Մասնակից:Սվետլանա1/Ավազարկղ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Շնչառական ձայներ, հայտնի են նաև որպես թոքային ձայներ կամ շնչառության ձայներ, վերաբերում են շնչառական համակարգի միջոցով օդի շարժման արդյունքում առաջացած հատուկ ձայներին[1]: Դրանք կարող են հեշտությամբ լսելի լինել թոքերի դաշտերի աուսկուլտացիայով ստետոսկոպի միջոցով[2]: Դրանք ներառում են նորմալ շնչառական հնչյուններ և լրացուցիչ կամ «ավելացված» հնչյուններ, ինչպիսիք են ճռճռոցը, սուլոցը, պլևրալ քսման աղմուկը, ստերտոր և ստրիդորը:

Ձայնների նկարագրությունը և դասակարգումը սովորաբար ներառում է ներշնչման և արտաշնչման փուլերի լսումը՝ նշելով և՛ բարձրությունը (սովորաբար նկարագրվում է որպես ցածր (≤200 Հց), միջին կամ բարձր (≥400 Հց)), և՛ ինտենսիվությունը (փափուկ, միջին, բարձր կամ շատ բարձր) լսվող հնչյունների:

Նորմալ շնչառական ձայներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նորմալ շնչառական ձայները դասակարգվում են որպես վեզիկուլյար, բրոնխովեզիկուլյար, բրոնխիալ կամ տրախեալ՝ ելնելով աուսկուլտացիայի անատոմիական դիրքից[3][4]: Նորմալ շնչառական հնչյունները կարող են ճանաչվել նաև ձայնի տևողությամբ և ձայնի որակով, ինչպես նկարագրված է ստորև բերված աղյուսակում:

Անուն Գտնվելու վայրը, որտեղ սովորաբար լսվում է Ձայնի որակ Ձայնի տևողությունը Example
տրախեալ շնչափողի շրջանում շատ բարձր արտաշնչման ձայնի տևողությունը հավասար է ներշնչման ձայնին
բրոնխիալ կրծոսկրի կոթի շրջանում բարձր, բարձր ձայնով արտաշնչման ձայնի տևողությունը ավելի երկար է, քան ներշնչող ձայնը
բրոնխովեզիկուլյար 1-ին և 2-րդ միջկողային տարածության առջևում

հետևում` միջթիակային տարածություն

ընդհատվող ձայն արտաշնչման ձայնի տևողությունը մոտավորապես հավասար է ներշնչման ձայնին
վեզիկուլյար երկու թոքերի մեծ մասի վրա փափուկ, ցածր ձայնով արտաշնչման ձայնի տևողությունը ավելի կարճ է, քան ներշնչող ձայնը

Անոմալ շնչառական հնչյուններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Անոմալ շնչառական հնչյունների ընդհանուր տեսակները ներառում են հետևյալը[5]:

Անուն անընդհատ/ընդհատվող Հաճախականություն / բարձրություն Ներշնչական/արտաշնչական Որակ Ընդհանուր պատճառներ Օրինակ
Սուլող անընդհատ բարձր կամ ցածր արտաշնչական կամ ներշնչական սուլող կամ ֆշշացող Պայմանավորված է շնչուղիների նեղացումով, օրինակ՝ ասթմայի, թոքերի քրոնիկ օբստրուկտիվ հիվանդության կամ շնչուղիներում օտար մարմնի առկայության դեպքում

Ստրիդոր անընդհատ բարձր ներշնչող, արտաշնչող կամ երկուսն էլ[6] սուլող կամ ֆշշացող էպիգլոտիտ, օտար մարմնի առկայության դեպքում, կոկորդի այտուց, կռուպ

Ներշնչական հևոց անընդհատ բարձր ներշնչական ճիչ պերտուսիս (կապույտ հազ) Տես Նոր անգլիական բժշկական ամսագիրը, Classic Whooping Cough sound file
Խզզոց անընդհատ բարձր (նուրբ) կամ ցածր (կոպիտ) ներշնչական խզզոց/խռռոց[7] թոքաբորբ, թոքի այտուց, տուբերկուլյոզ, բրոնխիտ, սրտային անբավարարություն

