Մասնակից:Liana 2006/Ավազարկղ1
Չար ոգիների ուժը (նաև` չար ոգիներ, անմահ [1], անմաքուր [2]), սլավոնները ունեն հանդերձյալ աշխարհի ուժի և էակների հավաքական անուն: Ոգիներ, չորտ, չար ոգի, դարձվոր և չարքեր, դաշտային, ջրային, անտառային, ջրահարս, կիկիմորի և այլն[3][4]: Նրանք բոլորն էլ հակված են «անմաքուր», «անհարգալից», «անվստահ» լինելու հեղինակությանը, հանդերձյալ աշխարհը և մարդկանց նկատմամբ նրանց չարամիտ վարքը [3]։
Հնում չար ուժի հետ կապերի մեջ կասկածում էին` հովիվներին, ջրաղացպաններին, դարբիններին, վհուկներին և կախարդներին [5]:
Ծագում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Քրիստոնեության մեջ չար ոգիները համարվում են ընկած հրեշտակներ: Համաձայն ապոկրիֆ քրիստոնեական գաղափարի չար ոգիները ստեղծել են մասամբ` Աստծո, մասամբ՝ Սատանայի կողմից: Դրա այլ տեսակներ ի հայտ են գալիս այսպես կոչված «հիփոթեքային մեռելներից», չմկրտված երեխաներից, ինքնասպանություններից կամ այլ անբնական մահերից (օրինակ՝ խեղդված): Չար ոգու ուժեր ունեցող մարդիկ (դիակներ, ջրի շշեր, կոտրիչ) և երեխաներ, անիծված ծնողներ կարող են վերածվել անմաքրության: Երեխան, ով սովոր է չար ոգիներին, նույնպես կարող է անմաքուր դառնալ [3]:
«Տանտերերը» ներկայացնում են որոշակի տեղանքներ՝ տնային, ջրային, անտառային, դաշտային (դաշտային տնակ), ճահճային ոգիներ — խառնված «սատանայի» կերպարին, «քայլող» մեռելներին (մահացածների հոգիները): Լ. Վինոգրադովան կարծում է, որ տարբեր անունների տակ հայտնվում են մեկ կերպարի ուրվագիծը, իսկ անունները փոխվում են՝ կախված նրա հետ հանդիպման վայրից։ Նման ընդհանրացնող կերպարը, որն ընդգրկում է արական սատանայական պատկերների գրեթե ողջ բազմազանությունը, սատանան է Պոլեզիայում,որպես բոլոր չար ոգիների գլխավոր մարմնավորում:[6]
Ռուսական դիցաբանության մեջ չար ոգիների ծագումը (տնային, անտառի ոգի և այլն), որը ծագում է Ադամի և Եվայի երեխաների մասին ապոկրիֆային լեգենդին, որոնք ծնվել են մեղքից հետո և թաքնված են Աստծուց: «Ադամի համար ամոթալի էր նրանց բոլորին ցույց տալ Աստծո լույսի ներքո և հետևաբար, նա թաքցրեց նրանց խրճիթներում, բաղնիքներում, գոմերում, անտառներում և ջրում, և Աստված այս գաղտնիության համար այնպես արեց, որ նախահայրերի զավակները հավերժ մնան թաքնված վայրերում, որտեղ նրանք ապրում են՝ մարդկանց պես բազմանալով»։[7][8]
Օլոնեցկոմ երկրամասում. «Ատչավո, անտառները չորացե՞լ են, ջրային, դաշտային, տնային: Սա Ադամի որդիների մոտ է, որ նա ամաչում էր Աստծուն ցույց տալ ձեր հետևում, что яго жонка целую араву нарадила» [8]։
Սմոլենսկի նահանգում ասում էին, որ Եվան Ադամին խորհուրդ է տվել Աստծու մոտ գնալուց առաջ երեխաներից մի քանիսին թաքցնել եղեգների մեջ: «Քանի որ Ադամը քայլում էր Աստծո մոտ, մտածելով` «թույլ տվեք գալ, ես իմ երեխաներին կվերցնեմ եղեգներից»:
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Виноградова Л. Н. Кто вселяется в бесноватого? // Миф в культуре: человек — не-человек / Ред. Л. А. Сафронова, Л. Н. Титова. — М.: Индрик, 2000. — С. 33–46. — ISBN 5-85759-106-6.
- Виноградова Л. Н. Полесская народная демонология на фоне восточнославянских данных // Восточнославянский этнолингвистический сборник. Исследования и материалы / Отв. ред. А. А. Плотникова;. —М., 2001. — С. 10–49. — ISBN 5-85759-159-2.
- Черт // Мудрова И. А. Словарь славянской мифологии. — 2010. — ISBN 978-5-9524-4541-3.
- Внешность мифологических существ: славянские параллели Արխիվացված է Օգոստոս 3, 2019 Wayback Machine-ի միջոցով: // Studia mythologica slavica XII — 2009, 15
- Строганов М. В. Былички о нечистой силе: типология персонажей как типология места // Демонология и народные верования: Сборник научных статей / Сост. А. Б. Ипполитова. — М.: ГРЦРФ, 2016 — С. 375–405
Հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Нечистая Сила // Словарь Дома Сварога (pagan.ru)
- Демоны и Нечисть Արխիվացված է Օգոստոս 6, 2013 Wayback Machine-ի միջոցով: // Энциклопедия мифологии (godsbay.ru)
- [dic.academic.ru/dic.nsf/kuznetsov/29522/%D0%BD%D0%B5%D1%87%D0%B8%D1%81%D1%82%D1%8C Нечисть] // Толковый словарь русского языка Кузнецова (dic.academic.ru)