեն այցելել այդ հաստատություններ՝ անտեսելով մարմնամարզությունը[1]։
Մարմնավաճառների ծառայությունների գինը տարբեր էր. այսպիսով, Պոմպեյում գինը միանգամից տատանվում էր 2-ից 23 ասս։
Այս մասնագիտության տեր կանայք ունեին իրենց տոնը՝ Վինալիան, որը նշվում էր ապրիլի 23-ին Կոլինյան դարպասի մոտ և նվիրված էր Վեներա աստվածուհուն[3]։
Օրենսդրական կարգավորում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մարմնավաճառությանը վերաբերող հռոմեական օրենքները խստորեն իրականացնում էին գրանցման և կարգավորման սկզբունքը։ Բարքերի ոստիկանության գործառույթները վերապահված էին էդիլներին, որոնք վերահսկում էին պանդոկները, բաղնիքները, հասարակաց տները և այնտեղ խուզարկություններ էին կատարում՝ չկարգավորված մարմնավաճառներին հայտնաբերելու և այլ չարաշահումներ բացահայտելու համար։ Բոլոր կանայք, ովքեր զբաղվում էին մարմնավաճառությամբ, պարտավոր էին իրենց մասին հայտարարել էդիլային, որպեսզի թույլտվություն ստանային այդ զբաղմունքի համար, ընդ որում նրանց անունները մուտքագրվել են հատուկ գրքում։ Մարցիալի ստեղծագործություններից և Պոմպեյում արձանագրություններից հայտնի են մարմնավաճառների այնպիսի պրոֆեսիոնալ անուններ, ինչպիսիք են Էթոնուզիա, Լաիս, Ֆորտունատա, Լիսիսկա, Թայս, Լեդա, Ֆիլենիս և այլն։ Օրենքի կանոնները վերաբերում էին նաև հագուստին։ Գրանցվելուց և անունը փոխելուց հետո մարմնավաճառները զրկվում էին ազնիվ կանանց վայել զարդեր կրելու իրավունքից։ Մինչ մատրոնները հագնում էին կոստյում, մարմնավաճառները հագնում էին ավելի կարճ տունիկներ և դրանց վերևում մուգ գույնի տոգաներ։ Շնության մեջ բռնված մատրոնները նույնպես կրում էին տոգներ, բայց սպիտակ։ Հետագայում մարմնավաճառների և մնացած կանանց միջև հագուստի տարբերությունները հարթվեցին[1][3]։
Շատ կայսրերի օրոք մարմնավաճառությանը վերաբերող առանձին օրենքներ են ընդունվել[1]։
Օգոստոս կայսրը օրենքներ է ստորագրել ամուսնության մասին, որոնք բազմիցս խոսում են մարմնավաճառության և դրա սահմանափակման մասին։
Տիբերիոսը մ.թ. 19-ին աքսորի սպառնալիքի տակ արգելեց մարմնավաճառությամբ զբաղվել այն կանանց, որոնց պապը, հայրը կամ ամուսինը հռոմեացի ձիավոր էր։
Կալիգուլան մարմնավաճառության հարկ է սահմանել։
Վեսպասիանոսը որոշում կայացրեց, որ ստրկուհին, որը գնվել է մարմնավաճառության բացակայության պայմանով, պետք է ազատ արձակվի, եթե տերը նրան ստիպի զբաղվել այս գործով։
Դոմիցիանոսը մարմնավաճառներին զրկել է ժառանգությանը տիրապետելու, ինչպես նաև պատգարակից օգտվելու իրավունքից։
Ալեքսանդր Սևերոսը հրամայեց հրապարակել մարմնավաճառների և կամարակապ կանանց անունները ի գիտություն։
Կոնստանտինը օրենք արձակեց, ըստ որի պանդոկներում կին ծառաները հավասարվում էին մարմնավաճառներին, բայց դա չէր վերաբերում այդ հաստատությունների տիրուհիներին, ովքեր չէին կարող անարգել շնանալ։
Թեոդոսիոս II-ը և Վալենտինիանոս III-ը խիստ պատիժներ սահմանեցին հայրերի և տերերի համար, ովքեր վաճառում էին իրենց դուստրերին և ստրուկներին։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Блох, И. История проституции. — СПб., 1994. — ISBN 5-85089-049-1
- ↑ Weeber, Karl-Wilhelm Alltag im Alten Rom: ein Lexikon. — Zürich, 1997. — ISBN 3-7608-1140-X
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Гуревич, Д., Рапсат-Шарлье, М.-Т. Повседневная жизнь женщины в Древнем Риме. — М., 2006. — ISBN 5-235-02841-4