Պլևրալ քսման աղմուկ ընդհատվող ցածր ներշնչական և արտաշնչական կրկնվող ռիթմիկ ձայներ պլևրայի բորբոքում(պլևրիտ) կամ թոքի քաղցկեղ
Համմանի նշան (կամ մեդիաստինալ աղմուկ) ընդհատվող ոչ մեկը (սրտի բաբախյուն) ճռճռոց, հևոց պնևմոմեդիաստինիում, պնևմոպերիկարդիում
Հոգոց ընդհատվող ցածր արտաշնչական խռմփոց սուրֆակտանտի անբավարարություն, թոքաբորբ, սրտի արատներ[8]

Շարունակություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Խզզոց․ թոքերում փոքր կտտոցներ կամ դղրդոցներ: Նրանք լսվում են, երբ մարդը ներշնչում է: Ենթադրվում է, որ դրանք առաջանում են, երբ օդը բացում է ալվեոլները: խզզոցները կարող են նկարագրվել նաև որպես խոնավ, չոր, նուրբ և կոպիտ[9]:
  • Ռոնխիներ․ շնչառական կոպիտ թրթռացող ձայներ են, որոնք սովորաբար առաջանում են բրոնխային ուղիներում սեկրեցիայի հետևանքով: Հնչյունները խռմփոց են հիշեցնում[8]:
  • Ստրիդոր. հոգոցի նման ձայներ որոնք առաջանում են շնչառության ժամանակ:Սովորաբար դա պայմանավորված է շնչուղիներում՝ շնչափողում կամ կոկորդում օդի հոսքի խցանմամբ[10]։
  • Սուլոց. բարձր հնչյուններ, որոնք առաջանում են նեղացած շնչուղիներից: Դրանք առավել հաճախ լսվում են, երբ մարդը արտաշնչում է (արտաշնչում): Սուլոցը և այլ աննորմալ ձայները երբեմն կարող են լսել առանց ստետոսկոպի[11]։

Աուսկուլտացիայի այլ թեստեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բժիշկը, որը իրականացնում է թոքերի աուսկուլտացիա

Պեկտորալոկուիան, էգոֆոնիան և բրոնխոֆոնիան լսողական թեստեր են, որոնք հիմնված են ձայնի ռեզոնանսի ֆենոմենի վրա: Բժիշկները կարող են օգտագործել այս թեստերը ֆիզիկական քննության ժամանակ՝ թոքերի պաթոլոգիական հիվանդությունը հայտանաբերելու համար: Օրինակ, պեկտորալոկուիայի ժամանակ հետազոտվող անձը շշնջում է երկվանկ թիվ, երբ բժիշկը լսում է թոքերի դաշտերը:Նորմայում ձայն չի լսվում թոքերը հետազոտելիս, բայց եթե լսվում է, դա կարող է վկայել այդ հատվածում թոքային կոնսոլիդացիա մասին: Դա պայմանավորված է նրանով, որ ձայնը տարբեր կերպ է տարածվում ավելի խիտ (հեղուկ կամ պինդ) միջավայրով, քան օդով, որը սովորաբար գերակշռում է թոքերի հյուսվածքում: Էգոֆոնիայի մեջ հետազոտվող անձը անընդհատ արտասանում է անգլերեն երկարաձայն «E» (/i/): Թոքերը սովորաբար օդով են լցված, բայց եթե վարակի, հեղուկի կամ ուռուցքի պատճառով աննորմալ պինդ բաղադրիչ կա, «E» ձայնի ավելի բարձր հաճախականությունները կնվազեն: Սա փոխում է լսվող ձայնը՝ երկար «E» ձայնից մինչև երկար «A» ձայն (/eɪ/):

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1957թ.-ին Ռոբերտսոնը և Քուփը առաջարկեցին լրացուցիչ (ավելացված) թոքային հնչյունների երկու հիմնական կատեգորիաները: Այդ կատեգորիաներն էին «Շարունակական» և «Ընդհատված» (կամ ոչ շարունակական): 1976 թվականին Թոքերի ձայնի միջազգային ասոցիացիան պարզեցրեց ենթակատեգորիաները հետևյալ կերպ.

