Մասնակից:Ելենա Հայրապետյան/Ավազարկղ3

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ելենա Հայրապետյան/Ավազարկղ3

Բենիամին Հենրի Բոնևալ Լաթրոբ (մայիսի 1, 1764 - սեպտեմբերի 3, 1820) բրիտանացի և ամերիկացի նեոդասական ճարտարապետ, ով արտագաղթել է Միացյալ Նահանգներ: Նա առաջին պրոֆեսիոնալ ճարտարապետներից մեկն էր, ով պաշտոնական կրթություն ստացավ նոր ԱՄՆ-ում` ոգեշնչվելով Իտալիայի իր ճանապարհորդություններից, ինչպես նաև բրիտանացի և ֆրանսիացի նեոդասական ճարտարապետներից, ինչպիսիք են Կլոդ Նիկոլա Լեդուն: Երեսուն տարեկան հասակում նա արտագաղթեց նոր Միացյալ Նահանգներ և նախագծեց Միացյալ Նահանգների Կապիտոլիում` Վաշինգտոնի «Կապիտոլիումի բլուրում», ինչպես նաև Հին ԲալթիԱյն ԱՄՆ-ում կառուցված առաջին տաճարն է `ցանկացած քրիստոնեական դավանանքի համար:մորի տաճարը կամ Բալթիմորի տաճարը (հետագայում վերանվանվեց Սուրբ Աստվածածնի Վերափոխման ազգային սրբավայրի բազիլիկ): Լաթրոբը նախագծեց այդ ժամանակվա ամենամեծ կառույցը Ամերիկայում` «Առևտրանակնների բորսա»-ն Բալթիմորիում:

Լաթրոբը արտագաղթեց 1796 թվականին՝ առաջին անգամ հաստատվելով Վիրջինիայում, որտեղ նա աշխատում էր Վիրջինիա նահանգում գտնվող Ռիչմոնդ քաղաքի քրեակատարողական հիմնարկում: Այնուհետև Լաթրոբը տեղափոխվեց Ֆիլադելֆիա, որտեղ հմտացրեց իր կարողությունները: 1803 թ.-ին նա աշխատանքի է ընդունվել, որպես Միացյալ Նահանգների հասարակական շենքերի վերահսկիչ, և հաջորդ տասնչորս տարվա մեծ մասն անցկացրել է նոր ազգային մայրաքաղաք Վաշինգտոնում(Կոլումբիայի շրջանի նորակառույց դաշնային մայրաքաղաքում), որտեղ նա ծառայել է որպես Կապիտոլիումի երկրորդ ճարտարապետ: Նա նաև պատասխանատու էր Սպիտակ տան պատկերասրահների նախագծման համար: Իր կյանքի վերջին տարիները Լաթրոբն անց է կացրել Լուիզիանա նահանգում գտնվող Նոր Օռլեանում, աշխատելով ջրամատակարարման նախագծի վրա, և այնտեղ մահացել է 1820 թվականին դեղին տենդից:

Լաթրոբին անվանում են «ամերիկյան ճարտարապետության հայր» [1]: Նա Շառլ Լա Թրոբի քեռին էր, ով Ավստրալիայում գտնվող Վիկտորիա նահանգի առաջին լեյտենանտ-նահանգապետն էր:

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ֆիլադելֆիայում գտնվող Latrobe's Center Square Water Works Ջորջ Բլեյքի փորագրությունը

Լաթրոբը ծնվել է 1764 թվականի մայիսի 1-ին Անգլիայի Արևմտյան Յորքշիր նահանգի Ֆուլնեկ քաղաքում գտնվող Մորավյան ավանում,որը Լիդս քաղաքի Պուդսիի մոտակայքում է: Նրա ծնողներն էին Հուգենոտական տոհմից (Բողոքական ֆրանսիացի էր) Մորավական եկեղեցու առաջնորդ Սրբազան Բենիամին Լաթրոբեն և Աննա Մարգարետա Անտեսը, որի հայրը գերմանացի էր և ում մայրական կողմը հոլանդացի էր[2] : Անտեսը ծնվել է Փենսիլվանիայի ամերիկյան գաղութում, բայց նրա հայրը` մի հարուստ կալվածքատեր, ուղղարկել է նրան Ֆուլնեկ Մորավիան դպրոց հաճախելու համար: Լաթրոբի հայրը, որը ղեկավարում էր Բրիտանիայի Մորավիայի բոլոր դպրոցներն ու հաստատությունները, ուներ լայն շրջապատ հասարակության վերին խավերում: Նա ընգծեց կրթության, կրթաթոշակի, և սոցիալական փոխանակման արժեքի կարևորությունը, մինչդեռ Լաթրոբի մայրը որդու մեջ սերմանում էր հետաքրքրասիրություն և հետաքրքրություն Ամերիկայի հանդեպ [3]: Փոքր տարիքից Բենյամին Հենրի Լաթրոբը սիրում էր նկարել բնապատկերներ և շենքեր[4] : Նա Մորավիայի առաջնորդ և երաժշտական կոմպոզիտոր Քրիստիան Իգնատիուս Լաթրոբեի եղբայրն էր:

