Մասնակից:Սվետլանա1/Ավազարկղ
Շնչառական ձայներ, հայտնի են նաև որպես թոքային ձայներ կամ շնչառության ձայներ, վերաբերում են շնչառական համակարգի միջոցով օդի շարժման արդյունքում առաջացած հատուկ ձայներին[1]: Դրանք կարող են հեշտությամբ լսելի լինել թոքերի դաշտերի աուսկուլտացիայով ստետոսկոպի միջոցով[2]: Դրանք ներառում են նորմալ շնչառական հնչյուններ և լրացուցիչ կամ «ավելացված» հնչյուններ, ինչպիսիք են ճռճռոցը, սուլոցը, պլևրալ քսման աղմուկը, ստերտոր և ստրիդորը:
Ձայնների նկարագրությունը և դասակարգումը սովորաբար ներառում է ներշնչման և արտաշնչման փուլերի լսումը՝ նշելով և՛ բարձրությունը (սովորաբար նկարագրվում է որպես ցածր (≤200 Հց), միջին կամ բարձր (≥400 Հց)), և՛ ինտենսիվությունը (փափուկ, միջին, բարձր կամ շատ բարձր) լսվող հնչյունների:
Նորմալ շնչառական ձայներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Նորմալ շնչառական ձայները դասակարգվում են որպես վեզիկուլյար, բրոնխովեզիկուլյար, բրոնխիալ կամ տրախեալ՝ ելնելով աուսկուլտացիայի անատոմիական դիրքից[3][4]: Նորմալ շնչառական հնչյունները կարող են ճանաչվել նաև ձայնի տևողությամբ և ձայնի որակով, ինչպես նկարագրված է ստորև բերված աղյուսակում:
| Անուն | Գտնվելու վայրը, որտեղ սովորաբար լսվում է | Ձայնի որակ | Ձայնի տևողությունը | Example |
|---|---|---|---|---|
| տրախեալ | շնչափողի շրջանում | շատ բարձր | արտաշնչման ձայնի տևողությունը հավասար է ներշնչման ձայնին | |
| բրոնխիալ | կրծոսկրի կոթի շրջանում | բարձր, բարձր ձայնով | արտաշնչման ձայնի տևողությունը ավելի երկար է, քան ներշնչող ձայնը | |
| բրոնխովեզիկուլյար | 1-ին և 2-րդ միջկողային տարածության առջևում
հետևում` միջթիակային տարածություն |
ընդհատվող ձայն | արտաշնչման ձայնի տևողությունը մոտավորապես հավասար է ներշնչման ձայնին | |
| վեզիկուլյար | երկու թոքերի մեծ մասի վրա | փափուկ, ցածր ձայնով | արտաշնչման ձայնի տևողությունը ավելի կարճ է, քան ներշնչող ձայնը |
Անոմալ շնչառական հնչյուններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Անոմալ շնչառական հնչյունների ընդհանուր տեսակները ներառում են հետևյալը[5]:
| Անուն | անընդհատ/ընդհատվող | Հաճախականություն / բարձրություն | Ներշնչական/արտաշնչական | Որակ | Ընդհանուր պատճառներ | Օրինակ |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Սուլող | անընդհատ | բարձր կամ ցածր | արտաշնչական կամ ներշնչական | սուլող կամ ֆշշացող | Պայմանավորված է շնչուղիների նեղացումով, օրինակ՝ ասթմայի, թոքերի քրոնիկ օբստրուկտիվ հիվանդության կամ շնչուղիներում օտար մարմնի առկայության դեպքում |
|
| Ստրիդոր | անընդհատ | բարձր | ներշնչող, արտաշնչող կամ երկուսն էլ[6] | սուլող կամ ֆշշացող | էպիգլոտիտ, օտար մարմնի առկայության դեպքում, կոկորդի այտուց, կռուպ |
|
| Ներշնչական հևոց | անընդհատ | բարձր | ներշնչական | ճիչ | պերտուսիս (կապույտ հազ) | Տես Նոր անգլիական բժշկական ամսագիրը, Classic Whooping Cough sound file |