Շարունակական
Սուլոցներ (>400 Հց)
Ռոնխիներ (<200 Հց)
Անընդհատ
Նուրբ խզզոցներ
Կոպիտ խզզոցներ[12][13]
Մի քանի աղբյուրներ կանդրադառնան նաև «միջին» ճռճռոցին, որպես ճռճռոցի ձայն, որը կարծես թե ընկնում է կոպիտ և նուրբ թրթռոցների միջև: Ճռճռոցները սահմանվում են որպես դիսկրետ հնչյուններ, որոնք տևում են 250 մվ-ից պակաս, մինչդեռ շարունակական ձայները (ռոնխի և սուլոցներ) տևում են մոտավորապես 250 մվ: Ռոնխին սովորաբար առաջանում է վերին շնչուղիների խցանման հետևանքով: Սրանք տարբերվում են ստրիդորից։

Ծանոթագրություներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ «Breath sounds: MedlinePlus Medical Encyclopedia». medlineplus.gov (անգլերեն). Վերցված է 2021-11-11-ին.
  2. ↑ Sengupta, Nandini; Sahidullah, Md; Saha, Goutam (August 2016). «Lung sound classification using cepstral-based statistical features». Computers in Biology and Medicine. 75 (1): 118–129. doi:10.1016/j.compbiomed.2016.05.013. PMID 27286184.
  3. ↑ Bickley, Lynn S (2013). Bates' Guide to Physical Examination and History-Taking (English). Wolters Kluwer Health/Lippincott Williams & Wilkins. էջեր 311–312. ISBN 978-1609137625.{{cite book}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  4. ↑ Zimmerman, Barret; Williams, Donna (2021), «Lung Sounds», StatPearls, Treasure Island (FL): StatPearls Publishing, PMID 30725938, Վերցված է 2021-11-11-ին
  5. ↑ Bohadana, Abraham (February 20, 2014). «Fundamentals of Lung Auscultation». New England Journal of Medicine. 370 (8): 744–751. doi:10.1056/NEJMra1302901. PMID 24552321. S2CID 17871815.
  6. ↑ Leung, Alexander K. C.; Cho, Helen (1999-11-15). «Diagnosis of Stridor in Children». American Family Physician. 60 (8): 2289–2296. ISSN 0002-838X. PMID 10593320.
  7. ↑ «Breath sounds: MedlinePlus Medical Encyclopedia». medlineplus.gov (անգլերեն). Վերցված է 2022-05-06-ին.
  8. ↑ 8,0 8,1 McGann, Kathleen A.; Long, Sarah S. (2018-01-01), Long, Sarah S.; Prober, Charles G.; Fischer, Marc (eds.), «21 - Respiratory Tract Symptom Complexes», Principles and Practice of Pediatric Infectious Diseases (Fifth Edition) (անգլերեն), Elsevier, էջեր 164–172.e2, ISBN 978-0-323-40181-4, Վերցված է 2022-05-06-ին
  9. ↑ «Breath sounds: MedlinePlus Medical Encyclopedia». medlineplus.gov (անգլերեն). Վերցված է 2022-05-30-ին.
  10. ↑ «Stridor: MedlinePlus Medical Encyclopedia». medlineplus.gov (անգլերեն). Վերցված է 2022-05-30-ին.
  11. ↑ «Breath sounds: Medline Plus». NIH. Վերցված է 5 May 2015-ին.
  12. ↑ American Thoracic Society Ad Hoc Committee on Pulmonary Nomenclature (1977). «Updated nomenclature for membership reaction». ATS News (3): 5–6.
  13. ↑ Loudon, R; Murphy, R (1984). «Lung Sounds». Am Rev Respir Dis. 130 (4): 663–73. doi:10.1164/arrd.1984.130.4.663 (inactive 1 August 2023). PMID 6385790.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ DOI inactive as of Օգոստոս 2023 (link)
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Մասնակից:Սվետլանա1/Ավազարկղ&oldid=8787248» էջից