1776 թ.-ին, տասներկու տարեկան հասակում, Լաթրոբին ուղարկեցին Վերին Լուսատիայի Նիեսկ քաղաքի Մորավական դպրոց, Սաքսոնիայի և Պրուսիայի գերմանական իշխանությունների սահմանի մոտ, որտեղ սովորում էր նրա եղբայրը [5]: Տասնութ տարեկան հասակում նա մի քանի ամիս շրջել է Գերմանիայով, այնուհետև միացել Պրուսական արքայական բանակին՝ մտերիմ ընկերներ դառնալով Միացյալ Նահանգների բանակի ականավոր սպայի հետ: Լաթրոբը նաև երկար ժամանակ ծառայել է ավստրիական կայսերական բանակում` ստացնալով վնասվածքներ և տառապել որոշ հիվանդություններից[6][7] : Ապաքինվելուց հետո նա սկսեց մայրցամաքային «Գրանդ տուր»-ը՝ այցելելով Սաքսոնիա, Փարիզ, Իտալիա և այլ վայրեր[8]: Իր կրթության և ճանապարհորդությունների շնորհիվ նա տիրապետում էր ֆրանսերենի, հին և ժամանակակից հունարենի, ինչպես նաև լատիներենի: Նա լավ գիտեր իտալերեն և իսպաներեն և որոշակի գիտելիքներ եբրայերենից [9] : Լաթրոբը 1815 թ.-ին ընտրվել է «Ամերիկյան հնագիտական հասարակության» անդամ [10] :

Նրա որդին՝ Բենիամին Հենրի Լաթրոբը II, (երբեմն անվանում են «Կրտսեր»), նույնպես աշխատում էր որպես քաղաքացիական ինժեներ: 1827թ.-ին, նա միացավ նորաստեղծ ծրագրին` Բալթիմոր-Օհայո երկաթգծի կազմակերպմանն ու նախագծեց ամենաերկար և բարդ կամուրջը իր սկզբնական ուղղու վրա, կամարաձև կամուրջ` Թոմաս Վիադուկ (չորս բազմակամար «վիադուկներից»` երրորդը) [11] :

Մյուս որդին` Ջոն Հազլեհերսթ Բոնևալ Լաթրոբը (1803–1891), հայտնի քաղաքացիական առաջնորդ, իրավաբան, հեղինակ, պատմաբան, նկարիչ, գյուտարար, մտավորական և սոցիալական ակտիվիստ էր Մերիլենդում:

Թոռը՝ Չարլզ Հազլեհերսթ Լաթրոբը (1834–1902), Բենիամին Հենրի Լատրոբ II- ի որդին, դաշնակցային զինծառայող [12] , նաև շարունակեց ճարտարապետի և ինժեների ավանդույթները՝ կամուրջներ կառուցելով Բալթիմորի և Օհայոյի քաղաքի և երկաթուղու համար: Բալթիմորի հարավում գտնվող «Latrobe Park»-ն անվանվել է ի պատիվ ընտանիքի, ինչպես ֆրանսիական թաղամասում գտնվող Նոր Օրլեանի «Latrobe Park»-ը:

Ճանապարհորդություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Անգլիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Լաթրոբը վերադարձավ Անգլիա 1784-ին, և աշակերտվեց Ջոն Սմեթոնի մոտ ինժեներ, որը հայտնի էր Էդիսթոն փարոսի նախագծմաման համար [8] : Այնուհետև 1787 կամ 1788 թվականներին նա կարճ ժամանակ աշխատել է, որպես նեոկլասիկ ճարտարապետ Սամուել Պեպիս Կոկերելի գրասենյակում[13]: 1790 թվականին Լաթրոբը նշանակվեց Լոնդոնի պետական գրասենյակների վերահսկիչ և 1791 թվականին հիմնեց իր սեփական մասնավոր պրակտիկան [13][14]: Լաթրոբին հանձնարարվել է 1792 թվականին նախագծել «Hammerwood Lodge»-ը, Սասեքսում գտնվող «East Grinstead»-ի մերձակայքում[15], իր առաջին անկախ աշխատանքը, իսկ 1793-ին նա նախագծել է «Ashdown House»-ը[16]: Լաթրոբը մասնակցեց Սուրեյում Բասինգստոկի ջրանցքի կառուցմանը, ինժեներներ Ջոն Սմիթոնի և Ուիլյամ Ջեսոպի հետ միասին: 1793 թ.-ի գարնանը Լաթրոբիին վարձեցին պլանավորելու Սև ջրատար գետի բարելավումները Մալդոնից մինչև Բիլեյ,այնպես որ Մալդոն նավահանգիստը կարող էր մրցել Չելմերի և Սև ջրատար «Navigation»- ի հետ, որոնք շրջանցում էին քաղաքը[17]: Նախագիծը տևեց մինչև 1795-ի սկիզբը, երբ խորհրդարանը հրաժարվեց հաստատել նրա ծրագիրը: Լաթրոբը չէր վարձատրվել նախագծում կատարած աշխատանքի համար[18] և կանգնել էր սնանկության առաջ[19]:

