Մայա Ինճիկյան

Մայա Ինճիկյան
Ծնվել է	մայիսի 1, 1930; Մոսկվա, ԽՍՀՄ
Մահացել է	դեկտեմբերի 13, 2013 (83 տարեկան)
Քաղաքացիություն	ԽՍՀՄ և Հայաստան
Ազգություն	հայ
Մասնագիտություն	քիմիկոս-օրգանիկ
Հաստատություն(ներ)	Նուրբ օրգանական քիմիայի ինստիտուտ
Անդամակցություն	ՀՀ ԳԱԱ
Ալմա մատեր	Մոսկվայի պետական համալսարանի քիմիական ֆակուլտետ (1953)
Կոչում	ակադեմիկոս
Գիտական աստիճան	քիմիական գիտությունների դոկտոր (1966)
Պարգևներ	և Հայաստանի գիտության վաստակավոր գործիչ

Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Ինճիկյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։

Մայա Հրանտի Ինճիկյան (մայիսի 1, 1930(1930-05-01)^[1]^[2], Մոսկվա, ԽՍՀՄ^[1]^[2] - դեկտեմբերի 13, 2013(2013-12-13)), հայ քիմիկոս-օրգանիկ, քիմիական գիտությունների դոկտոր (1966), պրոֆեսոր (1973), ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս 1996), թղթակից անդամ (1986)^[3]։

Կենսագրություն

1953 թվականին ավարտել է Մոսկվայի պետական համալսարանի քիմիայի ֆակուլտետը։ 1953 թվականից աշխատում է ՀՍՍՀ ԳԱ օրգանական քիմիայի ինստիտուտում։ Գիտական աշխատանքները վերաբերում են ջրահիմնային միջավայրում, չորրորդային ամոնիումային աղերի առկայությամբ ընթացող ալկալիացման ռեակցիաների ուսումնասիրությանը։ Այդ բնագավառում Ինճիկյանը 1961 թվականին հայտնաբերել է (Ա. Թ. Բաբայանի հետ) a, |3 և |3, y—չհագեցած խմբեր պարունակող ամոնիումային աղերում ընթացող նոր փոխազդեցություն, որն անվանվեց «վերախմբավորման-ճեղքման» ռեակցիա։ Փոխազդեցության արդյունքում ստացվում են անմատչելի չհագեցած կետոններ, թթուներ և դրանց էսթետներ՝, ենամիններ և այլ նյութեր։

Աշխատանքները վերաբերում են ջրահիմնային միջավայրում չորրորդային ամոնիումային աղերի առկայությամբ ընթացող ալկիլացման ռեակցիաների ուսումնասիրությանը^[4]։ Հայտնաբերել է (1961, Ա. Բաբայանի հետ) ab և bg չհագեցած խմբեր պարունակող ամոնիումային աղերում ընթացող նոր փոխազդեցություն և անվանել «վերախմբավորման-ճեղքման ռեակցիա»։ ՀՀ-ում առաջինն է հետազոտել ֆոսֆոր և բորօրգանական միացությունները։ Ուսումնասիրել է չհագեցած խումբ պարունակող չորրորդային ֆոսֆոնիումային աղերի իզոմերիան, հիմնային հիդրոլիզի, ջերմային ճեղքման ռեակցիաները։ Ստացել է նոր տիպի ֆոսֆոբետաիններ։ Սինթեզել է բույսերի պաշտպանության մի շարք ակտիվ պատրաստուկներ, ուսումնասիրել ածխածին-տարր (ազոտ, ծծումբ, թթվածին, հալոգեն) կապի խզման ռեակցիաներ։

Պարգևներ, մրցանակներ

Աշխատություններ

Тезисы докладов всесоюзной конференции по молекулярным перегруппировкам.- Ереван, Изд-во АН АрмССР, 1985, 136 с.
Հայաստանի քիմիական գիտության արդի խնդիրները.- Երևան, Ա. հ., 2008, 128 էջ^[6]։

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 ^2,7 Ով ով է. հայեր (հայ.) / Հ. Այվազյան — Երևան: Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 2005.
↑ «ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիայի իսկական անդամներ». Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 31-ին.
↑ «ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոսների կենսամատենագիտություններ». Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 31-ին.
↑ Հայաստանի Հանրապետության պատվավոր կոչումներ շնորհելու մասին
↑ «ՀՀ ԳԱԱ հիմնարար գիտական գրադարանի էլ․ քարտարան- Մայա Ինճիկյան». Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 31-ին.

Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մայա Ինճիկյան» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 4, էջ 346)։

[_5e5775e65518eefb-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.

[_92363cd3a333d4f5-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 ^2,7 Ով ով է. հայեր (հայ.) / Հ. Այվազյան — Երևան: Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 2005.

[3] «ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիայի իսկական անդամներ». Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 31-ին.

[4] «ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոսների կենսամատենագիտություններ». Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 31-ին.

[5] Հայաստանի Հանրապետության պատվավոր կոչումներ շնորհելու մասին

[6] «ՀՀ ԳԱԱ հիմնարար գիտական գրադարանի էլ․ քարտարան- Մայա Ինճիկյան». Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 31-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]