| Խզզոց | անընդհատ | բարձր (նուրբ) կամ ցածր (կոպիտ) | ներշնչական | խզզոց/խռռոց[7] | թոքաբորբ, թոքի այտուց, տուբերկուլյոզ, բրոնխիտ, սրտային անբավարարություն |
|
| Պլևրալ քսման աղմուկ | ընդհատվող | ցածր | ներշնչական և արտաշնչական | կրկնվող ռիթմիկ ձայներ | պլևրայի բորբոքում(պլևրիտ) կամ թոքի քաղցկեղ | |
| Համմանի նշան (կամ մեդիաստինալ աղմուկ) | ընդհատվող | ոչ մեկը (սրտի բաբախյուն) | ճռճռոց, հևոց | պնևմոմեդիաստինիում, պնևմոպերիկարդիում | ||
| Հոգոց | ընդհատվող | ցածր | արտաշնչական | խռմփոց | սուրֆակտանտի անբավարարություն, թոքաբորբ, սրտի արատներ[8] |
Շարունակություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Խզզոց․ թոքերում փոքր կտտոցներ կամ դղրդոցներ: Նրանք լսվում են, երբ մարդը ներշնչում է: Ենթադրվում է, որ դրանք առաջանում են, երբ օդը բացում է ալվեոլները: խզզոցները կարող են նկարագրվել նաև որպես խոնավ, չոր, նուրբ և կոպիտ[9]:
- Ռոնխիներ․ շնչառական կոպիտ թրթռացող ձայներ են, որոնք սովորաբար առաջանում են բրոնխային ուղիներում սեկրեցիայի հետևանքով: Հնչյունները խռմփոց են հիշեցնում[8]:
- Ստրիդոր. հոգոցի նման ձայներ որոնք առաջանում են շնչառության ժամանակ:Սովորաբար դա պայմանավորված է շնչուղիներում՝ շնչափողում կամ կոկորդում օդի հոսքի խցանմամբ[10]։
- Սուլոց. բարձր հնչյուններ, որոնք առաջանում են նեղացած շնչուղիներից: Դրանք առավել հաճախ լսվում են, երբ մարդը արտաշնչում է (արտաշնչում): Սուլոցը և այլ աննորմալ ձայները երբեմն կարող են լսել առանց ստետոսկոպի[11]։
Աուսկուլտացիայի այլ թեստեր
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Պեկտորալոկուիան, էգոֆոնիան և բրոնխոֆոնիան լսողական թեստեր են, որոնք հիմնված են ձայնի ռեզոնանսի ֆենոմենի վրա: Բժիշկները կարող են օգտագործել այս թեստերը ֆիզիկական քննության ժամանակ՝ թոքերի պաթոլոգիական հիվանդությունը հայտանաբերելու համար: Օրինակ, պեկտորալոկուիայի ժամանակ հետազոտվող անձը շշնջում է երկվանկ թիվ, երբ բժիշկը լսում է թոքերի դաշտերը:Նորմայում ձայն չի լսվում թոքերը հետազոտելիս, բայց եթե լսվում է, դա կարող է վկայել այդ հատվածում թոքային կոնսոլիդացիա մասին: Դա պայմանավորված է նրանով, որ ձայնը տարբեր կերպ է տարածվում ավելի խիտ (հեղուկ կամ պինդ) միջավայրով, քան օդով, որը սովորաբար գերակշռում է թոքերի հյուսվածքում: Էգոֆոնիայի մեջ հետազոտվող անձը անընդհատ արտասանում է անգլերեն երկարաձայն «E» (/i/): Թոքերը սովորաբար օդով են լցված, բայց եթե վարակի, հեղուկի կամ ուռուցքի պատճառով աննորմալ պինդ բաղադրիչ կա, «E» ձայնի ավելի բարձր հաճախականությունները կնվազեն: Սա փոխում է լսվող ձայնը՝ երկար «E» ձայնից մինչև երկար «A» ձայն (/eɪ/):
Պատմություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]1957թ.-ին Ռոբերտսոնը և Քուփը առաջարկեցին լրացուցիչ (ավելացված) թոքային հնչյունների երկու հիմնական կատեգորիաները: Այդ կատեգորիաներն էին «Շարունակական» և «Ընդհատված» (կամ ոչ շարունակական): 1976 թվականին Թոքերի ձայնի միջազգային ասոցիացիան պարզեցրեց ենթակատեգորիաները հետևյալ կերպ.