1790-ի փետրվարին Լաթրոբն ամուսնացավ Լիդիա Սելոնի հետ, և նրանք ակտիվ հասարակական կյանքով ապրեցին Լոնդոնում: Զույգը ունեցավ դուստր (Լիդիա Սելլոն Լաթրոբ) և որդի (Հենրի Սելլոն Բոնևալ Լաթրոբը) մինչ նա մահացավ ծննդաբերության ժամանակ ՝ 1793 թվականի նոյեմբերին[20] : Լիդիան ժառանգեց իր հոր հարստությունը, որն, իր հերթին, պետք է փոխանցվեր երեխաներին իրենց հորեղբայրների վստահության միջոցով, բայց այդպես էլ չփոխանցվեց երեխաներին[21]: 1975թ.-ին Լաթրոբը հիասթափվեց և որոշեց արտագաղթել Ամերիկա` մեկնելով նոյեմբերի 25-ին «Էլիզա» նավով[19][22]:

Ամերիկայում Լաթրոբը հայտնի էր իր տեղաբանական և լանդշաֆտային ջրաներկերով աշխատանքների շարքով, շարքը սկսվեց Էլիզայից Անգլիայի հարավային ափի Սպիտակ ժայռերի տեսարանով: Այս շարքին նախորդել է «East Grinstead»-ի ջրաներկով աշխատանքը, որը թվագրվել է 1795 թվականի սեպտեմբերի 8-ին:

Վիրջինիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բենիամին Հենրի Լատրոբը , հեղինակ՝ Ֆիլիպո Կոստագինի

Լաթրոբը ժամանեց Նորֆոլկ, որը գտնվում է Վիրջինիա նահանգում,1796 թ. մարտի կեսերին չորս ամսվա տանջալից ճանապարհորդությունից հետո նավի վրա,ովքեր տառապում էի սննդի պակասից և ուժասպառ լինում [23] : Լաթրոբը սկզբում ժամանակ անցկացրեց Նորֆոլկում, որտեղ նա նախագծեց «Ուիլյամ Պենոքի տունը», այնուհետև ճանապարհորդեց դեպի Ռիչմոնդ 1796 թվականի ապրիլին[24][25] : Վիրջինիա ժամանելուց անմիջապես հետո Լաթրոբը ընկերացավ Բուշրոդ Վաշինգտոնի ՝ նախագահ Ջորջ Վաշինգտոնի եղբորորդու, ինչպես նաև Էդմունդ Ռանդոլֆի և այլ հայտնի գործիչների հետ[26]: 1796-ի ամռանը Բուշրոդ Վաշինգտոնի միջոցով Լաթրոբը կարողացավ այցելել Վերնոն լեռ ՝ հանդիպելու նախագահի հետ[27]:

ԱՄՆ-ում Լաթրոբի առաջին խոշոր նախագիծը Ռիչմոնդ քաղաքում գտնվող պետական քրեակատարողական հիմնարկն էր, որը շահագործման հանձնվեց 1797 թվականին[28] : Քրեակատարողական հիմնարկում իրականացվել են քրեակատարողական համակարգի բարեփոխման բազմաթիվ նորարարական գաղափարներ, որոնք այնուհետև աջակցել են Թոմաս Ջեֆերսոնը և այլք, ներառյալ կիսաշրջանի մեջ տեղադրված տեսախցիկները, ինչը հնարավորություն է տվել պարզեցնել վերահսկողությունը, ինչպես նաև բարելավել կյանքի պայմանները` սանիտարական և օդափոխիչ[29]: Նա նաև պիոներ էր Ռիչմոնդ բանտում մեկուսարան օգտագործելիս[30] : Գտնվելով Վիրջինիայում Լաթրոբն աշխատում էր Ուիլյամսբուրգի մոտ գտնվող «Green Spring» առանձնատանը, որը կառուցել էր տասնյոթերորդ դարում նահանգապետ Սըր Ուիլյամ Բերկլիը, բայց այն քանդվեց Ամերիկյան հեղափոխական պատերազմից հետո [31]: Լաթրոբը նախագծեց Ֆորտ Նելսոնը,որը գտնվում է Վիրջինիայում 1798 թ.-ին[32][33] : Նա նաև գծագրեր է պատրաստել չկառուցված մի շարք տների համար, այդ թվում ՝ Ռիչմոնդի մոտակայքում գտնվող «Միլլ Հիլլի» տնկարկների[34]:

