Մասնակից:Յուլիա Գրիգորյան/Ավազարկղ
Բրետանի (պատմական մարզ)[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բրետան (ֆրfr. Bretagne, բրիտbr. Breizh), պատմական շրջան Ֆրանսիայիում, հյուսիս-արևմուտքում զբաղեցնում է համանուն թերակղզին: Հայտնի է որպես Գալլիայի մի մաս՝ Արմորիկա անվամբ, ուշ հռոմեական և վաղ միջնադարի ժամանակաշրջանում, այն դարձել է Բրիտանական կղզիներից Կելտական համայնքների վերաբնակեցման վայր[1][2]: Ենթադրվում է, որ հետագայում կազմավորվել են բրետոնցիներ, որոնց լեզուն՝ բրետոներենը, պատկանում է կելտական լեզուների բրիտանական ենթախմբին:
Այս պատմական տարածքի մեծ մասը զբաղեցնում է Բրետանիի վարչական շրջանը, բայց նրա տարածքի մոտավորապես մեկ հինգերորդ մասը (Ատլանտյան Լուարի վարչություն՝ հինավուրց մայրաքաղաք Նանտով) 1941 թվականից ի վեր գտնվում է Լուարի երկրի մեջ: 2010 թվականին պատմական Բրետանիի սահմաններում բնակվել է 4,48 միլիոն մարդ: Նրա ամենամեծ քաղաքներն են Նանտը, Ռենը և Բրեստը:
Անվան առաջացումը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ավանդաբար հավաստում են, որ Բրետանին իր անունը ստացել է բրիտանացիներից, ովքեր միջնադարի սկզբին այստեղ են տեղափոխվելԲրիտանիայից:
Պատմական ուրվագիծ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Նախապատմական ժամանակաշրջան
Բրետանի տարածքում հայտնի են բացառապես մեծ թվով մեգալիթյան կառույցներ, որոնցից ամենամեծն են Բարնենեսը, Գավրինին, Կառնակի քարերը և հնագիտական գտածոները, որոնք կապված են գծային ժապավենի և կերամիկայի, La Auguette-ի գծագրական ժապավենի կերամիկայի, La Auguette- ի, զանգակաձև գավաթների և այլ մշակույթների հետ կապված հնագիտական գտածոներ[3]: Նախնադարյան հուշարձանների ձևավորումը Բրիտանիայում և Բրետանում թույլ է տալիս ասել, որ վերջիններս այն ժամանակ արդեն ծառայել են որպես կապող օղակ մայրցամաքային Եվրոպայի և Բրիտանական կղզիների միջև։
Բրետանի ժամանակակից բնակչության շրջանում հայտնաբերվել է R1b հապլոգրուպի առավելագույն կոնցենտրացիան, որը բնորոշ է Արևմտյան Եվրոպայի բնակչությանը:
Կելտական ժամանակաշրջան[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կելտերի առաջին ներթափանցումը Լուարայի հովիտ և Արմորիկայի թերակղզի տեղի է ունեցել Ք. ա. VI դարից ոչ շուտ[4]։ Այդ ժամանակ դրանք միայն տեղահանվածների փոքր խմբեր էին, և միայն Մ.թ. Ա. IV դարի երկրորդ կեսին կելտական ցեղերը, որոնք իրենց հետ բերել էին երկաթի ձուլման և մշակման տեխնոլոգիան, վերջնականապես արմատավորվում են Արմորիկում։
Միջնադար[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
IX դարում բրետանները ստեղծել են Բրետանի թագավորությունը, 939 թվականին՝ այն նորմանների կողմից գրավելուց հետո դարձել է դքսություն, Ֆրանսիայի վասալ: 1491 թվականից Բրետանը Ֆրանսիայի հետ միավորվել է անձնական ունիայի շնորհիվ՝ հետագայում աստիճանաբար կորցնելով «հին ազատությունները»:
Ավանդական բաժանում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ավանդաբար, Բրետանին բաժանվում է հետևյալ մարզերի, կամ տարածքների համապատասխան թեմերի:
- Ստորին Բրիտանիա (Breizh Izel)
- Լեոն
- Տրեգոր
- Կորնուա
Բրետանիայի անցումը նոր ժամանակաշրջան[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1790 թվականին ֆրանսիական Մեծ հեղափոխության ընթացքում Բրետանը բաժանվել է հինգ դեպարտամենտների՝ Ստորին Լուարա (այժմ Ատլանտյան Լուարա), Կոտ դյու -Նոր (Այժմ ՝ Կոտ դ՝Արմոր), Իլ և Վիլեն, Ֆինիստեր և Մորբիան։ Թեմերը վերացվել են, իսկ դրանց վերականգնման ժամանակ, Նապոլեոն Ա-ի օրոք, դրանց սահմանները սկսել են համապատասխանել դեպարտամենտների սահմաններին։ 1941 թվականին Ստորին Լուարի դեպարտամենտը Վիշի ռեժիմի կողմից անջատվել է Բրետանիից և մտել Լուարի երկրի տարածք։
Ներկայումս մնացած չորս դեպարտամենտները կազմում են Բրետանի տարածաշրջանը՝ ընդգրկելով պատմական Բրետանի տարածքի 80 % -ը և բնակչության 71 % -ը:
- ↑ «Ветушинский А.С. Аналогия как философский приём: действительно ли компьютер помогает познавать мир?». Философия и культура. 12 (12): 13–23. 2017-12. doi:10.7256/2454-0757.2017.12.24967. ISSN 2454-0757.
- ↑ «Léon Fleuriot. <italic>Les origines de la Bretagne: L'émigration</italic>. (Bibliothèque Historique.) Paris: Payot. 1980. Pp. 353». The American Historical Review. 1981-10. doi:10.1086/ahr/86.4.828. ISSN 1937-5239.
- ↑ Patton, Mark (2002-11-01). Statements in Stone. Routledge. ISBN 978-0-203-51399-6.
- ↑ Kruta, Venceslas, 1939- ... (2000). Les Celtes : histoire et dictionnaire : des origines à la romanisation et au christianisme. Impr. Maury-Eurolivres). [Paris]: Le Grand livre du mois. ISBN 2-7028-6261-6. OCLC 466873382.
{{cite book}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link) CS1 սպաս․ թվային անուններ: authors list (link)