- Շարունակական
- Սուլոցներ (>400 Հց)
- Ռոնխիներ (<200 Հց)
- Անընդհատ
- Մի քանի աղբյուրներ կանդրադառնան նաև «միջին» ճռճռոցին, որպես ճռճռոցի ձայն, որը կարծես թե ընկնում է կոպիտ և նուրբ թրթռոցների միջև: Ճռճռոցները սահմանվում են որպես դիսկրետ հնչյուններ, որոնք տևում են 250 մվ-ից պակաս, մինչդեռ շարունակական ձայները (ռոնխի և սուլոցներ) տևում են մոտավորապես 250 մվ: Ռոնխին սովորաբար առաջանում է վերին շնչուղիների խցանման հետևանքով: Սրանք տարբերվում են ստրիդորից։
Ծանոթագրություներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ «Breath sounds: MedlinePlus Medical Encyclopedia». medlineplus.gov (անգլերեն). Վերցված է 2021-11-11-ին.
- ↑ Sengupta, Nandini; Sahidullah, Md; Saha, Goutam (August 2016). «Lung sound classification using cepstral-based statistical features». Computers in Biology and Medicine. 75 (1): 118–129. doi:10.1016/j.compbiomed.2016.05.013. PMID 27286184.
- ↑ Bickley, Lynn S (2013). Bates' Guide to Physical Examination and History-Taking (English). Wolters Kluwer Health/Lippincott Williams & Wilkins. էջեր 311–312. ISBN 978-1609137625.
{{cite book}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link) - ↑ Zimmerman, Barret; Williams, Donna (2021), «Lung Sounds», StatPearls, Treasure Island (FL): StatPearls Publishing, PMID 30725938, Վերցված է 2021-11-11-ին
- ↑ Bohadana, Abraham (February 20, 2014). «Fundamentals of Lung Auscultation». New England Journal of Medicine. 370 (8): 744–751. doi:10.1056/NEJMra1302901. PMID 24552321. S2CID 17871815.
- ↑ Leung, Alexander K. C.; Cho, Helen (1999-11-15). «Diagnosis of Stridor in Children». American Family Physician. 60 (8): 2289–2296. ISSN 0002-838X. PMID 10593320.
- ↑ «Breath sounds: MedlinePlus Medical Encyclopedia». medlineplus.gov (անգլերեն). Վերցված է 2022-05-06-ին.
- ↑ 8,0 8,1 McGann, Kathleen A.; Long, Sarah S. (2018-01-01), Long, Sarah S.; Prober, Charles G.; Fischer, Marc (eds.), «21 - Respiratory Tract Symptom Complexes», Principles and Practice of Pediatric Infectious Diseases (Fifth Edition) (անգլերեն), Elsevier, էջեր 164–172.e2, ISBN 978-0-323-40181-4, Վերցված է 2022-05-06-ին
- ↑ «Breath sounds: MedlinePlus Medical Encyclopedia». medlineplus.gov (անգլերեն). Վերցված է 2022-05-30-ին.
- ↑ «Stridor: MedlinePlus Medical Encyclopedia». medlineplus.gov (անգլերեն). Վերցված է 2022-05-30-ին.
- ↑ «Breath sounds: Medline Plus». NIH. Վերցված է 5 May 2015-ին.
- ↑ American Thoracic Society Ad Hoc Committee on Pulmonary Nomenclature (1977). «Updated nomenclature for membership reaction». ATS News (3): 5–6.
- ↑ Loudon, R; Murphy, R (1984). «Lung Sounds». Am Rev Respir Dis. 130 (4): 663–73. doi:10.1164/arrd.1984.130.4.663 (inactive 1 August 2023). PMID 6385790.
{{cite journal}}: CS1 սպաս․ DOI inactive as of Օգոստոս 2023 (link)