Մեկ տարի Վիրջինայում անցկացնելուց հետո, նոր տարածքներ բացահայտելու հետաքրքրությունը մարեց, և Վիրջինիայում Լաթրոբը միայնակ ու անհանգիստ զգում իրեն[35] : Գիամբատիստա Սկանդելլան, ով Լաթրոբի ընկերն էր, առաջարկեց Ֆիլադելֆիան որպես իդեալական վայր իր համար[36]:1798 թվականի ապրիլին Լաթրոբն առաջին անգամ այցելեց Ֆիլադելֆիա ՝ հանդիպելով Փենսիլվանիայի բանկի նախագահ Սեմյուել Ֆ.Ֆոքսի հետ և նրան ներկայացրեց նոր բանկի շենքի նախագիծը: Այն ժամանակ Ֆիլադելֆիայում քաղաքական մթնոլորտը խիստ տարբերվում էր Վիրջինիայիից, ֆեդերալիստների և Ջեֆերսոնի դեմոկրատական հանրապետականների միջև ուժեղ տարաձայնություններ էին առաջացել, ինչպես նաև հակաֆրանսիական տրամադրություններ, ուստի քաղաքն այնքան էլ հյուրընկալ չէր Լաթրոբի համար[37]: Ֆիլադելֆիա տանող ճանապարհին Լաթրոբն անցավ մայրաքաղաք Վաշինգտոնով,որը այդ ժամանակ կառուցվում էր (համագումարը և նախագահը չժամանեցին մինչև 1800 թվական), որտեղ նա հանդիպեց մայրաքաղաքի առաջին ճարտարապետ Ուիլիամ Թորնթոնի հետ և առաջին անգամ աչքի անցկացրեց Միացյալ Նահանգների Կապիտոլը: Նա կրկին կանգ առավ Վաշինգտոնի մոտ ՝ Ռիչմոնդ վերադառնալիս[38] : Լաթրոբը մնաց Վիրջինիա նահանգի Ռիչմոնդ քաղաքում, մինչև 1798 թվականի նոյեմբերը, երբ նրա դիզայնը ընտրվեց Փենսիլվանիայի բանկի համար: Նա տեղափոխվեց Ֆիլադելֆիա, որպեսզի կարողանա վերահսկել շինարարությունը,[39][40] չնայած շարունակում էր ժամանակ առ ժամանակ ծրագրեր կազմել Վիրջինիայում ապրող հաճախորդների համար[41]

Ֆիլադելֆիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Այն ժամանակվանից, երբ նա ժամանեց Ֆիլադելֆիա, Լաթրոբի երկու ընկերները` Սկանդելլան և Վոլնին, հեռացել են «Alien and Sedition Acts»-ի վերաբերյալ, բա մտահոգությունների պատճառով, այց Լաթրոբը ծանոթացավ Ամերիկյան փիլիսոփայական ընկերության իրենց ծանոթների հետ: Լաթրոբը հասարակությանը ներկայացրեց մի քանի հոդված երկրաբանության և բնական պատմության մեջ իր դիտարկումների մասին և դարձավ կազմակերպության անդամ[42]: Իր հմայիչ անհատականությամբ Լաթրոբը արագորեն ձեռք բերեց այլ ընկերներ Ֆիլադելֆիայի ազդեցիկ ֆինանսական և գործարար ընտանիքների շարքում և մտերիմ ընկերներ դարձան Նիկոլաս Ռուզվելտի՝ շոգեքարշի տաղանդավոր շինարարի հետ, ով կօգներ Լաթրոբին իր ջրմուղային կառույցների նախագծերում[43]:

Ֆիլադելֆիայում Լաթրոբի առաջին խոշոր նախագիծը Պենսիլվանիայի բանկի նախագիծն էր, որը Հունական Վերածննդի ճարտարապետության առաջին նմուշն էր Միացյալ Նահանգներում: Այն քանդվեց 1870 թվականին[44] : Այս հանձնաժողովը համոզեց նրան հաստատել իր պրակտիկան Ֆիլադելֆիայում, որտեղ նա հեղինակություն վաստակեց[45]:

Լաթրոբին վարձել են նաև Ֆիլադելֆիայի կենտրոնական հրապարակում ջրատարների նախագծման համար: Պոմպի տունը, որը տեղակայված է Բրոդ և Մարկետ փողոցի վրա (այժմ ՝ Ֆիլադելֆիայի քաղաքապետարան), նախագծել է Լաթրոբը՝ Հունական վերածննդի ոճով[46] : Այն սնուցվում էր Սկուկլ գետից` գտնվելով մեկ մղոն հեռավորության վրա և պարունակում էր երկու գոլորշու շարժիչ, որոնք այն մղում էին իր աշտարակի փայտե ավազանի մեջ: Ձգողականության ուժը, այնուհետև ջուրը մղեց փայտե խողովակաշարերով դեպի տներ և ձեռնարկություններ: Ֆիլադելֆիայում ջրատարի նախագծի վրա աշխատելուց հետո Լաթրոբեն աշխատել է որպես ինժեներ «Chesapeake & Delaware Canal» ջրանցքների վրա:

Բացի Հունական վերածննդի նմուշներից, Լաթրոբը իր շատ գործերում օգտագործել է նաև նեոգոթական վերածննդի նմուշներից, ներառյալ Ֆիլադելֆիայում գտնվող Սեդգլիի 1799 թ.դիզայնը, գյուղական առանձնատան համար [47]: Գոթական վերածննդի ոճը օգտագործվել է նաև Ֆիլադելֆիա Բանկի շենքի Լաթրոբի նախագծման մեջ, որը կառուցվել է 1807 թվականին և քանդվել է 1836 թվականին[48]: Որպես երիտասարդ ճարտարապետ՝ Ռոբերտ Միլսը աշխատել է որպես Լաթրոբի օգնական հետ 1803 թվականից մինչև 1808 թվականը, երբ նա հիմնել է իր սեփական պրակտիկան [49]:

Ֆիլադելֆիայում գտնվելու ժամանակ Լաթրոբն ամուսնացավ Մերի Էլիզաբեթ Հազլեհորստի (1771–1841) հետ, 1800 թվականին[44] : Զույգը ունեցել է մի քանի զավակ:

Վաշինգտոն ԿՇ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Լաթղոբ Գեյթ՝ Վաշինգտոնի ծովային նավահանգիստ

Միացյալ Նահանգներում Լաթրոբը շատ արագ դարձավ երկրում առաջին պրոֆեսիոնալ ճարտարապետը[50]: Լաթրոբը, ով Թոմաս Ջեֆերսոնի ընկերն էր` ազդեցություն ունեցավ Վիրջինիայի համալսարանի համար Ջեֆերսոնի նախագծի վրա[51] : Լաթրոբը նաև գիտեր Ջեյմս Մոնրոյին, ինչպես նաև Նոր Օռլեանի ճարտարապետ և ծովահեն Բարթելեմի Լաֆոնին, որը նախընտրում էր ճարտարապետ Աարոն Բուրը, և նա սովորեցնում էր ճարտարապետ Ուիլյամ Սթրիքլենդին[50]:

Սպիտակ տան գլխավոր սյուժետային ծրագիրը Բենջամին Հենրի Լատրոբեի կողմից, 1807 թվական

1803 թվականին Ջեֆերսոնը վարձեց Լաթրոբին որպես Միացյալ Նահանգների հասարակական կառույցների տեսուչ և աշխատել որպես ԱՄՆ Կապիտոլիումի շինարարության կառավարիչ[52] : Քանի որ կապիտոլիումի շինարարությունն արդեն ընթացքի մեջ էր, Լաթրոբին հանձնարարվեց աշխատել Ուիլյամ Թորնթոնի ծրագրերի հետ[53], ինչը Լաթրոբը քննադատեց: 1803-ին փոխնախագահ Ահարոն Բուրին ուղղված նամակում նա նկարագրեց պլաններն ու կատարված աշխատանքը որպես «սխալ նախագծեր»[54] : Այնուամենայնիվ, Նախագահ Թոմաս Ջեֆերսոնը պնդեց, որպեսզի Լաթրոբը հետևի Թորոնթոի` կապիտոլի համար ,նախագծին[55] : Չնայած Լաթրոբի հիմնական աշխատանքը` ղեկավարել Միացյալ Նահանգների Կապիտոլիումի շինարարությունը, նա նաև պատասխանատու էր Վաշինգտոնի բազմաթիվ այլ նախագծերի համար: 1804-ին նա դարձավ Միացյալ Նահանգների ռազմածովային ուժերի գլխավոր ինժեներ[52]: Որպես գլխավոր տեսուչ ՝ Լաթրոբը պատասխանատու էր Վաշինգտոնյան ջրանցքի համար[56] : Լաթրոբը ջրանցքի առաջխաղացման հետ կապված բյուրոկրատական խոչընդոտների էր բախվում, ընկերության տնօրենների հետ,ովքեր մերժում էին քարե կողպեքներ ստեղծելու նրա խնդրանքը: Փոխարենը ջրանցքը կառուցվել է փայտե կողպեքներով, որոնք հետագայում ոչնչացվել են ուժեղ փոթորկի ժամանակ 1811 թվականին[57]: Լաթրոբը նաև նախագծեց Վաշինգտոնի ռազմածովային նավատորմի հիմնական վարոտը[58]: Լաթրոբն աշխատում էր Վաշինգտոնում այլ տրանսպորտային նախագծերի վրա, ներառյալ Վաշինգտոնի և Ալեքսանդրիայի մայրուղիների նախագծի վրա, որոնք Վաշինգտոնը միացնում էին Ալեքսանդրիային, և Ֆրեդերիկին, Մերիլենդին կապող ճանապարհին, և երրորդ ճանապարհին ՝ Կոլումբիայի մայրուղուն,անցնելով Բլադենսբուրգով հասնում էր Բալթիմոր[59] :

Բենիամին Լաթրոբը պատասխանատու էր Լաֆայետ հրապարակի շրջակայքում տեղակայված մի շարք այլ նախագծերի համար, այդ թվում ՝ Սուրբ Հովհաննեսի եպիսկոպոսական եկեղեցու, Դեկատուրի տան և Սպիտակ տան պատկերասրահների համար[60]: Լաթրոբի նախագծած մասնավոր տները ներառում են Ջոն Պ. Վան Նեսի և Փիթեր Կազանովեի գլխավորած հանձնաժողովները[61]:

1812 թվականի հունիսին Կապիտոլիումի շինարարությունը դադարեցվեց, 1812 թվականի պատերազմի սկվելու պատճառով և Միացյալ Նահանգների Առաջին բանկի ձախողմամբ[62]: Պատերազմի ընթացքում Լաթրոբը տեղափոխվեց Պիտսբուրգ և վերադարձավ Վաշինգտոն 1815 թվականին, որպես Կապիտոլիումի ճարտարապետ, ով պատասխանատվություն էր կապիտոլիումի վերակառուցման համար, որը ավերվել էր պատերազմի ընթացքում: Լատրոբին ավելի մեծ ազատություն տրվեց Կապիտոլիումի վերակառուցման համար` իր իսկ դիզայնի տարրերը ինտերիերի մեջ կիրառելու համար[55]: Լաթրոբի՝ Վաշինգտոնում գտնվելու ընթացքում, նա որոշ չափով շարունակում էր իր մասնավոր պրակտիկ գործունեությունը և այլ նախագծեր Ֆիլադելֆիայում և այլուր: Նրա գործակատար Ջոն Լենտալը հաճախ էր հորդորում Լաթրոբին ավելի շատ ժամանակ անցկացնել Վաշինգտոնում[63]: Մինչև 1817 թվականը, Լաթրոբը Նախագահ Ջեյմս Մոնրոյին տրամադրել էր ամբողջ շենքի ամբողջական նախագիծը[64]: Նա 1817 թվականի նոյեմբերի 20-ին հրաժարվեց Կապիտոլիումի ճարտարապետի պաշտոնից, և առանց այդ մեծ հանձնաժողովի, Լաթրոբեն բախվեց դժվարությունների և սնանկացավ:Լաթրոբը մեկնեց Վաշինգտոնից` Բալթիմոր, 1818 թվականի հունվարին[65]: Լաթրոբը վատատեսորեն հեռացավ Վաշինգտոնից, քաղաքի դիզայնի նրա իդեալների հակասությամբ: Լաթրոբին դուր չէր գալիս քաղաքի համար բարոկկո ոճի ծրագիրը և «L'Enfant»- ի ծրագրի մյուս ասպեկտները, և դժգոհ էր, որ ստիպված էր համաձայնվել Կապիտոլիումի շենքի վերաբերյալ Թորնթոնի ծրագրերին[66]:Ըստ Լաթրոբի, քաղաքի ընդհանուր պլանի ամենամեծ խնդիրներից մեկը նրա ներքին հսկայական հեռավորություններն էին, և նա Վաշինգտոնի ջրանցքը համարում էր առանցքային գործոն, որը հաջողության դեպքում կարող էր օգնել լուծել այս խնդիրը[67]: Լաթրոբը մտահոգություններ ուներ քաղաքի տնտեսական ներուժի վերաբերյալ և պնդում էր,որ ճանապարհի կառուցումը` Վաշինգտոնի կապումը Ֆրեդերիկի հյուսիս-արևմուտքին, կբարելավի տնտեսական առևտուրը Վաշինգտոնի միջոցով[57] :

Նոր Օռլեան[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մերիլենդ նահանգի Բալթիմոր քաղաքում Սուրբ Աստվածածնի Վերափոխման ազգային բազիլիկ տաճար

Լաթրոբը Նոր Օռլեանում,որը տեղակայված Միսիսիպի գետի ափին, ներուժի մեծ աճ էր տեսնում, շոգենավի հայտնաբերմամբ և տեխնոլոգիայի նկատմամբ մեծ հետաքրքրությամբ: Լաթրոբի առաջին նախագիծը ԱՄՆ մաքսային առաջին շենքն էր՝ կառուցված 1807 թվականին։ 1810 թվականին Լաթրոբեն իր որդուն ՝ Հենրի Սելոն «Բոնեվալ» Լատրոբեին ուղարկեց քաղաք ՝ Նոր Օռլեանի քաղաքային խորհրդին ջրային համակարգի նախագիծը ներկայացնելու համար: Լաթրոբի ծրագիրը ՝ ջրմուղային կառույցների համակարգի համար,հիմնվելով Ֆիլադելֆիայում, որը նա ավելի վաղ նախագծել էր: Համակարգը Ֆիլադելֆիայում ստեղծվել է որպես պատասխան դեղին տենդի համաճարակների, որոնք ազդում են քաղաքի վրա: Լաթրոբի համակարգը օգտագործվում էր գոլորշու պոմպեր Շույկիլի գետից ջուրը ջրամբար մղելու համար, որպեսզի ձգողականությունն օգտագործվի այնտեղից ջուր տեղափոխելու քաղաքի բնակիչներին[68]:

Նոր Օռլեանի ջրմուղի նախագիծը նույնպես նախատեսված էր ջուրը աղազերծելու համար ՝ գոլորշով աշխատող պոմպերի միջոցով։ Գտնվելով Նոր Օռլեանում, Լաթրոբի որդին մասնակցեց բրտանական զորքերի դեմ մղվող պայքարին, 1815 թվականին և և ստանձնեց այլ նախագծերի կառուցմանը՝ ներառյալ փարոսի կառուցումը, նոր բարեգործական հիվանդանոց և Ֆրանսիայի օպերային թատրոնը։ Նոր Օռլեանը համաձայնվեց ջրամատակարարման նախագիծը շահագործման հանձնել 1811 թվականին, չնայած Լաթրոբը պատրաստ չէր նախագիծը ընդունելուն և բախվեց ֆինանսական մեծ խնդիրների՝ ծրագրի համար բավարար ներդրողներ գտնելու համար։ Միացյալ Նահանգների Կապիտոլիումի շուրջ նրա աշխատանքն ավարտվեց 1812 թվականի պատերազմը սկսվելուց առաջ ՝ վերջ դնելով կայուն եկամտի աղբյուրին: Պատերազմի տարիներին Լաթրոբը անհաջող փորձեր արեց, գումար աշխատելու համար, կազմեց մի քանի ռազմական սխեմաներ, այդ թվում նաև շոգենավերի նախագծերը: 1814 թվականին համագործակցեց Ռոբերտ Ֆուլտոնի հետ Պիտսբուրգում հիմնված շոգենավերի ընկերությունում։Պիտսբուրգում գտնվելու ընթացքում Լաթրոբը նախագծեց և կառուցեց թատրոն Պեպինի և Բրեշարդի կրկեսի համար.[69]։Բրիտանական բանակի կողմից ԱՄՆ-ի Կապիտոլիումի և Սպիտակ տան այրվելուց հետո Լաթրոբը մնաց Վաշինգտոնում `օգնելու վերակառուցմանը, և Լաթրոբեի որդին ստանձնեց Նոր Օռլեանի ջրամատակարարման նախագծի աշխատանքին[68]: Լաթրոբի նախագիծը ձգձգվեց`փորձելով կառուցել շարժիչ հիդրավլիկ կոնստրուկցիաների համար, որը նա վերջապես ավարտեց 1819 թվականին: Նոր Օռլեանում ջրամատակարարման համակարգի նախագծման և կառուցման գործընթացը տևեց տասնմեկ տարի: Այս նախագծից բացի, Լաթրոբը նախագծեց սուրբ Լուի տաճարի կենտրոնական աշտարակը, որը նրա վերջին ճարտարապետական նախագիծն էր[68] : Լաթրոբը մահացավ 1820 թվականի սեպտեմբերի 3-ին դեղին տենդից, երբ աշխատում էր Լուիզիանայում[70]: Նրան թաղեցին Նոր Օռլեանի սուրբ Լուի գերեզմանատանը, որտեղ երեք տարի առաջ թաղվել էր նրա ավագ որդին ՝ ճարտարապետ Հենրի Սելոն Բոնեվալ Լաթրոբեն (1792–1817), որը նույնպես դեղին տենդի զոհն էր դարձել[58]:

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ Ravetz, Alison. «Benjamin Henry Latrobe: "Father of American Architecture"». C-SPAN. Արխիվացված է օրիգինալից 12 December 2013-ին. Վերցված է 11 September 2013-ին.
  2. ↑ Latrobe 1905, էջ. VII
  3. ↑ Hamlin 1955, էջեր. 6–8
  4. ↑ Hamlin 1955, էջ. 11
  5. ↑ Latrobe 1979Կաղապար:Full citation needed
  6. ↑ Latrobe 1905, էջ. X
  7. ↑ Hamlin 1955, էջեր. 13–15
  8. ↑ 8,0 8,1 Hamlin 1955, էջ. 16
  9. ↑ Hamlin 1955, էջ. 17
  10. ↑ American Antiquarian Society Members Directory
  11. ↑ Harwood, Herbert H., Jr. (1994). Impossible Challenge II: Baltimore to Washington and Harpers Ferry on the Potomac River from 1828 to 1994. Baltimore, MD: Barnard, Roberts & Co. էջ 50. ISBN 0934118221.{{cite book}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  12. ↑ "Latrobe, Charles Hazelhurst", in Concise Dictionary of American Biography (1964), New York: Scribner's.
  13. ↑ 13,0 13,1 Latrobe 1905, էջ. XI
  14. ↑ Hamlin 1955, էջ. 42
  15. ↑ «Benjamin Henry Latrobe». Hammerwood Park.
  16. ↑ Colvin, H. M. Colvin (1954). A Biographical Dictionary of English Architects, 1660–1840. Harvard University Press. էջ 357. ISBN 0-7808-0042-7.
  17. ↑ John Boyes & Ronald Russell (1977). The Canals of Eastern England. David and Charles. էջ 70. ISBN 978-0-7153-7415-3.
  18. ↑ Formwalt 1979, էջեր. 16–30
  19. ↑ 19,0 19,1 Hamlin 1955, էջ. 34
  20. ↑ Hamlin 1955, էջ. 32
  21. ↑ Hamlin 1955, էջ. 30
  22. ↑ Hamlin 1955, էջ. 53
  23. ↑ Hamlin 1955, էջեր. 54–64
  24. ↑ Hamlin 1955, էջ. 69
  25. ↑ Fazio & Snadon 2006, էջեր. 210–221
  26. ↑ Latrobe 1905, էջ. XVII
  27. ↑ Hamlin 1955, էջեր. 75–79
  28. ↑ Formwalt 1977, էջ. 388
  29. ↑ Roth, Leland M. (1980). A Concise History of American Architecture. Westview Press. էջեր 67. ISBN 0-06-438490-X.
  30. ↑ Frary 1969, էջ. 64
  31. ↑ «Historic Jamestown, Green Spring Plantation». National Park Service. Վերցված է 2007-07-07-ին.
  32. ↑ Kaufmann, J.E.; Kaufmann, H.W. (2007). Fortress America: The Forts That Defended America, 1600 to the Present. Da Capo Press. էջ 145.
  33. ↑ «Designs for Democracy». National Archives and Records Administration. Վերցված է 2012-01-02-ին.
  34. ↑ Hamlin 1955, էջեր. 98–99
  35. ↑ Hamlin 1955, էջ. 92
  36. ↑ Hamlin 1955, էջ. 80
  37. ↑ Hamlin 1955, էջեր. 128–130
  38. ↑ Hamlin 1955, էջեր. 130–131
  39. ↑ Latrobe 1905, էջ. 132
  40. ↑ Latrobe 1905, էջ. XIV
  41. ↑ Hamlin 1955, էջեր. 110–120
  42. ↑ Hamlin 1955, էջ. 133
  43. ↑ Hamlin 1955, էջեր. 134–145
  44. ↑ 44,0 44,1 «Biography from the American Architects and Buildings database». Philadelphia Architects and Buildings.
  45. ↑ Tatum 1961, էջ. 59
  46. ↑ Tatum 1961, էջ. 58
  47. ↑ Tatum 1961, էջ. 75
  48. ↑ Tatum 1961, էջ. 76
  49. ↑ Tatum 1961, էջ. 64
  50. ↑ 50,0 50,1 Roth, Leland M. (1993). Understanding Architecture: Its Elements, History and Meaning (First ed.). Boulder, CO: Westview Press. էջեր 117–18, 415. ISBN 0-06-430158-3.
  51. ↑ Loi, M. (2020). Origins and Development of the American Campus: The "Academical Village" of Thomas Jefferson. Research for Development. Springer, Cham. էջեր 85–94. doi:10.1007/978-3-030-33687-5_8. ISBN 978-3-030-33686-8. Վերցված է 4 December 2020-ին. {{cite book}}: |website= ignored (օգնություն)
  52. ↑ 52,0 52,1 Carter 1972, էջ. 128
  53. ↑ Frary 1969, էջեր. 60–61
  54. ↑ Latrobe 1905, էջ. 117
  55. ↑ 55,0 55,1 Dumbauld 1980, էջ. 75
  56. ↑ Carter 1972, էջ. 139
  57. ↑ 57,0 57,1 Carter 1972, էջ. 140
  58. ↑ 58,0 58,1 Latrobe Jr., John H. B. «Latrobe Family – Benjamin Henry Latrobe». Արխիվացված է օրիգինալից 2007-09-10-ին.
  59. ↑ Formwalt 1972, էջ. 41Կաղապար:Full citation needed
  60. ↑ «Public, Private and Service Spaces at Decatur House». Decatur House Museum. Արխիվացված է օրիգինալից 2007-02-16-ին.
  61. ↑ Formwalt 1980, էջ. 38
  62. ↑ Carter 1972, էջ. 141
  63. ↑ Frary 1969, էջ. 69
  64. ↑ Carter 1972, էջ. 142
  65. ↑ Latrobe 1905, էջ. 150
  66. ↑ Carter 1972, էջ. 149
  67. ↑ Carter 1972, էջ. 143
  68. ↑ 68,0 68,1 68,2 Donaldson 1987, էջեր. 381–396
  69. ↑ Semmes, John Edward. John H. B. Latrobe and His Times, 1803–1891. Baltimore: The Norman Remington Co., 1917.
  70. ↑ Latrobe, Jr., John H.B. «Latrobe Family». Արխիվացված է օրիգինալից 2009-02-10-ին.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Մասնակից:Ելենա_Հայրապետյան/Ավազարկղ3&oldid=7863868» էջից